Niedobory witamin z grupy B a wysoki poziom homocysteiny

Homocysteina to aminokwas obecny w każdej komórce ludzkiego ciała. Powstaje w wyniku metabolizmu białka zwierzęcego i przy stosowaniu zasad zbilansowanej diety albo jest usuwany wraz z moczem z organizmu, albo też bierze udział w dalszych procesach biochemicznych. Nadmiar homocysteiny (powyżej 15 µmol/l) jest jednym z czynników ryzyka chorób serca i miażdżycy, ponieważ aminokwas ten powiązano z arteriosklerozą (miażdżycą).

Homocysteina odgrywa też pewną rolę w rozwoju schorzeń neurologicznych1. Skutki podwyższonej homocysteiny są więc niezwykle szkodliwe dla organizmu.

Modulatory homocysteiny – co to takiego?

Zaobserwowano, że nadmiar homocysteiny wiąże się z niedoborami witamin z grupy B: witaminy B6 (pyrydoksyny), witaminy B9 (kwasu foliowego) i witaminy B12 (cyjanokobalaminy).

Witaminy te, uważane są za modulatory homocysteiny, tj. do ich podstawowych funkcji należy wpływ na poziom homocysteiny we krwi:

• witamina B6 bierze udział w metabolizmie białek i pomaga utrzymać w organizmie równowagę aminokwasową²; rekomendowana dzienna dawka to 1,2-14 mg,3
• witamina B9 uczestniczy w cyklu "likwidacji" homocysteiny; rekomendowana dzienna dawka to 150 µg (dla ciężarnych jest to 400 µg)⁴,
• witamina B12 również partycypuje w metabolizmie niektórych aminokwasów, w tym homocysteiny⁵; rekomendowana dzienna dawka to 1,5 µg⁶.

W pewnym pilotażowym badaniu sprawdzono, czy witamina B6 zmniejszy poziom homocysteiny u pacjentów w średnim wieku leczonych z powodu schizofrenii. Przez 12 tygodni przyjmowali oni 1200 mg witaminy B6 dziennie. Wyniki tego eksperymentu okazały się być obiecujące w przypadku mężczyzn: poziom homocysteiny spadł u nich z ok. 12,2 µmol/l do 11, 8µmol/l. U kobiet nie zaobserwowano istotnych zmian⁷.

W innym badaniu wykazano, że dieta bogata w źródła witaminy B9 ma podobną skuteczność w obniżaniu poziomu homocysteiny, co suplementacja kwasem foliowym oraz terapia 5-MTHF (łatwo przyswajalną formą kwasu foliowego) – udało się zmniejszyć u pacjentów stężenie homocysteiny o ok. 20%. W każdej grupie dzienna dawka przyjmowanej witaminy B9 wynosiła 200 µg⁸.

W kolejnym eksperymencie specjaliści zbadali związek między następstwami ostrego udaru niedokrwiennego a poziomem homocysteiny, witaminy B12 i witaminy D. Badania przeprowadzono w dniu przyjęcia do szpitala, 3 miesiące i 6 miesięcy po udarze. Pacjenci nie otrzymali żadnego leczenia, które mogłoby wpłynąć na wyniki badania. Okazało się, że stężenie homocysteiny było najwyższe w dniu przyjęcia i spadało z czasem, jednak pacjenci z poziomem homocysteiny utrzymującym się wciąż powyżej normy byli bardziej narażeni na powtórne wystąpienie udaru. Poziom witaminy B12 korzystnie wpływał na powrót do sprawności.

Natomiast niski poziom witaminy D w dniu przyjęcia do szpitala powiązano z wyższym ryzykiem śmierci w rok po udarze, zwłaszcza u pacjentów przed 75. r. życia⁹.

Co jeść, aby obniżyć poziom homocysteiny?

• Żywność bogata w witaminę B6: produkty pełnoziarniste, ryby, rośliny strączkowe, orzechy, awokado, żółtka jaj.
• Żywność bogata w witaminę B9: brokuł, brukselka, kapusta, szpinak, jarmuż, rośliny strączkowe, orzechy¹⁰.
• Źródłem witaminy B12 są natomiast żyjące w naszych jelitach bakterie. Niestety, ludzki organizm nie jest w stanie jej absorbować w ten sposób, dlatego najlepiej spożywać wątróbkę, śledzie i makrele, by pokryć dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę¹¹.
• Dostępne są również suplementy diety z tymi witaminami dedykowane osobom z nadmiarem homocysteiny we krwi.

Czy dużo witaminy B to mało homocysteiny?

Naukowcy wciąż szukają jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Specjaliści z Harvardu zauważyli, że o ile podniesiony poziom homocysteiny można łagodzić witaminami z grupy B, o tyle nie da się go zbić poniżej normy. Suplementacja pozwala więc zmniejszyć podwyższone ryzyko zachorowania na miażdżycę, ale nie wyeliminować je całkowicie. Naukowcy przytaczają przykłady z 2 badań: w jednym obniżenie homocysteiny do normalnego poziomu nie poprawiło stanu naczyń krwionośnych u ponad 3 tys. pacjentów cierpiących z powodu łagodnego udaru. W drugim badaniu zauważono, że 4 miesiące suplementacji witaminą B obniżyło poziom homocysteiny u starszych pacjentów o prawie jedną trzecią¹².

Należy jednak pamiętać, że nadmiar homocysteiny jest zaledwie jednym z kilku czynników chorobotwórczych, które mogą wpłynąć na większe ryzyko miażdżycy czy udaru. Inne to: podwyższony cholesterol frakcji LDL, cukrzyca typu 2, otyłość, nikotynizm i czynniki genetyczne. Wyeliminowanie zaledwie jednego z nich nie pozwoli z całą pewnością uniknąć choroby, jest to jednak wsparcie dla organizmu w powrocie do homeostazy.

Sami naukowcy zaznaczają, że być może w toku badań stosowano zbyt małe dawki witaminy B lub też podawano ją przez zbyt krótki okres. Dlatego też konieczne będą dalsze studia nad zależnością między homocysteiną i witaminą B¹².