Podwyższone eozynofile – co oznaczają?

Eozynofile, zwane też granulocytami kwasochłonnymi, należą do leukocytów, czyli białych krwinek. Zajmują się zarówno pobudzaniem, jak i wygaszaniem, aktywności układu odpornościowego. Nie zawsze jednak ich działanie jest korzystne dla organizmu.

Eozynofile – co to jest?

Eozynofile (granulocyty kwasochłonne) to białe krwinki – element układu odpornościowego, które biorą udział w reakcjach zapalnych, zwłaszcza alergicznych, oraz procesach zwalczania pasożytów. Wytwarzają one cytokiny prozapalne i chemokiny. Ponadto granulocyty kwasochłonne niszczą komórki nowotworowe. Eozynofile powstają w szpiku kostnym, następnie zaś przemieszczają się z krwią po całym organizmie. Eozynofile są fagocytami (inna nazwa to komórki żerne), tzn. mają zdolność pochłaniania niebezpiecznych substancji, np. białek obecnych w pasożytach.

Inne prawdopodobne funkcje eozynofili:

• przebudowa tkanek,
• aktywacja pewnych komórek¹.

Granulocyty kwasochłonne oraz mastocyty (komórki tuczne) koegzystują oraz komunikują się ze sobą. Wspólnie uczestniczą zarówno w utrzymaniu homeostazy, jak i w odpowiedzi alergicznej. Co więcej, obecność mastocytów wydłuża czas życia eozynofilów².

Eozynofile – jak i kiedy badać?

Eozynofile we krwi – normy (w liczbie komórek na 1µl krwi):

• noworodki: 200-850 (średnia 400),
• niemowlęta do ukończenia 1. r.ż.: 50-700 (średnia 300)³,
• dzieci 1-10 lat: 50-70,
• dzieci pow. 10. r. ż. i osoby dorosłe: 0-450 (średnia 200)³.

Poziom granulocytów kwasochłonnych warto zbadać w przypadku wystąpienia objawów infekcji bakteryjnej lub wirusowej. Jeżeli podejrzewa się obecność w organizmie robaków płaskich lub obłych, również należy zmierzyć poziom eozynofili we krwi. Te białe krwinki są wyczulone na obecność E. coli, owsików, włośni, Schistosoma⁵ i innych pasożytów. Również nagłe wystąpienie objawów podobnych do schizofrenii (paranoja, urojenia, agresja) powinno być wskazaniem do oznaczenia poziomu eozynofilów, ponieważ mogą to być objawy pasożytniczego zakażenia mózgu.

Podwyższone eozynofile – co mogą oznaczać?

Wyższe niż normalnie stężenie granulocytów kwasochłonnych, czyli eozynofilia, świadczy o stanie zapalnym. Może być on wynikiem różnych problemów zdrowotnych, od alergii, przez choroby zakaźne, po polipy.

Oto kilka z nich:

• alergie (również astma)⁶,
• choroby skóry, w tym atopowe zapalenie skóry⁷,
• choroby autoimmunologiczne, np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego⁸ czy eozynofilowe zapalenie przełyku (EoE, choroba rozwija się w wyniku nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej na określony składnik pokarmowy lub, rzadziej, w reakcji na antygen wziewny; EoE leczy się endoskopowo, farmakologicznie oraz poprzez zmianę diety)⁹,
• choroby szpiku kostnego, zwłaszcza ostra białaczka szpikowa (AML)¹⁰ – choroba ta powoduje nieprawidłowe namnażanie się niedojrzałych i niezdolnych do wykonywania swojej roli komórek krwi; AML leczy się chemioterapią i, jeśli jest to konieczne, przeszczepem szpiku kostnego.
• polipy nosa¹¹.

Inne choroby, w których przebiegu wzrasta poziom eozynofilów:

• alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna (zakażenie grzybicze)³,
• ostre i przewlekłe eozynofilowe zapalenie płuc³,
• zespół Churga-Strauss (alergiczne ziarniniakowe zapalenie naczyń objawiające się między innymi gorączką, osłabieniem i stanami zapalnymi w układzie krążenia)^3,12,
• eozynofilowe zapalenia jelit i żołądka, - kolagenoza (ogólna nazwa na choroby tkanki łącznej)³,
• sarkoidoza (choroba o niejednoznacznym podłożu, objawiająca się między innymi podwyższoną temperaturą ciała, bólami mięśni i utratą masy ciała oraz ziarniną najczęściej w węzłach chłonnych, płucach, oczach i na skórze)^3,13,
• niektóre nowotwory, łącznie z ziarnicą złośliwą, czyli chłoniakiem Hodgkina (w przebiegu tej choroby dochodzi do ziarninowania węzłów chłonnych; pierwsze objawy przypominają zapalenie jamy ustnej lub gardła), a także rakiem jajnika^3,10,14,
• reakcje po niektórych lekach,
• zespół idiopatycznej hipereozynofilii (nieznana przyczyna podwyższonego poziomu eozynofilów)³.

Eozynofile i alergia

Jako element układu odpornościowego, granulocyty kwasochłonne są zawsze tam, gdzie organizmowi grozi niebezpieczeństwo. Podejrzewa się, że przy niewielkim narażeniu na alergen eozynofile mają raczej korzystny wpływ – między innymi "wyłączają" histaminę. Jeżeli jednak ekspozycja na alergen jest silna i długotrwała, eozynofile zmieniają strategię: ich nadmierna aktywność może nawet doprowadzić do uszkodzenia tkanki. Tak się dzieje np. w przebiegu astmy⁵.

Eozynofile poniżej normy - co oznaczają?

Zbyt niski poziom eozynofili, czyli eozynopenia, ma miejsce, jeżeli we krwi znajduje się mniej niż 0,01 * 10^9 / l eozynofili. Bardzo rzadko zdarza się, że nieznane jest podłoże niskiego poziomu eozynofili (eozynopenia idiopatyczna).

Eozynopenia może rozwinąć się w wyniku ostrego stresu, chorób reumatoidalnych (toczeń rumieniowaty układowy), a także schorzeń endokrynologicznych takich jak zespól Cushinga czy akromegalia.

Również niektóre leki mogą obniżać poziom granulocytów kwasochłonnych. Zalicza się do nich kortykoropinę, kortykosterydy, epinefrynę i histaminę. Jeżeli przyjmujesz jeden z tych leków i masz eozynopenię, zgłoś się do lekarza. Eozynopenia polekowa jest zwykle łatwa do wyleczenia. Za niski poziom granulocytów kwasochłonnych może też odpowiadać ostra infekcja lub stan zapalny. W takiej sytuacji liczba znajdujących się we krwi eozynofili gwałtownie spada i utrzymuje się na niskim poziomie w związku z uwolnieniem małych ilości pewnych substancji do krwiobiegu¹⁵.

Eozynofile – ciekawostki

• stosunek eozynofilów we krwi do eozynofilów w tkankach wynosi 1:100,
• u zdrowej osoby aktywne eozynofile stanowią ok. 10%, a u astmatyka nawet 60% wszystkich dojrzałych granulocytów kwasochłonnych³,
• jądro komórkowe eozynofili przypomina nieco z wyglądu płuca,
• mimo właściwości żernych eozynofile nie są specjalnie skuteczne jako fagocyty; to zadanie lepiej wykonują inne komórki,
• w cytoplazmie granulocytów kwasochłonnych znajdują się ziarna wydzielnicze (granule), które odgrywają kluczową rolę w przebiegu niektórych chorób powiązanych z eozynofilią, powodując zmiany w tkance,
• ziarna eozynofili pod wpływem kwasu-barwnika zwanego eozyną zmieniają kolor na czerwony – stąd też nazwa grecka eozynofil (gr. phileo to "lubić, kochać") oraz polska: kwasochłonny.