Nasze magazyny
Żyjemy w czasach coraz większej presji sukcesu zawodowego i dynamicznie rozwijającego się rynku pracy. Nowoczesne technologie i możliwość pozostawania "online" praktycznie przez cały czas dodatkowo sprzyjają częstszej komunikacji między partnerami biznesowymi. Sprawia to, że przed snem wręcz odruchowo sprawdzamy służbową skrzynkę mailową i coraz trudniej jest nam oddzielić życie zawodowe od prywatnego. Pozostaje jednak pytanie: czy w ogóle warto to robić?
Stres i pułapki korpoświata
Urlop idealny, czyli jaki?
Króluje przekonanie, że co najmniej dwutygodniowy urlop wypoczynkowy jest niezbędny, by pracownik mógł zregenerować siły i w pełni wydajnie wrócić do swoich obowiązków. Według niektórych psychologów wakacje powinny trwać nawet 3 tygodnie, by stopniowo odpocząć od pracy, w pełni się zrelaksować, a następnie płynnie wrócić do codziennej rutyny.
Być może jednak ta teoria to mit, ponieważ długi wypoczynek wiąże się z... podwyższonym stresem. Nic dziwnego, skoro podczas wakacji zamiast wypoczywać wielu z nas myśli o nawale obowiązków, które będą czekać po powrocie. Dlatego coraz więcej badaczy skłania się ku teorii, że bardziej wydajne są krótkie, ale częstsze wyjazdy. Brytyjski psycholog dr David Lewis opracował nawet matematyczny wzór, który pozwolił mu obliczyć optymalny czas urlopu. Jego zdaniem maksymalny relaks przy minimalnej dawce stresu można osiągnąć przy wyjazdach trwających nie dłużej niż 3 dni i nie dalszych niż 4 godz. drogi1.
Inni naukowcy przeanalizowali, czy urlopowicze są szczęśliwsi od tych, którzy nie wyjeżdżają na wakacje. Badanie z udziałem 1 530 holenderskich pracowników wykazało, że osoby czekające na podróż odnotowują wyższy poziom zadowolenia niż ich koledzy, którzy takich planów nie mają, ale jedynie bardzo relaksujący wyjazd zwiększa poczucie szczęścia po powrocie2.
W pewnym sensie potwierdza to tezę Lewisa: w urlopie najprzyjemniejsza jest sama perspektywa oderwania się od codziennej rutyny, zatem im częściej pozwolimy sobie nawet na krótki wyjazd, tym częściej będą towarzyszy nam te pozytywne odczucia. Z pewnością jednak nie należy całkowicie rezygnować z urlopu ani poświęcać go na "nadrabianie" zaległości w pracy - stres i wypalenie najsilniej atakują tych, którzy w czasie wakacji nie potrafią wyłączyć się ze służbowych obowiązków!
Bibliografia
- https://goo.gl/6ECr1
- Applied Research Quality Life (2010) 5: 35
Nie od dziś wiadomo, że osoby przepracowane zmagają się z chronicznym stresem oraz objawami przemęczenia. Z czasem powoduje to negatywne skutki dla zdrowia, sprzyjając bezsenności, nadciśnieniu, lękom, bólom brzucha i problemom trawiennym czy sięganiu po używki. Pracoholicy są również bardziej narażeni na zawał serca, nie mówiąc o tym, że dłuższe siedzenie przy komputerze przyczynia się do otyłości i obciąża kręgosłup. Do tego dochodzą oczywiście problemy natury psychologicznej i społecznej, takie jak kłótnie z bliskimi, rozpadające się związki, wypalenie zawodowe, a nawet depresja.
Skala problemu jest przy tym bardzo szeroka. Objawy wypalenia w ogólnej populacji wykazuje ok. 28% pracowników, ale wśród lekarzy odsetek ten sięga prawie 38%1. Jeszcze wyższe wskaźniki odnotuje się np. u specjalistów z branży usług finansowych (85%) i pracowników korporacji - 62% z nich deklaruje bardzo wysoki poziom stresu, poczucie utraty kontroli i skrajne przemęczenie2.
Badacze są przekonani, że przyczynia się do tego m.in. liczba godzin spędzanych w pracy, choć ogromne znaczenie mają również inne czynniki, np. odpowiedzialność związana z wykonywaniem danego zawodu.
Stres: w poszukiwaniu równowagi
Choć w XXI w. wszystkie te problemy osiągają niespotykaną wcześniej skalę, wbrew pozorom nie są wcale nowe. Już na przełomie lat 70. i 80. - gdy zaczęły rozwijać się korporacje wymagające nowego poziomu zaangażowania i dyspozycyjności - psychologowie dostrzegli potencjalnie groźne dla zdrowia psychicznego i fizycznego skutki zmian zachodzących na rynku. Wówczas też zrodziła się teoria work-life balance, która miała być odpowiedzią na potrzeby przemęczonych pracowników.
Przez lata powstawały różne jej definicje, które sprowadzają się do rozgraniczenia sfery zawodowej i osobistej. Work-life balance oznacza zatem umiejętność podzielenia swego czasu na ten poświęcony pracy i życiu prywatnemu3. Ujmując to bardziej obrazowo, z firmy należy wyjść o określonej godzinie, nie zabierając do domu problemów i niepowodzeń. Działa to oczywiście w obie strony: w godzinach pracy nie powinno się załatwiać żadnych prywatnych spraw. Oznacza to zatem określenie dokładnych granic między rolami zawodowymi i domowymi, co ma gwarantować zachowanie harmonii i ograniczenie stresu.
Fot. Archiwum
Praca i stres: nowy punkt widzenia
Problem jednak w tym, że od czasu, kiedy powstała tak rozumiana idea work-life balance, wiele się zmieniło. Wówczas wyjście do pracy oznaczało pełne oderwanie się od domowych spraw. Dziś, w dobie wszechobecnych telefonów komórkowych i dostępu do internetu, tak naprawdę przez cały czas możemy pozostawać w kontakcie zarówno z bliskimi, jak i z partnerami biznesowymi. Rozwijająca się technologia, coraz lepsza komunikacja, a nawet sklepy otwarte to późnych godzin nocnych pozwalają na płynne gospodarowanie czasem. Dziś nikogo nie dziwią już "elastyczne godziny pracy" czy "home office", czyli wykonywanie swoich obowiązków w domowym zaciszu.
Dlatego psychologowie i eksperci rynku pracy postulują zmianę idei work-life balance na work-life integration. Ten nowy punkt widzenia oznacza po prostu postrzeganie swojej roli zawodowej jako integralnej, a nie oderwanej od pozostałych części życia. Chodzi zatem o całościową strategię zarządzania swoim czasem tak, by życiowe role przenikały się w takim stopniu, w jakim jest to niezbędne do uzyskania maksymalnej efektywności i satysfakcji w każdej z nich4. Nie ma więc nic złego w tym, że jednego dnia urwiemy się z pracy, by dotrzeć na wywiadówkę dziecka, a drugiego odpowiemy na kilka służbowych maili przy wieczornej herbacie we własnej kuchni. Liczy się indywidualnie pojmowane poczucie równowagi i angażowanie energii w tę sferę, która w danym momencie tego wymaga.
Walcz ze stresem - bądź elastyczny
Koncepcja work-life integration nie jest przy tym oderwana od rzeczywistości. Jej zasadność potwierdzają najnowsze badania, zgodnie z którymi utrzymywanie sztywnej granicy między życiem zawodowym i prywatnym w gruncie rzeczy przyczynia się do nadmiernego stresu.
Ankieta przeprowadzona wśród ponad 600 pracowników klasy średniej wykazała, że osoby deklarujące mniejsze rozgraniczenie życiowych funkcji rzadziej są wyczerpane i łatwiej przechodzą od jednej roli do drugiej. Z drugiej strony sztywne rozgraniczenie pracy i życia domowego pogarsza efektywność5.
Autorzy badania uważają, że bardziej płynne granice między życiem zawodowym i prywatnym sprzyjają częstszej zmianie ról społecznych, co z czasem powoduje większą elastyczność. Innymi słowy, jeśli często przeplatamy zadania z różnych dziedzin życia (np. odbieramy prywatne telefony w pracy lub rozmawiamy z klientem, gotując kolację), z czasem nasz umysł uczy się płynnego przechodzenia między rolami, dzięki czemu tracimy na to mniej energii i ograniczamy odczuwany stres.
Stres: znajdź swój złoty środek!
Oczywiście optymalne rozwiązanie tych kwestii w dużym stopniu zależy od indywidualnych preferencji i osobowości. Dla osoby, która spełnia się w swojej pracy, dodatkowe zlecenia wykonywane wieczorami wcale nie muszą oznaczać męczącego obowiązku. Z kolei w zawodach wymagających pełnej koncentracji i sztywnych ram czasowych całkowite oderwanie myśli od pracy może być niezbędne dla zachowania równowagi. Ponadto nie każdy szef jest otwarty na elastyczne godziny pracy, co również narzuca określone ramy działania.
Kluczowe wydaje się zatem dążenie do efektywności. Prawdziwa harmonia między pracą a domem oznacza, że w obu tych sferach jesteśmy usatysfakcjonowani osiąganymi efektami. Ponieważ jednak nie ma uniwersalnej definicji sukcesu, sami musimy znaleźć odpowiedź na pytanie, czego tak naprawdę oczekujemy w każdej z tych przestrzeni. Później wystarczy utrzymywać kontrolę nad własnym życiem (przebiegiem kariery i relacjami z bliskimi), ponieważ właśnie jej brak należy do najczęstszych przyczyn silnego stresu.
Bibliografia
- Arch Intern Med 2012; 172 (18): 1377-1385
- HBRP 2017; 173-174
- IJCR 2011; 3 (4): 186-189
- ADHR 2007; 9 (4): 439-454
- Human Relations 2016; 69 (11): 2141-2168
