Len zwyczajny - właściwości i zastosowanie

Zioło to uprawiane jest od co najmniej 10 tys. lat. Używano go do produkcji oleju, tkanin (w tym podobrazi i żagli), a nawet papieru. Len jako roślina włóknodajna głęboko wrósł w naszą tradycję i kulturę. Jeszcze po II wojnie światowej polski len znany był niemal na całym świecie, a wykonywane z niego obrusy, prześcieradła czy serwety traktowano jako markę eksportową. Jednak o ile łodygi dają cenne włók­na, o tyle w torebkach nasiennych ukryty jest prawdziwy skarb – siemię lniane, które już w VI w. p.n.e. wyko­rzystywane było przez greckich i rzymskich medyków w takich schorzeniach, jak zapalenie błon śluzowych, bóle podbrzusza lub biegunki. Nic więc dziwnego, że łacińską nazwę rośliny można tłumaczyć dwo­jako: „popularna nitka” lub „bardzo użyteczny”.

Jakie właściwości lecznicze ma len?

Surowcem leczniczym lnu zwyczajnego są całe nasiona i wytłaczany z nich olej oraz wytłoki (tzw. mączka lniana). Nasiona są bogate w błon­nik, kwasy tłuszczowe omega-3, witaminy, m.in. B1, B2, B3, B6, B12, A, C, D, E, K, wapń, żela­zo, magnez, fosfor, mangan, miedź, tiaminy i potas. Występujące w nich fitoestrogeny, zwane hormonami roślinnymi, chronią organizm przed niekorzystnym działaniem reaktywnych form tlenu, zwanych popu­larnie wolnymi rodnikami. Ponadto osłaniają miąższ wątroby przed toksycznym działaniem niektórych substancji, zmniejszają niekorzystne objawy menopau­zy oraz poziom tzw. złego cholesterolu. Mają działanie przeciwmiażdżycowe, hipoglikemiczne (obniżają stę­żenie glukozy we krwi) oraz przeciwcukrzycowe. Ha­mują też rozwój bakterii i grzybów chorobotwórczych¹.

Len - roślina uniwersalnym zastosowaniu

• Łagodzi stany zapalne jelit Zawarty w siemieniu lnianym błonnik ułatwia wy­próżnianie się, dlatego zalecany jest przy zaparciach, refluksie, wrzodach żołądka i dwunastnicy, chorobach zapalnych jelit i zapaleniu śluzówki jelit. Nasiona lnu ze względu na wysoką zawartość substancji śluzo­wych (3-9%) wykazują dużą odporność na czynniki hydrolizujące w przewodzie pokarmowym, dlatego bez trudu docierają do jelita grubego, ponadto mają właściwości powlekające, co wspomaga łagodzenie podrażnień błon śluzowych jelit. Należy jednak pamiętać o tym, że całe ziarna siemienia lnianego „przelatują” przez nasz układ pokarmowy, dlatego najlepiej przyjmować je zmielone i przygotować z nich kleik lub gęsty napar, który odpowiednio ob­lepi błonę śluzową żołądka, a potem trafi do jelit Badania wykazały również, że regu­larnie spożywanie nasion lnu poma­ga niwelować objawy wrzodziejące zapalenie jelita grubego i zmniejsza towarzyszące jej ogniska zapalne².
• Pomaga schudnąć Nasiona lnu mogą być przydatne w die­cie odchudzającej. I znów dzieje się to za sprawą błonnika, który zmniejsza apetyt, wzmaga uczucie sytości i niweluje ry­zyko napadów głodu. Przegląd kontrolo­wanych badań wykazał, że osoby, które włączyły 30 g nasion siemienia lnianego do swojej diety, straciły średnio 1 kg więcej w porównaniu z grupą kontrolną³.
• Poprawia pamięć i koncentrację Mózg ludzki zbudowany jest z ponad 60% tłuszczów, z czego 25% to kwasy tłuszczowe omega-3. Ich niedobór może prowadzić do problemów z koncentra­cją, powodować zaburzenia nastroju, a nawet stany depresyjne. Nasiona lnu, będące skarbnicą cennych kwa­sów tłuszczowych omega-3, uznawane są za superfood, czyli nieprzetworzoną żywność pochodzenia naturalnego, która działa korzystnie na organizm człowieka. Siemię lniane wspomaga funkcjonowanie kory mózgowej, czyli części mózgu odpowiedzialnej za prze­twarzanie informacji sensorycznych. Według badań jego spożywanie popra­wia funkcje poznawcze i zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób neurodege­neracyjnych, dlatego jest szczególnie zalecane osobom mającym problemy z zapamiętywaniem i koncentracją⁴.
• Korzystny dla skóry Regularne spożywanie oleju z nasion lnu sprawia, że skóra staje się mniej wrażliwa i zaczerwieniona, przestaje się łuszczyć i jest lepiej nawilżona. Oprócz tego olej lniany znany jest ze swoich właściwo­ści wspomagających gojenie ran. Działa na skórę przeciwzapalnie i regenerująco, łagodzi podrażnienia oraz przyspiesza zabliźnianie się skaleczeń i innych drob­nych uszkodzeń. Najlepiej nadaje się do cery problematycznej, ale bywa także stosowany do pielęgnacji skóry normalnej jako środek profilaktyczny i silnie nawil­żający. Suplementacja diety siemieniem lnianym koryguje również równowagę pro- i przeciwzapalnych oksylipin, tym samym hamując procesy starzenia⁵.
• Odzież ochronna Jednak len ceni się nie tylko za lecznicze właściwości. Z jego włókien produkuje się odzież tworzącą korzystny mikro­klimat dla skóry, bo charakteryzu­je się wysoką higroskopijnością, doskonałą przewiewnością i bra­kiem skłonności do gromadzenia ładunków elektrostatycznych⁶.

W jakiej postaci najlepiej stosować len?

• Napar na podrażniony żołądek i nie tylko 2 łyżeczki zmielonego siemienia lnianego zalej wrzącą wodą, a następnie przy­kryj naczynie spodkiem lub małym talerzykiem i odstaw na ok. 15 min. Powstały kisiel pij 2 razy dziennie – rano i wieczorem. To pozwoli nie tylko ukoić podrażniony żołądek i pozbyć się zaparć, ale też ułatwi oczyszczenie oskrzeli z zalegającej w nich wydzieliny oraz zmniejszy bezproduktywny suchy kaszel.
• Oczyszczająca maseczka na twarz 2 łyżki zmielonego siemienia lnianego zalej gorącą wodą, mieszaj aż do uzyska­nia papki. Ciepłą maseczkę równomiernie rozłóż na twarz. Po ok. 20 min do­kładnie zmyj letnią wodą.
• Lniany termofor na bóle Zaszyj lniany woreczek lub poszewkę na jasiek, tak by został 1-2 cm otwór i za pomocą lejka wypełnij go nasionami lnu (przy wymiarach 17x28 cm bę­dziesz potrzebować 1-1,5 kg siemienia). Teraz możesz podgrzać go, zostawia­jąc na słońcu, czynnym grzejniku lub wkładając na kilkanaście minut do pie­karnika. Taki ciepły termofor rozluźnia napięcie karku i ramion, przy okazji delikatnie masując obolałe miejsca, wspomaga złagodzenie bólu menstruacyjnego, łagodzi bóle kręgosłupa i woreczka żółciowego. Natomiast po schłodzeniu w lodówce działa prze­ciwbólowo na stłuczenia i zwichnięcia.
• Regenerująca maska do włosów Lekko podgrzej 4 łyżki oleju lnianego. Gdy tłuszcz będzie przyjemnie cie­pły, nałóż go na całą długość włosów, a następnie opuszkami palców wykonaj 10-minutowy masaż skóry głowy. Owiń głowę folią i ręcznikiem. Po godzinie spłucz olej i umyj głowę. Taka maska domyka łuski włosowe i poprawia ela­styczność kędziorów. Olej tworzy też de­likatną otoczkę na włosach, która chroni przed czynnikami zewnętrznymi, w tym również przed promieniowaniem UV.
• Napój na odchudzanie Jedną łyżeczkę siemienia lnianego zmiel i zalej wodą. Zostaw na noc, aby nasiona napęczniały. Wypij z samego rana.