Dieta Równowagi Immunologicznej - sposób na walkę z alergią

Julia i Brian - dwie historie o alergii

Historia Julii - alergia ukryta

W ciągu 3 lat Julia skonsultowała się z 13 specjalistami. Mimo tych wysiłków wciąż nie otrzymała ostatecznej diagnozy. Gdy po raz pierwszy weszła do mojego gabinetu, przyniosła ze sobą pękającą w szwach teczkę dokumentacji medycznej, wypełnioną prawidłowymi wynikami badań.

W trakcie wywiadu Julia opowiedziała mi o swych objawach: bólach stawów, głowy, szyi i brzucha, mrowieniu w ramionach i nogach, zmęczeniu i problemach ze skupieniem myśli, czyli tzw. mgle mózgowej. Objawy te pojawiły się nagle, gdy kobieta miała 38 lat, a przez kolejne 3 lata systematycznie się nasilały.

Gdy zapytałem Julię o jej wcześniejszy stan zdrowia, wyznała, że nigdy nie był on doskonały. W dzieciństwie cierpiała na astmę. Gdy była nastolatką, rozwinęły się u niej objawy ze strony układu pokarmowego: bóle brzucha i biegunki po spożyciu różnych produktów, które jednak nie składały się w żaden wyraźny schemat. Równie niepokojące było to, że zaczęła przybierać na wadze i mimo licznych prób stosowania diety w ciągu 20 lat przytyła 18 kg.

Zacząłem dostrzegać w tym pewną prawidłowość, która wyjaśniała jej pozostałe tajemnicze objawy. Moje doświadczenie kliniczne pomogło mi zorientować się, że problemy Julii wywołane były przez ukrytą alergię. Kobieta była absolutnie zdeterminowana, by wyzdrowieć, więc ściśle przestrzegała zaleconej przeze mnie diety oczyszczającej.

Rezultaty były spektakularne. Pod koniec tygodnia w znacznym stopniu zniknął ból stawów, umysł stał się o wiele jaśniejszy, a na wadze ubyło jej 2,5 kg. Bóle głowy ustąpiły niemal natychmiast, układ trawienia funkcjonował lepiej niż przez ostatnie 20 lat, a do tego Julię rozpierała energia. Od czasu do czasu zdarzały się jednak ataki bólu stawów i głowy albo biegunki, trwające 1-2 dni.

Jeden z takich incydentów wystąpił po wypiciu białego wina, inny po zjedzeniu sałatki ziemniaczanej. Gdy dokonałem przeglądu produktów, które wciąż wywoływały u Julii dyskomfort, stwierdziłem, że jej problemy były skutkiem nie tyle samej żywności, co siarczynów – popularnych dodatków spożywczych i konserwantów, znanych z wyzwalania reakcji alergicznych. Istnieją 2 składniki odżywcze, które pomagają organizmowi pozbywać się siarczynów: witamina B12 i pierwiastek o nazwie molibden.

Brian przeszedł już na dietę, którą określam terminem "pseudozdrowa". Ale potem dodawał do jogurtu syrop z agawy i siedział do 2 w nocy, pogryzając bezglutenowe herbatniki.

Gdy w pewnym badaniu dzieciom z astmą podawano suplementy z B12, u 80% z nich poprawiła się tolerancja siarczynów¹. Zaleciłem Julii, by stosowała 1 mg witaminy B12 i 300 mcg molibdenu dziennie. Nim minął miesiąc, zauważyła, że spożywając suszone owoce lub ocet (jedno i drugie konserwowane siarczynami), była w stanie tolerować je bez doświadczania niekorzystnych objawów. Chociaż początkowe testy laboratoryjne wykazały liczne oznaki stanów zapalnych w jej organizmie, to w testach powtórzonych 3 miesiące później wszystkie zniknęły, podobnie jak objawy chorobowe.

Historia Briana - walka z egzemą

35-letni projektant oprogramowania od dzieciństwa cierpiał na egzemę. W najgorszych okresach pokrywała ona jego ramiona, twarz i nogi, ze specjalnym upodobaniem do powiek oraz zgięć wewnątrz łokci i z tyłu kolan. Łuskowata, swędząca wysypka zazwyczaj zanikała latem, lecz przez pozostałą część roku Brian musiał łagodzić ją za pomocą kremu z kortyzonem. Stres zawsze ją nasilał.

Brian przeszedł już na dietę, którą określam terminem "pseudozdrowa". Jadł dużo sałatek, odstawił gluten, wyeliminował czerwone mięso i zaczął używać alternatywnych zbóż, takich jak amarantus i quinoa, a do odtłuszczonego jogurtu dodawał nasion konopi. Potem jednak wlewał do niego 2 łyżki syropu z agawy, do organicznej zielonej herbaty dodawał 2 łyżeczki miodu i surfował w internecie do 2 w nocy, pogryzając bezglutenowe herbatniki.

Jego droga do zdrowia przypominała górską kolejkę w lunaparku. Rozpoczął dietę eliminacyjną i jego skóra stała się zdrowsza niż kiedykolwiek wcześniej. Gdy jednak przestał stosować krem z kortyzonem, znów zaczęła swędzieć. Wyjaśniłem mu, że jego skóra uzależniła się od kortyzonu i że doświadczał reakcji odstawiennej.

Jednocześnie przedstawiłem dwutygodniowy plan stopniowego rezygnacji z kremu, pozwalający zmniejszyć efekt odbicia przy zaprzestaniu stosowania steroidu. Gdy widziałem Briana po raz pierwszy, miał ok. 15 kg nadwagi i nie był w stanie ich zrzucić, nawet kiedy ograniczał słodycze. Wytłumaczyłem mu, że steroidy zakłócają proces chudnięcia, więc dopóki korzysta z kremów steroidowych do łagodzenia egzemy, będzie miał trudności z kontrolowaniem wagi, niezależnie od tego, ile kalorii spożywa i jak dużo ćwiczy.

Po odstawieniu steroidów i przejściu na Dietę Równowagi Immunologicznej utrata kilogramów nastąpi w sposób naturalny. Podczas wakacji, gdy liczne uroczystości rodzinne stwarzały okazje do spożywania ciastek i cukierków, czasem z dodatkiem 1-2 piw, za każdym razem egzema Briana ponownie atakowała, zazwyczaj dzień lub dwa dni później. I za każdym razem potrzeba było tygodnia, by ją wyleczyć.

Te zmiany nie wynikały z alergii pokarmowych. Organizm Briana okazał się bardzo wrażliwy na prozapalne działanie cukru. Swędzenie skóry było w jego przypadku swoistym barometrem jego spożycia.

Alergia - choroba niedoboru odporności

Reakcje alergiczne uważa się powszechnie za chybione lub nadreaktywne odpowiedzi układu immunologicznego, ja jednak jestem przekonany, że są one wywoływane przez brak funkcjonowania jego zasadniczych komórek, więc w istocie można traktować je jako wynik niedoboru odporności, a nie jej nadmiaru.

Większość ludzi wyobraża sobie odporność w taki sposób, jak gdyby układ immunologiczny był radioodbiornikiem, w którym wydajnością steruje się za pomocą potencjometru: głośniej lub ciszej, silniej lub słabiej. Ale nasz układ odpornościowy przypomina raczej orkiestrę. Składa się na nią wiele sekcji, a praca każdej z nich musi być zsynchronizowana z pozostałymi. Jeśli chcemy, by smyczki były bardziej słyszalne, musimy wyciszyć instrumenty dęte, które mogłyby je zagłuszać.

Organizowanie synchronicznej odpowiedzi immunologicznych jest zadaniem grupy białych krwinek zwanych limfocytami. Są one dyrygentami odpornościowej orkiestry naszego organizmu. U osób z alergiami pewien szczególny typ limfocytów wydaje się być słabym ogniwem. Są to regulatorowe limfocyty T, czyli Treg, które ograniczają stany zapalne poprzez wyłączanie niepożądanych odpowiedzi immunologicznych.

Liczne badania wykazały, że u pacjentów cierpiących na uczulenie limfocyty Treg nie funkcjonują prawidłowo. Prowadzi to do niepożądanych odpowiedzi immunologicznych, będących istotą choroby. Naukowcy z Norwegii badali je u dzieci, które wyrosły z alergii na mleko krowie, i porównywali z odpowiedziami u dzieci z utrzymującym się uczuleniem². Wszyscy mali uczestnicy badania stosowali średnio przez 6 miesięcy dietę całkowicie pozbawioną produktów mlecznych. Ich wcześniejsze objawy, takie jak biegunka, wymioty i wypryski skórne, szybko ustąpiły.

Wtedy powoli i ostrożnie ponownie wprowadzano do ich diety mleko, dochodząc do ilości 100 ml dziennie. Około połowa dzieci nie wykazywała już żadnej negatywnej reakcji, lecz pozostałe doznały nawrotu objawów i mleko trzeba było odstawić. Tydzień później wszystkich uczestników poddano badaniom krwi. Najważniejszą różnicą immunologiczną między obiema grupami było to, że dzieci, które wyrosły z alergii, wykazywały wyższy poziom limfocytów Treg we krwi. Dalsze testy pokazały, że komórki te były odpowiedzialne za zapobieganie reakcji alergicznej.

Dieta Równowagi Immunologicznej - zasady

Nauka mówi, że limfocyty Treg uwielbiają witaminy i fitoskładniki odżywcze z owoców, warzyw i herbaty. Gdy komórki te pracują prawidłowo, pomagają nam przezwyciężać alergie. Celem diety, którą nazywam Dietą Równowagi Immunologicznej, jest pomoc w nakarmieniu limfocytów Treg i wsparciu ich funkcjonowania. Stosowanie jej przez 6-12 miesięcy może prowadzić do stopniowego ustąpienia alergii.

Nasiona chia są doskonałym źródłem błonnika i tłuszczów omega-3

Czynniki dietetyczne, które, jak ustalono, wspierają komórki Treg, to m.in. foliany z pożywienia, witamina A i składniki odżywcze pochodzenia roślinnego zwane flawonoidami, szczególnie te, które występują w herbacie³. Niektóre flawonoidy hamują również aktywność komórek wywołujących stany zapalne, dzięki czemu mogą eliminować alergie⁴.

Co należy jeść, by zrównoważyć układ odpornościowy?

• Co najmniej 9 porcji dziennie warzyw i owoców w intensywnych kolorach - wybierając te, które obfitują w naturalne foliany, witaminę A i błonnik. Foliany z pożywienia są potrzebne do wzrostu i regeneracji komórek oraz funkcjonowania układu immunologicznego i mózgu. Ich niedobór może powodować niedokrwistość, zmęczenie, depresję, zaburzenia poznawcze i upośledzenie odporności. Jaskrawo zabarwione warzywa i owoce są także bogatym źródłem flawonoidów.
• Stałym elementem mogą być zupa i smoothie. Smoothie jest bogate w foliany, flawonoidy i witaminę A, a zupa zawiera mnóstwo składników odżywczych – jeden jej talerz dostarcza 4 porcji warzyw. Możesz dodać do niej inne składniki według własnego gustu, takie jak cebulki dymki w całości, fasola, kurczak lub ryba, oraz dodatkowe przyprawy, np. czosnek lub imbir. Zachowaj proponowane przeze mnie składniki i dodaj do nich własne, by danie nabrało indywidualnego charakteru.
• Możesz też jeść wszelkie produkty, na które nie masz alergii: mięso, ryby, drób, jaja, orzechy, nasiona, rośliny strączkowe, owoce, warzywa, zioła i przyprawy, a nawet produkty mleczne i pełnoziarniste zboża. Orzechy i nasiona są doskonałym źródłem witamin, składników mineralnych, białek i błonnika, a przy tym służą jako pyszne przekąski.

Foliany - jakie produkty wybrać?

Do najlepszych źródeł folianów w żywności należą zwłaszcza ciemnozielone warzywa liściaste i rośliny strączkowe, takie jak soczewica i fasola. Wybierz te, które lubisz i jedz je regularnie jako część Diety Równowagi Immunologicznej. Jeśli masz chęć, możesz dodać fasolę, groch, soczewicę i szparagi.

Szparagi można dodawać świeże, lecz rośliny strączkowe należy wcześniej podgotować, ponieważ zupę gotuje się tylko 20 min, co nie jest czasem wystarczającym do ich ugotowania.

Smoothie opracowałem w celu zapewnienia obfitych ilości folianów ze źródeł pokarmowych. Jedna jego szklanka (350 ml) dziennie może dostarczyć pokaźnej ilości naturalnych folianów dla optymalnego funkcjonowania limfocytów Treg. Oprócz tego smoothie dostarcza znacznych ilości witaminy A oraz starannie dobranych flawonoidów.

Źródła folianów:

• Soczewica - 358 mcg
• Groszek czarnooki - 356 mcg
• Fasola pinto - 294 mcg
• Ciecierzyca - 282 mcg
• Szpinak - 263 mcg
• Szparagi - 262 mcg
• Fasola czarna - 256 mcg
• Fasola biała - 254 mcg
• Fasola czerwona - 229 mcg
• Fasola lima - 156 mcg
• Burak czerwony - 136 mcg
• Groch łuskany - 127 mcg
• Papaja (średnia sztuka) - 115 mcg
• Groszek zielony - 101 mcg
• Brukselka - 100 mcg
• Brokuły - 96 mcg
• Awokado - 90 mcg
• Sałata rzymska - 76 mcg
• Dynia - 57 mcg
• Kalafior - 55 mcg
• Fasola szparagowa - 42 mcg
• Pomarańcza (średnia sztuka) - 40 mcg
• Kabaczek - 36 mcg
• Grejpfrut (średnia sztuka) - 30 mcg
• Truskawki - 25 mcg

*ilość w mikrogramach, zawarta w typowej porcji każdego produktu

Karotenoidy i retinoidy - jakie produkty wybrać?

Witamina A to termin ogólny, używany do określenia rodziny naturalnie występujących związków chemicznych zwanych retinoidami i karotenoidami prowitaminy A. Retinoidy mają pochodzenie w większości zwierzęce, natomiast karotenoidy pochodzą głównie z roślin. Możemy wytworzyć wszystkie potrzebne nam retinoidy z karotenoidów dostępnych w roślinach, co oznacza, że wegetarianie mogą cieszyć się lepszym statusem witaminy A niż wszystkożercy⁵. Nazwy karotenoidów prowitaminy A to beta-karoten, alfa-karoten i beta-kryptoksantyna.

Zarówno karotenoidy, jak i retinoidy są lepiej wchłaniane, jeżeli spożywa się je wraz z tłuszczem

Moim zdaniem najlepszym sposobem zaspokojenia zapotrzebowania na witaminę A jest czerpanie jej z żywności, szczególnie z warzyw bogatych w karotenoidy, takich jak marchew, szpinak i słodkie ziemniaki, które dostarczają jednocześnie flawonoidów, błonnika i fitoskładników odżywczych.

Lista produktów roślinnych o wysokiej zawartości tego składnika znajduje się poniżej. Produkty te dostarczają również pokrewnych karotenoidów, takich jak likopen, luteina i zeaksantyna. Chociaż nasz organizm nie przekształca ich w witaminę A, to jednak mogą one przynosić korzyści zdrowotne poprzez własne istotne mechanizmy działania.

Moje zupa i smoothie zostały opracowane w taki sposób, by dostarczały obfitych ilości witaminy A z produktów roślinnych. Zarówno karotenoidy, jak i retinoidy są lepiej wchłaniane, jeżeli spożywa się je wraz z tłuszczem. Dlatego też przepis na zupę rozpoczyna się od smażenia marchewek na oliwie z oliwek.

Źródła witaminy A:

• Słodki ziemniak (jeden średni) - 1403 ER
• Szpinak (1/2 filiżanki) - 573 ER
• Marchew (1/2 filiżanki) - 459 ER
• Kantalupa (1/2 filiżanki) - 135 ER
• Papryka czerwona słodka (1/2 filiżanki) - 117 ER
• Mango (1 całe, surowe) - 112 ER
• Groszek czarnooki, gotowany (1 filiżanka) - 66 ER
• Brokuły, gotowane (1/2 filiżanki) - 60 ER

ER = ekwiwalenty retinolu

Flawonoidy - jakie produkty wybrać?

Flawonoid herbaciany - działa przeciwzapalnie

Jestem przekonany, że przewlekłe schorzenia zapalne, będące skutkiem zachodniej diety i stylu życia, są częściowo spowodowane niedoborami flawonoidów. Wysokie spożycie tych składników w diecie zostało powiązane w badaniach naukowych ze zmniejszonym ryzykiem chorób serca, cukrzycy, raka i astmy. Współczesny zachodni jadłospis zawiera ok. 1 g flawonoidów dziennie, podczas gdy tradycyjna dieta azjatycka ma ich czterokrotnie więcej, w dużej części z ziół, przypraw i herbat.

Istnieje ponad 400 flawonoidów, które jako grupa związków mają silne działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające. Jeden z nich, o istotnym znaczeniu dla limfocytów Treg, występuje głównie w herbacie zielonej i oolong (ulung)⁵ – nazwijmy go więc "flawonoidem herbacianym". Jego zdolność do zwalczania stanów zapalnych jest przedmiotem badań naukowych już od ponad 25 lat.

Przykładowo naukowcy z University of California dokonali pomiarów limfocytów Treg we krwi osób z nadwagą i szczupłych. Zarówno funkcjonowanie, jak i liczba tych komórek ulegały obniżeniu na skutek otyłości, lecz wracały do normy dzięki kontaktowi krwinek z flawonoidem herbacianym⁷. Dalsze badania laboratoryjne wykazały, że wzrost ilości Treg dzięki temu związkowi powoduje obniżenie poziomu przeciwciał IgE we krwi, co wskazuje na działanie przeciwalergiczne⁸.

Wygląda na to, że niskie dawki flawonoidu herbacianego redukują stany zapalne skuteczniej niż dawki bardzo wysokie⁹. Dlatego też wolę pozyskiwać ten flawonoid z wypijanych codziennie 4 filiżanek herbaty, a nie z suplementów diety. 

Herbata oolong - jak przygotować?

Ta herbata produkowana jest z częściowo sfermentowanych liści, co nadaje jej szczególny łagodny smak. Chiński oolong jest leżakowany dłużej niż oolong z Tajwanu. Liście herbaty są bogate w naturalne związki zwane katechinami, należące do flawonoidów. Fermentacja zmienia naturę katechin, co powoduje zmianę fizjologicznych skutków picia herbaty.

W testach laboratoryjnych wykazano, że katechiny występujące w oolong hamowały reakcje alergiczne u szczurów i działały silniej niż katechiny z zielonej herbaty. W badaniu klinicznym z Japonii osobom z egzemą, która nie reagowała na leki, przez 6 miesięcy podawano do picia herbatę oolong. Większość uczestników doświadczała umiarkowanej lub znacznej poprawy już po miesiącu, a korzyści te stawały się zauważalne po raz pierwszy po upływie 1-2 tygodni.

W eksperymencie stosowano 10 g liści herbacianych, co odpowiada ok. 3 łyżeczkom suszonych liści lub 4 torebkom, parzonym we wrzącej wodzie przez 5 min. Według tego japońskiego badania odpowiednią ilością herbaty są 4 filiżanki dziennie. Nie przekraczaj tej dawki.

Aby mieć pewność, że herbata zawiera wysoki poziom katechin wyekstrahowanych z liści, przygotuj ją, gotując we wrzącej wodzie przez 5 min. Jeżeli napar jest wówczas zbyt mocny, gotuj ją w małej ilości wody i rozcieńczaj zwykłą gorącą wodą do pożądanego stężenia. By zmniejszyć ilość kofeiny w herbacie, najpierw zalej liście gorącą wodą na 30 s, po czym zlej wodę. Następnie dodaj świeżą wodę i gotuj przez 5 min.

Uwaga: Jeżeli masz alergię na herbatę, nie pij jej. Możesz wybrać czystą gorącą wodę, która jest popularnym napojem w Chinach i Japonii. 

Fisetyna z truskawek - chroni limfocyty Treg

Innym dobrze strzeżonym sekretem odżywiania jest flawonoid o nazwie fisetyna. Najbogatszym jej źródłem w diecie są truskawki. Ten silny przeciwutleniacz podnosi stężenie glutationu w komórkach, jak stwierdzono w badaniu przeprowadzonym przez Instytut Badań Biologicznych Salk¹⁰.

Glutation pomaga zaś chronić limfocyty Treg przed uszkodzeniem, a jego brak czyni te komórki podatnymi na zniszczenie przez toksyny środowiskowe i żywnościowe¹¹, co jest kolejnym zjawiskiem przyczyniającym się do epidemii alergii. Poza ochroną limfocytów Treg przed uszkodzeniem poprzez podnoszenie poziomu glutationu podawanie fisetyny obniża kilka aspektów odpowiedzi alergicznej i chroni zwierzęta laboratoryjne przez alergiczną astmą¹².

Opracowałem swoje smoothie tak, aby dostarczało on fisetyny, flawonoidu herbacianego, folianów oraz witaminy A. Codziennie przyrządzaj świeży koktajl. Jedna szklanka o pojemności 350 ml dostarcza prawie połowy Twojego dziennego zapotrzebowania na owoce i warzywa. W celu zwiększenia ilości flawonoidu herbacianego w smoothie zalecam gotowanie liści herbacianych przez 5 min zamiast zaparzania torebki w gorącej wodzie.

Apigenina z pietruszki - działa przeciwalergicznie

To warzywo nie tylko zwiększa przyjemność jedzenia, ale jest też doskonałym źródłem składników odżywczych, zwłaszcza karotenoidów – zawiera ich nawet więcej niż marchew. Pietruszka ma też w składzie spore ilości flawonoidu o nazwie apigenina. Podobnie jak wiele innych związków z tej grupy działa ona przeciwalergicznie i przeciwzapalnie, ale także aktywuje włącznik odpowiedzi immunologicznej.

Fascynujące badanie nad apigeniną, przeprowadzone na uniwersytecie medycznym w Nankinie w Chinach, wykazało, że obniża ona aktywność wywołujących alergię limfocytów i poziom IgE¹³. To kolejny powód, by jeść "zupę równowagi immunologicznej", która zawiera mnóstwo pietruszki.