Ashwagandha – co to jest i jakie ma działanie?

Stosowana od tysięcy lat w ajurwedzie witania ospała to nie tylko skuteczny lek na nadmierny stres czy problemy z potencją. Specjaliści sugerują, że ma ona wielki potencjał w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych, w tym chorób Alzheimera i Parkinsona.

Ashwagandha – wygląd

Witania ospała (Withania somnifera), znana też pod nazwą ashwagandha, to zioło szeroko stosowane w medycynie ajurwedyjskiej. Ma niepozorne czerwone owoce przypominające nieco z wyglądu małe pomidory. Mimo że cała roślina wykazuje prozdrowotne właściwości, jedynie korzeń wykorzystuje się jako surowiec do produkcji suplementów. W swojej ojczyźnie ashwagandha sprzedawana jest w postaci proszku, który można wymieszać z wodą, ghee (masłem klarowanym) lub miodem.

Na co działa ashwagandha?

• Poprawia pracę układu nerwowego,
• wspomaga pamięć,
• wpływa pozytywnie na samopoczucie
• wspomaga pracę układu rozrodczego,
• jest silnym adaptogenem (ziołem bogatym w roślinne substancje zachowujące się jak ludzkie hormony),
• wzmacnia odpowiedź organizmu na stres,
• korzystnie wpływa na pracę układu odpornościowego,
• działa antyoksydacyjnie.

Ashwagandha ma ponadto chronić przed otępieniem starczym i reumatoidalnym zapaleniem stawów, leczyć zaparcie oraz bezsenność, a także działać moczopędnie. Korzeń witanii jest też postrzegany jako afrodyzjak¹.

Ashwagandha – kiedy pomaga?

Pośród licznych substancji czynnych w korzeniu ashwagandhy znajdują się alkaloidy i saponiny. Niektóre z jej składników wykazały w badaniach naukowych znaczące działanie przeciwstresowe¹. Wystarczy stosować suplementy z ashwagandhą przez kilka tygodni, by zauważyć poprawę w nauce i samopoczuciu².

W badaniach na zwierzętach laboratoryjnych udowodniono, że ashwagandha zmniejsza zmęczenie po wysiłku fizycznym, zapobiega wrzodom żołądka powiązanym ze stresem oraz chroni przed zatruciem wątroby tetrachlorometanem (rozpuszczalnik) i śmiercią z powodu tego zatrucia. Badanie z udziałem szczurów wykazało, że gryzonie, którym podano witanię, mogły dłużej pływać, tj. lepiej reagowały na stres związany z niekorzystnym środowiskiem oraz były zdolne do dłuższego wysiłku fizycznego. W porównaniu z grupą kontrolną ich czas pływania był niemal dwukrotnie dłuższy¹.

Natomiast pacjenci cierpiący z powodu przewlekłego stresu, którzy przez 60 dni przyjmowali 300 mg ashwagandhy 2 razy dziennie, mieli niższy poziom kortyzolu niż grupa kontrolna³.

Inny eksperyment przyniósł obiecujące wyniki w kwestii terapii nowotworów. Korzeń ashwagandhy wykazał 49-procentową skuteczność w zapobieganiu formowania się kolonii komórek raka jajnika występującego u pewnego gatunku gryzoni. Specjaliści mają więc nadzieję, że ashwagandha znajdzie zastosowanie w terapii wspomagającej leczenie onkologiczne.

Ponieważ udowodniono skuteczność ashwagandhy w spowolnieniu lub nawet zatrzymaniu atrofii neuronów oraz utraty synaps, eksperci zgadzają się, że może ona być pomocna w leczeniu takich chorób neurodenegeracyjnych jak alzheimer, parkinson czy choroba Huntingtona. Terapię ashwagandhą prawdopodobnie da się z powodzeniem wdrożyć w każdym stadium choroby, a nawet przed wystąpieniem wyraźnych objawów.

Niewykluczone, że ze względu na swoje właściwości uspokajające ashwagandha znajdzie zastosowanie jako stabilizator nastroju w terapii stanów lękowych i depresji. Badania na szczurach w tym kierunku dały obiecujące wyniki, sugerując w przyszłości badania kliniczne.

Ponadto udowodniono, że wyodrębniona z witanii ospałej substancja zwana witaferyną wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwrakowe, immunomodulacyjne i przeciwzapalne – łagodzi odpowiedź bólową układu nerwowego i może być stosowana w terapii zapalenia stawów¹.

Ashwagandha – jak stosować, przeciwwskazania

Dzienna dawka proszku z korzenia ashwagandhy waha się pomiędzy 120 mg a 2 g i powinna być uzgodniona indywidualnie w każdym przypadku⁴. Zależnie od preparatu, kapsułki z ashwagandhą można przyjmować jeden lub dwa razy dziennie. Wszystkie dostępne w Polsce suplementy z witanią ospałą powinny mieć informację co do ilości zawartych w nich witanolidów (substancje wyodrębnione z ashwagandhy) w odniesieniu do zalecanej dziennej dawki danego suplementu. Maksymalna zawartość witanolidów nie powinna przekraczać 10 mg.⁵

Możliwe działania niepożądane związane z przyjmowaniem witanii obejmują:

• nieżyt nosa,
• zaparcia,
• kaszel i objawy przeziębienia,
• rozbicie,
• zmniejszony apetyt³,
• nudności i wymioty,
• uszkodzenie wątroby.

Pacjenci neurologiczni nie powinni stosować witanii ze względu na możliwe interakcje z lekami⁵. Ashwagandha wykazuje właściwości poronne – nie jest przeznaczona dla ciężarnych. Również kobiety karmiące piersią nie powinny stosować suplementów z witanią bez konsultacji z lekarzem. Przyjmowana w małych i średnich dawkach ashwagandha wspomaga organizm, jednak duże dawki tego suplementu są toksyczne⁴. Nie należy stosować preparatów z witanią dłużej niż 3 miesiące⁵.

Ashwagandha – ciekawostki

• inne nazwy ashwagandhy to zimowa wiśnia i indyjski żeń-szeń,
• polska nazwa rośliny jest tłumaczeniem jej nazwy łacińskiej (somnifera – przynosząca sen) i odnosi się do jej działania nasennego,
• korzeń witanii pachnie podobnie do konia (ashwa) i ma obdarzać tego, kto go zje siłą oraz wytrwałością konia^1,6,
• ashwagandha należy do rodziny psiankowatych, a więc tej samej co ziemniak, pomidor, papryka, bakłażan, jagody goji oraz lulek,
• wyciąg z korzenia witanii może łagodzić objawy astmy, liście działają przeciwzapalnie, natomiast owoce i nasiona to naturalne diuretyki,
• wyciąg z ashwagandhy w połączeniu z olejem migdałowym stosuje się jako tonik odmładzający²,
• jagody (owoce) witanii stosuje się niekiedy w produkcji sera zamiast podpuszczki⁷,
• niewielkie badanie pilotażowe wskazało ashwagandhę jako możliwy lek w terapii zaburzeń kobiecego libido⁸.