Nadmierna potliwość

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Suplementy diety

Koenzym Q10

Suplementy diety

Kolagen UC-II®

Suplementy diety

Kurkuma BCM-95®

Suplementy diety

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Pocenie się jest jak najbardziej naturalną reakcją naszego organizmu, która pozwala mu zachować równowagę cieplną - parowanie potu wydzielanego przez gruczoły ekrynowe to główny mechanizm termoregulacyjny u ludzi. Ok. 4-5 mln tych gruczołów pokrywa prawie całą powierzchnię skóry, a najwięcej znajduje się ich na dłoniach, podeszwach stóp i w dołach pachowych. O ile dłonie i stopy pocą się właściwie od urodzenia, o tyle zauważalne pocenie w okolicy pach rozpoczyna się najczęściej w okresie dojrzewania¹.

Aby utrzymać równowagę cieplną, nasz organizm wytwarza dziennie nawet 3-4 l potu. O nadmiernej potliwości mówimy wtedy, gdy pocenie przekracza niezbędny fizjologiczny zakres². Jej dokładna przyczyna nie jest znana: badania wykazały, że u osób z nadmierną potliwością pierwotną nie zachodzą istotne zmiany w gruczołach potowych, dlatego zazwyczaj uznaje się po prostu, że wynika ona z ich nadmiernej aktywności o nieznanej przyczynie³.

Mimo to istnieją pewne mechanizmy, które w udowodniony sposób generują nadmiar wydzielanego potu. Mowa tu o tzw. nadpotliwości wtórnej, która pojawia się w przebiegu niektórych chorób (jak zakażenia, zaburzenia hormonalne, nowotwory, cukrzyca, dna moczanowa, reumatoidalne zapalenie stawów) i w efekcie stosowania określonych leków (przeciwbólowych, antybiotyków, hormonalnych czy pulmonologicznych).

Nasilone pocenie może również wynikać z chorób wrodzonych lub zaburzeń neurologicznych⁴. Dlatego w diagnostyce i leczeniu szczególnie istotne jest prawidłowe rozpoznanie i leczenie chorób, które mogą powodować dolegliwości.

  Freeimages.com/Yarik Mishin

Aby zyskać pewność, że mamy do czynienia z nadmierną potliwością ogniskową, czyli występującą na ogół obustronnie i symetrycznie w okolicach pach lub nóg i dłoni, należy stwierdzić widoczne, nadmierne pocenie się przez okres co najmniej 6 miesięcy. Jeśli objawy obejmują różne obszary równocześnie (pachy, dłonie i stopy, twarz, owłosioną skórę głowy, tułów), mówimy o nadpotliwości uogólnionej.

W niektórych przypadkach nadmierna potliwość zaburza normalne funkcjonowanie, utrudniając tak proste czynności, jak trzymanie długopisu czy korzystanie z ekranów dotykowych. Przede wszystkim jednak dolegliwość ta powoduje problemy natury emocjonalnej: utrudnia kontakty międzyludzkie, ogranicza aktywność fizyczną, powoduje izolację i brak pewności siebie, a nawet daje objawy depresji. Na podstawie wskaźnika jakości życia w chorobach dermatologicznych (Dermatology Life Quality Index, DLQI) ocenia się, że nadpotliwość wpływa negatywnie na życie chorego porównywalnie do łuszczycy, ciężkiego trądziku czy atopowego zapalenia skóry⁵.

Aby dokładnie ocenić nasilenie problemu i jego wpływ na jakość życia pacjenta, stosuje się zazwyczaj skalę nasilenia objawów nadmiernej potliwości (Hyperhidrosis Disease Severity Scale, HDSS), czyli wypełniany przez chorego kwestionariusz z czteropunktową skalą, w którym ocena 3 lub 4 oznacza nadmierną potliwość⁶.

W zależności od lokalizacji i nasilenia problemu, wieku pacjenta i skuteczności wcześniej stosowanych metod, w leczeniu nadmiernej potliwości stosuje się metody zachowawcze i chirurgiczne. Podstawą jest jednak właściwa higiena: codzienny prysznic, antyperspirant (najlepiej apteczny, zawierający chlorek glinu) i depilacja pach (owłosienie sprzyja gromadzeniu się bakterii). Oprócz tego warto pamiętać o kilku zasadach właściwej diety, które pozwolą złagodzić dolegliwości.

Dieta

W przypadku osób cierpiących na nadmierną potliwość szczególnie wskazane są produkty o właściwościach moczopędnych i zawierające asparaginę. Należą do nich np. szparagi, które skutecznie zmniejszają potliwość. Dobre efekty przynosi również napar z szałwii, który można pić lub dodać do kąpieli.

Warto sięgać również po produkty, które ułatwiają wydalanie toksyn z organizmu - nadmiar potu może być jego próbą pozbycia się szkodliwych substancji. Codziennie przygotuj zatem mężowi herbatkę z korzenia łopianu lub sok z młodej pszenicy. Oprócz tego dbaj o to, by pił dużo wody i często sięgał po zielone warzywa. Powinien za to zrezygnować z kofeiny, papierosów (jeśli oczywiście pali) i pikantnych potraw, które pobudzają pracę gruczołów potowych. Ważne są również regularne posiłki, ponieważ zbyt długie przerwy obniżają poziom cukru we krwi, co również sprzyja nadmiernemu poceniu się.

Leczenie miejscowe

Terapię zazwyczaj rozpoczyna się od stosowania leków przeciwpotnych z solami glinu i cyrkonu, które mechanicznie zatykają ujścia gruczołów potowych⁷. Część z nich dostępna jest bez recepty. Choć można stosować je właściwie na każdy obszar ciała, nie tyle regulują one produkcję potu, co jego wydzielanie przez przewody wyprowadzające gruczołów. Czasami powodują świąd i podrażnienie, dlatego nie każdy może je stosować. Aby zminimalizować podrażnienia, zaleca się stosowanie tego typu preparatów na noc i dokładne zmycie ich po przebudzeniu.

Choć metoda ta jest mało inwazyjna i zazwyczaj skuteczna, nie sprawdza się u chorych z bardzo nasilonym poceniem, które uniemożliwia zaczopowanie przewodów wyprowadzających gruczołów.

Jontoforeza

Metoda ta polega na wprowadzeniu jonów do zewnętrznego odcinka przewodów wyprowadzających gruczołów potowych przy wykorzystaniu prądu elektrycznego. Prawdopodobnie jej skuteczność wynika z zamknięcia owych przewodów wyprowadzających i odnowy naskórka, co przywraca prawidłowe wytwarzanie potu⁸. Jontoforezę (jonoforezę, terapię jonową) stosuje się zazwyczaj w przypadku nadpotliwości dłoni i stóp. Zabieg polega na zanurzeniu stóp w wodzie, przez którą przepuszcza się prąd galwaniczny. Wówczas kanały gruczołów potowych są częściowo uszkadzane, dzięki czemu część z nich przestaje wydzielać pot.

Co ciekawe, w jednym z badań wykazano, że zastosowanie tej metody u dzieci z nadpotliwością dłoni w niektórych przypadkach redukowało nasilenie objawów także ze strony stóp. Sugeruje to, że w przypadku jontoforezy występuje biofeedback, czyli mechanizm biologicznego sprzężenia zwrotnego⁹.

Aby osiągnąć pożądane efekty, zazwyczaj konieczne jest wykonanie kilkunastu zabiegów w przeciągu 2-4 tygodni. Przeciwwskazaniami do jontoforezy są wszelkie owrzodzenia, ropne stany zapalne, zakrzepy, obecność rozrusznika serca, padaczka oraz nowotwory. Zabiegi można wykonywać w gabinetach kosmetycznych albo samodzielnie – na rynku dostępne są specjalne aparaty do wykorzystania w domowym zaciszu.

Toksyna botulinowa

Śródskórne wstrzyknięcie toksyny botulinowej, czyli oczyszczonego białka pochodzącego z bakterii Clostridium botulinum, zwanego potocznie jadem kiełbasianym, hamuje stymulację gruczołów potowych, prowadząc do zmniejszenia wytwarzania potu¹⁰. Działanie tej substancji polega na zablokowaniu nerwów zaopatrujących gruczoły wydzielania zewnętrznego. U blisko połowy pacjentów pocenie zmniejsza się już w ciągu tygodnia, a poprawa utrzymuje się przez 6-8 miesięcy¹¹. W przypadku stosowania toksyny botulinowej w okolicach pach efekt ten jest krótszy (do 4-5 miesięcy).

Najsilniejsze działanie wykazuje toksyna botulinowa typu A, która znajduje zastosowanie również w leczeniu bólu migrenowego i neuropatycznego.

Leki przeciwcholinergiczne

Doustne leki przeciwcholinergiczne, czyli antagoniści acetylocholiny, są stosowane w zwalczaniu nadpotliwości najczęściej w przypadku niepowodzenia leczenia miejscowego. Nieliczne badania kliniczne potwierdziły, że hamują one wytwarzanie potu dzięki blokowaniu receptorów muskarynowych we włóknach współczulnych¹².

Niestety, ich zastosowanie jest ograniczone, ponieważ nie hamują one tylko receptorów gruczołów ekrynowych, ale również innych. Powoduje to liczne efekty uboczne: suchość w jamie ustnej, nieostre widzenie, zatrzymanie moczu i zaparcia. Ostrożność w przyjmowaniu tych leków powinny zachować szczególnie osoby cierpiące na zaburzenia przewodu pokarmowego lub rytmu serca.

Leczenie chirurgiczne

W przypadku nadpotliwości pach odpornej na inne metody leczenia możliwe jest chirurgiczne wycięcie skóry i nadmiernie aktywnych gruczołów potowych w tej okolicy. Tzw. kurtaż dołu pachowego (operacja wykonywana w znieczuleniu miejscowym) uznaje się za prostą, pozbawioną komplikacji metodę leczenia, która przynosi długotrwały efekt¹³. Metoda ta polega na usunięciu tkanki gruczołowej z dołów pachowych poprzez nacięcia w skórze. Niestety po zabiegu pozostają blizny, które przez jakiś czas mogą utrudniać poruszanie ramionami.

Inną metodą operacyjną jest liposukcja dołu pachowego, czyli odessanie tkanki tłuszczowej spod pach za pomocą tzw. kaniul (plastikowych rurek), wprowadzanych przez kilkumilimetrowe nacięcia w skórze.