Oaza zdrowia - czyli jak pozbyć się chemii z ogrodu

Jakie zanieczyszczenia możemy znaleźć w naszych ogrodach?

Podczas ciepłych miesięcy jak najwięcej czasu chcemy spędzać na powietrzu. Pandemia koronawirusa nauczyła nas doceniać przydomowe ogródki i ogrody (to dzisiaj jak los wygrany na loterii), a także balkony i tarasy, na których uprawiamy zioła, kwiaty a nawet warzywa.

Czym jest smog?

Covid-19, który uziemił samoloty i znacząco utrudnił nam przemieszczanie się, w niektórych regionach świata pozytywnie wpłynął na smog rozumiany jako toksyczne powietrze wymieszane z dymem i spalinami. Nie wyeliminował go jednak zupełnie.

Warto wiedzieć, że Polska jest europejskim rekordzistą w zanieczyszczeniu pyłami, a średnioroczne stężenia rakotwórczego benzo(a)pirenu przekraczają dopuszczalne normy nawet o 500-600%¹.

Przyczyny tego stanu to dym z pieców, w których spalany jest niskiej jakości węgiel i nierzadko śmieci, w tym plastik oraz zanieczyszczenia przemysłowe i komunikacyjne. Te ostatnie zagrażają głównie mieszkańcom wielkich miast i okolic tras o dużym natężeniu ruchu samochodowego.

W skład smogu wchodzą tzw. pyły zawieszone. To unoszące się w powietrzu stałe lub płynne cząsteczki o wielkości poniżej 100 mikronów. Na ich powierzchni osadzają się niebezpieczne metale ciężkie i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne pochodzące m.in. ze spalin samochodowych. Największe cząsteczki pyłu (100-2,5 mikrona) zatrzymywane są w górnych drogach oddechowych człowieka, ale te najmniejsze, poniżej 2,5 mikrona, są jeszcze bardziej groźne.

Podczas gdy większość zanieczyszczeń samochodowych osadza się w odległości do 40-50 m od miejsca emisji (jezdni), pyły zawieszone przenoszą się z wiatrem na duże odległości. Dostają się do pęcherzyków płucnych, powodując choroby układu oddechowego, w tym raka płuc, i choroby krążenia. Dlatego warto sadzić rośliny zwłaszcza wtedy, kiedy nasz domy znajdują się w pobliżu ulic.

Elektrosmog - co to takiego?

Nadal też żyjemy w coraz bardziej szkodliwej dla naszego zdrowia chmurze zanieczyszczeń, tworzonej przez 5G, nową technologię sieci telefonii komórkowych. To elektrosmog. Zarówno my, jaki i przyroda, doświadczamy negatywnych skutków jego niejonizującego promieniowania.

Do 2025 r. przewiduje się połączenie 100 mld połączeń 5G na niewykorzystanej dotąd szerokość pasma 30-300 GHz. Rezultatem będzie coraz więcej anten w pobliżu naszych domów i ogrodów.

A warto wiedzieć, że nawet przy niskich poziomach natężenia 5G zmieniają się procesy biologiczne organizmów ludzi i zwierząt – funkcje neuroprzekaźnikowe, metabolizm komórkowy oraz ekspresja genów i białek w niektórych typach komórek².

Jak walczyć ze smogiem i elektrosmogiem w naszym otoczeniu?

W walce ze smogiem i elektrosmogiem naszym najlepszym sojusznikiem są rośliny. Ich organizmy w procesie ewolucji wykształciły mechanizmy obronne polegające na wychwytywaniu wielu skażeń powietrza, gleby i wody.

Pył zatrzymywany jest przez nalot woskowy czy włoski pokrywające liście, skąd przemieszczają się do komórek skórki i tam są unieruchamiane. Rośliny, nawilżając powietrze parą wodną, oczyszczają też dolne warstwy atmosfery z pyłów.

Najbardziej skuteczne są gatunki odporne na tzw. warunki miejskie i mające dużą masę liści. To przede wszystkim drzewa i silnie rosnące pnącza, które zabierają minimum miejsca tuż przy ziemi.

Im większa masa zieleni i lepiej dobrane gatunki, tym większa skuteczność fitoremediacji, czyli procesu leczenia środowiska przez rośliny³. Niektóre z nich potrafią skuteczniej niż inne przejmować część szkodliwego promieniowania.

Biochemiczne przemiany, jakie zachodzą w ich tkankach, sprawiają, że wiele z nich uwalnia elektrony. Widać to w domu po tym, jak właśnie na roślinach gromadzi się najwięcej kurzu. Przodują w tym: zielistka, skrzydłokwiat, wężownica, paproć a także kwiaty i zioła, z których pozyskuje się olejki eteryczne, takie jak: lawenda, eukaliptus, rozmaryn, bazylia, mięta. Większość z tych ostatnich ma działanie antywirusowe, co w dzisiejszych czasach jest szczególnie ważne⁴.

Niezwykle skuteczne w oczyszczaniu powietrza z toksycznych gazów i pyłów, w tym także smogu, są drzewa, które uczestniczą w redukcji gazów cieplarnianych. Średniej wielkości drzewo pochłania aż 1 tonę dwutlenku węgla na 1 m3 i produkuje przy tym 727 kg tlenu!

Liście drzew działają podobnie jak filtry – wchłaniają powietrze wraz z unoszącymi się pyłami i związkami chemicznymi. Aby poprawić jakość powietrza w okolicy, warto w przydomowym ogródku posadzić kilka drzew i krzewów – można też, we współpracy z gminą czy dzielnicą, zorganizować wspólne sadzenie drzew⁵.

Elementem elektrosmogowego detoksu są spacery na świeżym powietrzu – najlepiej boso. Kontakt z ziemią powoduje absorbcję korzystnych dla zdrowia jonów ujemnych, niwelując tym samym negatywny wpływ dodatnich pól elektromagnetycznych.

Drzewa, które zatrzymują najwięcej pyłów zawieszonych

• robinia akacjowa - (Robinia pseudoacacia)
• jesion pensylwański - (Fraxinus pennsylvanica)
• grusza pospolita - (Pyrus communis)
• brzoza brodawkowata - (Betula verrucosa)
• jarząb szwedzki - (Sorbus intermedia)
• lipa drobnolistna - (Tilia cordata)³

Rośliny o działaniu antysmogowym

• leszczyna turecka (Corylus colurna)
• jesion wyniosły (Fraxinus excelsior)
• lipa holenderska (Tilia ×europaea ‚Pallida’)
• topola osika (Populus tremula)
• iglaste, które dobrze znoszą warunki miejskie:
  • jałowiec sabiński (Juniperus sabina),
  • sosna górska (Pinus mugo),
  • świerk serbski (Picea omorika),
  • jodła kalifornijska (Abies concolor)³.

Jak wysprzątać ogród bez chemii?

Początek sezonu ogrodowo-grillowego. Narzędzia, meble ogrodowe, brukowane alejki, kratka grillowa zasługują na gruntowne pucowanie. Jak to zrobić naturalnymi środkami? 

Jakich składników używać do naturalnych środków czystości?

Sprzątanie tymi samymi produktami, którymi doprawiamy sałatkę? Dlaczego nie? Naturalne środki czystości są równie skuteczne, jak te z wybielaczami i amoniakiem.

Woda, komponenty chemiczne oraz substancje zapachowe – z tego składają się sklepowe środki do sprzątania domu, które mogą być szkodliwe dla naszego zdrowia. Wysoka skuteczność tych detergentów jest stereotypowa, a samodzielne wykonywanie ma wiele zalet – jest ekonomiczne, bezpieczne dla środowiska i dla ciebie, i dla twojej rodziny.

Większość naturalnych środków czyszczących zawiera te same podstawowe składniki. Jakie?

Składniki naturalnych środków czyszczących:

• Ocet spirytusowy: 
  • Ma właściwości bakteriobójcze, odtłuszczające i czyszczące.
  • Dezynfekuje, zwalczając także grzyby i pleśń.
  • To kwas organiczny, więc jest biodegradowalny oraz nietoksyczny.
  • Bezpieczny w stosowaniu, nie pozostawia smug czy osadów.
• Soda oczyszczona:
  • Skutecznie pochłania zapachy i idealnie nadaje się do szorowania.
• Boraks:
  • Minerał naturalnie występujący w wyschniętych słonych jeziorach oraz korytach nadmorskich rzek.
  • Zaleca się ostrożne używanie boraksu – unikajmy bezpośredniego wdychania i spłukujmy powierzchnie, na których go stosujemy.
  • Ma silne właściwości czyszczące.
• Mydło marsylskie w kostce lub płynie:
  • Łagodne mydło na bazie składników roślinnych.
  • Zawiera 72% czystego mydła potasowego, olej kokosowy, oliwę z oliwek, glicerynę, chlorek sodu – a to wszystko sprawia, że mydło marsylskie skutecznie czyści wszelkie powierzchnie.
• Cytryna i sok cytrynowy:
  • Mają bardzo silne właściwości czyszczące, przeciwbakteryjne, a także odświeżające.
• Sole – siarczan magnezu i sól morska:
  • Pierwsza z nich, znana także pod nazwą Epsom, stanowi skuteczny składnik tabletek czyszczących.
  • Sól morska to środek czyszczący o lekko szorującym działaniu. Po wymieszaniu z sokiem z cytryny tworzy naturalny peeling antybakteryjny.
• Oleje – migdałowy, z oliwek, kokosowy, witamina E:
  • Doskonałe do pielęgnacji powierzchni drewnianych.
• Woda utleniona:
  • Środek czyszczący i dezynfekujący, bardzo delikatny ale skuteczny.
  • Należy ją przechowywać w nieprzezroczystej butelce.
• Alkohol spirytus salicylowy i wódka:
  • Spirytus salicylowy o 68% zawartości alkoholu ma właściwości odkażające.
  • Wódka niszczy bakterie, pleśń i grzyby.

Aromatoterapia w ogrodzie i domu

Olejki eteryczne nie tylko pięknie pachną, ale mają silne właściwości przeciwzakaźne, antyseptyczne i przeciwwirusowe. Warto je mieć w domu podczas pandemii, a w ogrodzie zaś lub na balkonie posadzić zioła, z których pozyskuje się olejki.

Olejki eteryczne znajdą zastosowanie w każdym domowym pomieszczeniu. Można je wykorzystać zarówno do prania ubrań, dezynfekcji blatów w kuchni czy odkażania łazienki.

Rozprawiają się z patogenami a przy okazji nadają wnętrzom przyjemny zapach. Dlatego warto dodawać olejki eteryczne do naturalnych środków do sprzątania i dbania o dom i ogród zwłaszcza podczas pandemii koronawirusa.

Olejki eteryczne są stężonymi składnikami roślinnymi o właściwościach leczniczych i kosmetycznych. Nie należy mylić ich z olejami, które zawierają kwasy tłuszczowe. Olejki uzyskuje się poprzez destylację z parą wodną lub tłoczenie na zimno ziół, roślin, kwiatów, kory drzew. Właśnie naturze olejki zawdzięczają swój zapach i liczne właściwości dobroczynne.

Można je ze sobą mieszać. Aby właściwości roślin wykorzystać jak najlepiej, należy używać olejków najlepszej jakości – w 100% czystych, pochodzących z upraw ekologicznych. Nie powinny być wytworzone syntetycznie ani zmieszane z innymi substancjami. Unikajmy olejków perfumowanych.

Właściwości olejków eterycznych

1. Przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne, przeciwzakaźne, przeciwdrobnoustrojowe, antyseptyczne: ROZMARYN oraz połączenia – bergamotka, tymianek, grejpfrut, cytryna, lawenda.
2. Przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne, przeciwdrobnoustrojowe, antyseptyczne, przeciwwirusowe: DRZEWO HERBACIANE oraz – bergamotka, szałwia muszkatołowa, goździk, eukaliptus, lawenda, mięta pieprzowa, geranium, rozmaryn.
3. Przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne, antyseptyczne, przeciwwirusowe: MIĘTA oraz połączenia – lawenda i cytronela.
4. Przeciwgrzybiczne, antyseptyczne, przeciwzakaźne, przeciwwirusowe: CYTRYNA oraz połączenia – bazylia, bergamotka, wanilia, ylang-ylang, rozmaryn, mięta pieprzowa, pomarańcza, grejpfrut.
5. Odświeżające powietrze: GOŹDZIKI, LIMETA, POMARAŃCZA oraz połączenia – grejpfrut, cytryna, bergamotka, limonka, goździk.
6. Przeciwzakaźne, odświeżające powietrze: EUKALIPTUS.
7. Przeciwgrzybiczne, antyseptyczne, przeciwzakaźne: LAWENDA oraz połączenia – bergamotka, mięta pieprzowa, cedr, cytronela, grejpfrut, limonka, pomarańcza, rozmaryn, ylang-ylang, szałwia muszkatołowa.

Najpopularniejsze mieszanki olejków eterycznych:

• bazylia, cytryna, limonka
• bergamotka, cytryna, mięta zielona
• cynamon, goździk, pomarańcza
• eukaliptus, mięta pieprzowa, drzewo herbaciane
• geranium, drzewo sandałowe, mandarynka
• lawenda, rozmaryn, eukaliptus
• limonka, lawenda
• rozmaryn, cytryna, wanilia
• wanilia, lawenda
• wanilia, mięta pieprzowa

Lawenda - roślina o wielu właściwościach

Jej zapach przywodzi na myśl lato w Prowansji. Lawenda jest wszechstronną rośliną – nie tylko pięknie pachnie, ale także koi układ nerwowy, działając relaksująco. Poza tym odstrasza komary i mole.

Jej zapach koi zmysły, redukuje stres i pomaga złapać równowagę w pędzącym świecie. Naturalny olejek lawendowy stosowany w kominkach zapachowych nada wspaniały aromat każdemu pomieszczeniu. Wystarczy kilka kropel, żeby przyjemny zapach rozszedł się po całym mieszkaniu.

A jeśli uprawiasz jogę lub medytujesz, lawenda dodatkowo pomoże Ci w głębokim relaksie. Możesz ją posadzić też w ogrodzie lub na balkonie.

Kolejną propozycją wykorzystania olejku lawendowego jest zrobienie mgiełki, którą spryskasz nie tylko pościel, aby lepiej spać, ale też poduszki i koce, których używasz na świeżym powietrzu, żeby odstraszyć komary.

Naturalny środek odstraszający komary (a także muchy)

Te niewielkie owady potrafią skutecznie zepsuć letni przyjemny wieczór. Jak odstraszyć komary naturalnym środkiem, by cieszyć się relaksem w ogrodzie bez użycia chemicznych substancji? Podajemy przepis.

• przygotowanie: 10 minut
• przechowywanie: do 2 miesięcy
• pojemnik: mały spryskiwacz szklany lub plastikowy
• składniki:
  • 300 ml wódki
  • 30 ml oleju ze słodkich migdałów
  • 50 kropli olejku eukaliptusowego
  • 15 kropli olejku lawendowego
  • 15 kropli olejku rozmarynowego

Przelej składniki do spryskiwacza i mocno wstrząśnij. Rozpyl w pomieszczeniu lub bezpośrednio na skórę⁶.