Nasze magazyny
Tymczasem zaledwie 49% ludzi jest zadowolonych z jakości swojego snu, a jego przeciętna długość zmniejszyła się o ponad godzinę w ciągu ostatnich 50 lat. Co ważne, dotyczy to głównie osób młodych i nie pozostaje bez konsekwencji...
Jak sen wpływa na nasze ciało?
Gdy śpimy, w organizmie zachodzi wiele niezbędnych dla zdrowia procesów, takich jak wydzielanie hormonów (mają fundamentalne znaczenie dla wzrostu, odnawiania i naprawy uszkodzonych komórek), regulacja wydatku energetycznego i kontrola masy ciała (zwłaszcza w fazie snu wolnofalowego – NREM), reorganizacja połączeń nerwowych w mózgu, analizująca informacje i impulsy emocjonalne otrzymane w ciągu dnia, porządkująca nabytą wiedzę i magazynująca ją w pamięci (głównie w fazie snu paradoksalnego – REM). Sen jest zatem zaangażowany w wiele absolutnie niezbędnych dla naszego zdrowia procesów fizjologicznych, stanowi z tego powodu, wespół z prawidłowym żywieniem i aktywnością fizyczną, jeden z głównych filarów zdrowego stylu życia.
Rozregulowanie snu ma liczne konsekwencje dla zdrowia
Wiemy już, że konsekwencje chronicznego braku snu są poważne i rozmaite. Badania prowadzone w ostatnich latach nad zaburzeniami snu wykazują, że są one czynnikiem ryzyka współwystępowania wielu chorób. Dotyczy to wszystkich układów ciała. W pierwszej kolejności trzeba wymienić choroby sercowo-naczyniowe: zawał serca, chorobę wieńcową i nadciśnienie tętnicze, występujące znacznie częściej w przypadku niedostatecznej ilości snu. Uporczywa bezsenność jest nawet wiązana ze zwiększonym ryzykiem przedwczesnej śmierci z dowolnej przyczyny, a nie tylko z powodu schorzeń układu krążenia czy płuc.
Wydaje się, że jedną z kluczowych dla zdrowia funkcji regulacyjnych i obronnych snu jest jego zdolność modulowania chronicznego stanu zapalnego w organizmie
Problemy metaboliczne nie pozostają w tyle! Metabolizm glukozy jest w dużej mierze regulowany przez rytm okołodobowy. Innymi słowy, nie metabolizujemy glukozy w ten sam sposób o określonej porze, ale zgodnie z cyklem 24-godzinnym. Przesuwanie naszego rytmu jawa/sen w stosunku do rytmu okołodobowego (na przykład wskutek późnego kładzenia się spać czy wystawiania się na światło w nocy) prowadzi do rozregulowania metabolizmu, co przyczynia się do zwiększania masy ciała, a także do insulinooporności i cukrzycy typu 2.
Sen i odporność są ze sobą wzajemnie powiązane. Aktywacja układu immunologicznego modyfikuje sen, a ten z kolei wpływa na układ odpornościowy naszego ciała. Stymulacja układu immunologicznego przez drobnoustroje wywołuje odpowiedź zapalną, która w zależności od stopnia nasilenia i czasu trwania może prowadzić do wydłużenia snu i zwiększenia jego intensywności, ale także do jego zaburzeń. Brak snu wpływa na rozmaite parametry immunologiczne i jest powiązany ze zwiększonym ryzykiem zakażeń, również koronawirusem.
Lepszy sen to lepsze radzenie sobie z emocjami
Istnieje także ścisły przyczynowy związek pomiędzy snem a funkcjami emocjonalnymi mózgu. Obserwacje kliniczne od dawna wykazują, że prawie wszystkie problemy z nastrojem i niepokojem występują wspólnie z jedną lub kilkoma anomaliami snu. Sen, przygotowując w optymalny sposób organizm do funkcjonowania społecznego i emocjonalnego w dniu następnym, jest w efekcie mechanizmem pozwalającym zachować bardzo ważną homeostazę (równowagę) mózgową.
Do problemów związanych z niedoborem snu można dodać zmęczenie (co oczywiste), zmniejszenie sprawności fizycznej i umysłowej, obniżenie libido i pogorszenie funkcji seksualnych, wrażliwość na stres, niepokój, depresję, podatność na manipulacje, zwiększoną skłonność do uzależnień, niedostateczną kontrolę popędów, bóle mięśniowe, niektóre rodzaje nowotworów (w szczególności raka piersi), wreszcie problemy związane z ciążą i z porodem.
Spójrzmy na to zagadnienie szerzej: wydaje się, że jedną z kluczowych dla zdrowia funkcji regulacyjnych i obronnych snu jest jego zdolność modulowania chronicznego stanu zapalnego w organizmie. Badania w istocie wykazują, że kłopoty ze snem mogą doprowadzić do ogólnoustrojowego zapalenia niskiego stopnia, które z kolei powiązane jest z rozmaitymi schorzeniami o podłożu zapalnym, takimi jak cukrzyca, miażdżyca i choroby neurodegeneracyjne (np. choroba Alzheimera czy Parkinsona).
Dobry sen — konsekwencje społeczne
Skoro sen wpływa bezpośrednio na nasze zdrowie i jakość życia, to brak snu powoduje wysokie koszty społeczne: wzrost liczby wypadków przy pracy, zmniejszenie wydajności poznawczej i fizycznej, a więc sprawności fizycznej i umysłowej – zarówno u dzieci i młodzieży, jak i u dorosłych – czy wreszcie wzrost liczby wypadków drogowych. Niedobór snu, nawet niewielki, zmniejsza naszą czujność i koncentrację, dwukrotnie zwiększając ryzyko wypadku drogowego!
Odzyskanie wzmacniającego snu (zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym) staje się więc nie tylko istotnym celem indywidualnym, lecz również społecznym. Niezależnie od problemów ze zdrowiem, jakie nas nękają, poprawa snu, jeśli jest potrzebna, powinna być jednym z naszych priorytetów.
