Nasze magazyny
Wraz ze starzeniem się naszego organizmu obniża się gęstość mineralna kości, co powoduje rosnące ryzyko złamań, szczególnie u kobiet przechodzących menopauzę. Wyniki dużych badań wykazują, że prawie wszystkie typy złamań występują częściej u pacjentów z niską masą kostną. Nawet 66% przypadków złamań wśród kobiet w wieku 67-74 lata spowodowane jest jej obniżeniem¹. Ponadto dorośli, którzy przeszli już złamanie (niezależnie od jego typu), mają o 50-100% większe prawdopodobieństwo wystąpienia u nich kolejnego takiego przypadku².
Kluczowa masa kostna
Nie ulega wątpliwości, że to osteoporoza prowadzi do licznych złamań kości, zwłaszcza u osób starszych. Należy jednak tę zależność doprecyzować: kluczową rolę odgrywa tu masa kostna. Oczywiście wynika ona właśnie z osteoporozy, która jest chorobą szkieletu, charakteryzującą się obniżoną wytrzymałością kości.
Należy jednak pamiętać, że szczególnie po 75. r.ż. bezpośrednią przyczyną złamań coraz częściej są upadki - 1/3 osób w tym wieku przewraca się minimum raz w roku z powodu zaburzeń kardiologicznych, neurologicznych czy widzenia. Biorąc pod uwagę słabnącą wytrzymałość kości, nie dziwi tak duża ilość złamań wśród seniorów.
Z wiekiem - zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn - szczególnie rośnie ryzyko złamania bliższego końca kości udowej (b.k.k.u.)³, którego związek z niską gęstością mineralną kości został najlepiej udokumentowany. Ponadto złamanie to często prowadzi do inwalidztwa i generuje najwyższe koszty opieki zdrowotnej.
Lista czynników ryzyka osteoporozy i związanych z nią złamań jest długa. Znajdziemy na niej nie tylko obniżoną gęstość mineralną kości, wiek i płeć (mimo wszystko złamania częściej dotyczą kobiet), ale i przyrost masy ciała, obniżenie wzrostu, predyspozycje genetyczne, zażywanie leków przeciwdrgawkowych, zaburzenia widzenia, nikotynizm czy picie kawy4.
Skuteczna profilaktyka osteoporozy
Bibliografia
- Am J Epidemiol 2000; 147: 871-879
- Arch Intern Med 2002; 162: 33-36
- Osteoporosis, 2nd edn (vol 1). San Diego: Academic Press, 2001: 557-67
- Nutritional aspects of osteoporosis. Academic Press, 2001, 155-164
- N Engl J Med, 1998, 338, 777-783
- N Engl J Med, 1990, 323, 878-883
- J Clin Endocrinol Metab, 1998, 83, 3817-3825
- N Engl J Med, 1997, 337, 670-676
- JAMA, 2005, 293, 2257-2264
Minimalizowanie ryzyka złamania powinno zacząć się od unikania upadku, będącego jego bezpośrednią przyczyną. Chodzi np. o odpowiednie oświetlenie w mieszkaniu, unikanie wchodzenia na krzesła, a u najstarszych osób podpieranie się laską. Należy jednak pamiętać, że to nie wystarczy - jeśli mimo wszystko upadek się przytrafi, prawdopodobieństwo złamania pozostaje wysokie. Dlatego należy przede wszystkim wzmocnić osłabione kości i podnieść ich gęstość mineralną.
Do prawidłowego wzrostu niezbędne jest odpowiednie odżywianie: wystarczająca kaloryczność i właściwe składniki odżywcze (wapń i witamina D3) stanowią podstawę rozwoju wszystkich tkanek, również kostnej.
Rzadko zdarza się jednak, byśmy wraz pożywieniem dostarczali do organizmu odpowiednią ilość wapnia, dlatego w przypadku jego niedoborów częściej zaleca się suplementację niż modyfikację diety - zwłaszcza, że w obu przypadkach przyswajalność pierwiastka jest taka sama5. Co jednak ważniejsze, właściwa podaż wapnia zapobiega utracie masy kostnej u dorosłych. Wykazano to w grupie kobiet w okresie pomenopauzalnym6, u starszych kobiet w zakresie b.k.k.u.7 i u mężczyzn po 65. r.ż.8.
Aby jednak gospodarka wapniowo-fosforanowa organizmu przebiegała bez większych zakłóceń, konieczna jest podaż witaminy D3 lub jej metabolitów. Głównym ich zadaniem jest utrzymywanie stężenia wapnia w surowicy w zakresie fizjologicznych wartości, by zapewnić prawidłową czynność komórek.
Na podstawie meta-analizy dostępnych w literaturze prac zbadano skuteczność stosowania witaminy D3 w zapobieganiu złamaniom kości9. Ocenie poddano 9820 pacjentów w średnim wieku 79 lat. Okazało się, że suplementacja witaminą D3 w dawce 700-800 j.m. dziennie powodowała istotną redukcję liczby złamań b.k.k.u. i złamań pozakręgosłupowych. Nie obserwowano takiego efektu przy niższej dawce (400 j.m.).
