Szumy uszne - przyczyny i leczenie naturalnymi sposobami

Co to są szumy uszne?

Z tego krótkiego opisu można wnioskować, że cierpisz, podobnie jak 10-15% społeczeństwa (niektóre źródła podają, że nawet 30-35%) na szumy uszne (tinnitus auris), które lekarze definiują, jako odczuwanie dźwięku w uszach lub w głowie, przy braku bodźców akustycznych. Statystyki pokazują, że z problemem tym styka się w ciągu swojego życia nawet 45% dorosłych osób, a 8% z nich doświadcza z powodu szumów usznych trudności z zasypianiem.

Czy szumy uszne to choroba?

Celowo nazwałem szumy uszne problemem, bowiem co do zasady, nie są one chorobą, ale jedynie objawem. Pacjenci opisują je jako szum podobny do dźwięku, jaki słyszymy, przykładając muszlę do ucha, lub dzwonienie, gwizdy, stukanie, trzaski, piski czy brzęczenie. Dźwięki te mogą być ledwo słyszalne lub tak głośne, że utrudniają funkcjonowanie.

Jeśli słyszy je tylko pacjent, nazywamy je szumami usznymi subiektywnymi - te diagnozuje się częściej, a jeśli słyszy je także lekarz podczas badania - czy to zbliżając ucho do ciała pacjenta, czy np. przy pomocy stetoskopu - i może zmierzyć ich natężenie, określa się je mianem szumów obiektywnych.

Wspomniałaś, że szumy uszne pojawiają się u Ciebie wieczorem i utrudniają zasypianie. To, zapewne, pozorne odczucie, najprawdopodobniej towarzyszą Ci one w ciągu całego dnia, ale zagłuszane są przez głośniejsze dźwięki otoczenia. Dopiero wieczorem, gdy jest już ciszej i mniej bodźców dociera do Twoich uszu z zewnątrz, zaczynasz je wychwytywać, bo nic już nie odwraca Twojej uwagi od nich i stają się najgłośniejszym dźwiękiem.

Szumy uszne - przyczyny

Szumy uszne mogą być pokłosiem zaburzeń pracy każdego z odcinków narządu słuchu lub wynikać z nieprawidłowej pracy układu nerwowego. A ponieważ są tylko objawem, dokładne zlokalizowanie źródła problemu jest kluczowe, by móc podjąć skuteczne leczenie bezpośredniej przyczyny. Mogą mieć one charakter stały lub przejściowy i dotyczyć jednego bądź obu uszu.

Idąc ścieżką, jaką dźwięk trafia do naszego ucha, da się wychwycić niektóre przyczyny tej dolegliwości. Mogą one powstawać już w przewodzie słuchowym zewnętrznym, np. na skutek nagromadzenia się woskowiny, obecności ciała obcego lub guza deformującego kanał słuchowy.

Przyczyną może być także otoskleroza, czyli zmiany na kosteczkach słuchowych, znajdujących się w uchu środkowym (problem ten częściej dotyczy kobiet) lub stan zapalny i związane z nim gromadzenie się płynu lub ropy w uchu. Częstą przyczyną powstawania szumów usznych jest narażenie na hałas, czy to związany z pracą, czy z głośnym słuchaniem muzyki (dlatego, przejściowo pojawiają się u uczestników koncertów). W takim przypadku są one wynikiem podrażnienia (wtedy mają charakter przejściowy) albo uszkodzenia komórek słuchowych w uchu wewnętrznym.

Szumy uszne mogą być także wynikiem patologicznych zmian w nerwach słuchowych lub zaburzenia funkcjonowania bądź trwałego uszkodzenia kory słuchowej, np. na skutek padaczki czy nowotworu.

Bywają również objawem chorób ogólnoustrojowych, nie tylko tych związanych z narządem słuchu. Pojawiają się one w przebiegu nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, przy nieprawidłowościach w budowie naczyń krwionośnych szyi i mózgu, cukrzycy, w schorzeniach nerek lub o podłożu reumatycznym, stwardnieniu rozsianym, zaburzeniach hormonalnych i chorobach wenerycznych.

Zdarza się, że ich przyczyną są zmiany zwyrodnieniowe w odcinku szyjnym kręgosłupa albo zaburzenia napięcia mięśni oraz powięzi lub złe ułożenie szczęk! Doświadczony kręgarz albo fizjoterapeuta zajmujący się stawami skroniowymi może je odpowiednio ustawić i usunąć dotkliwe szumy¹.

Nie można też zapominać, że nagły szum w uszach może towarzyszyć skokowi ciśnienia krwi, zapaści lub udarowi - w takim przypadku trzeba jak najszybciej szukać pomocy lekarskiej, zwłaszcza jeśli pojawia się uczucie słabnięcia czy zbliżającego się omdlenia, porażenie mięśni twarzy, zaburzenie mowy lub silny ból głowy.

Dźwięki, które słyszy chory, mogą być także generowane w ślimaku (struktura ucha wewnętrznego) bez udziału bodźca akustycznego, jeśli dochodzi do patologicznego pobudzenia komórek słuchowych. Czasami szumy uszne mogą towarzyszyć także chorobom psychicznym, chorobie alkoholowej bądź przyjmowaniu dopalaczy lub narkotyków.

Osoby wrażliwe mogą ich doświadczać po wypiciu kawy lub mocnej herbaty. Warto też sprawdzić domową apteczkę i zalecone w leczeniu chorób przewlekłych farmaceutyki. Niektóre z nich mogą bowiem powodować lub nasilać te dolegliwości, a są to zwłaszcza niesterydowe leki przeciwzapalne (ibuprofen, diklofenak, paracetamol), kwas acetylosalicylowy (aspiryna), leki moczopędne (np. diuretyki pętlowe, takie jak furosemid i torasemid), antybiotyki (aminoglikozydy) oraz niektóre leki stosowane w chemioterapii nowotworów.

Te wszystkie czynniki sprawiają, że diagnozowanie przyczyny powstawania tinnitus auris to proces długotrwały i skomplikowany, wymaga wykonania szeregu badań oraz odbycia wielu specjalistycznych konsultacji. Należy bowiem, krok po kroku, wykluczać przyczyny. A, że wiele z nich to poważne lub nawet zagrażające życiu choroby, nie można sprawy bagatelizować. Najlepiej zacznij od wizyty u lekarza pierwszego kontaktu, który wystawi skierowanie do laryngologa².

Leczenie szumów usznych u lekarza

Lekarz otolaryngolog, po zebraniu szczegółowego wywiadu, dokładnie bada i osłuchuje pacjenta. Może zalecić wykonanie badań słuchu, w tym audiometrii tonalnej, określającej próg słyszenia i stopień upośledzenia słuchu oraz audiometrii wysokoczęstotliwościowej, oznaczającej zakres słyszalności wysokich częstotliwości (często przy szumach usznych zmienia się zakres słyszalności tonów niskich i wysokich).

Ponadto pomocne są tympanometria (mierząca odbicie fal dźwiękowych od błony bębenkowej) i badania oznaczające stopień napięcia mięśni wewnątrzusznych oraz otoemisji akustycznej, która pozwala na wykrycie niedosłuchu pochodzenia ślimakowego. Niektórych pacjentów kieruje się na badanie ABR (auditory brainstem response), czyli rejestrację słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu, pozwalające na prześledzenie czynności elektrycznej w wyższych piętrach drogi słuchowej, czyli w ośrodkowym układzie nerwowym.

Zadaniem laryngologa jest także wykluczenie podłoża zapalnego szumów usznych. Jeśli badania nie wykryją przyczyny po stronie narządu słuchu, konieczna będzie dalsza diagnostyka. A ta jest, jak już wspomniałem, bardzo szeroka. Spodziewaj się zatem zalecenia wykonania badania krwi i moczu w celu wykluczenia chorób układowych oraz przewlekłych, skierowania m.in. do endokrynologa, kardiologa i nefrologa.

Jeśli lekarz uzna to za konieczne, może zalecić Ci także konsultację z neurologiem. Każdy z tych specjalistów może z kolei skierować Cię na kolejne badania, w tym USG, angiografię, rezonans magnetyczny albo tomografię komputerową określonych partii ciała lub narządów. Jeśli już leczysz jakąkolwiek chorobę przewlekłą, koniecznie skonsultuj się z lekarzem prowadzącym, bowiem może się okazać, że przyczyną szumów usznych są leki i wystarczy zmienić ich dawki lub zastosować zamienniki, aby objawy ustąpiły lub chociażby osłabły.

Jeśli okaże się, że cierpisz na chorobę, której objawem są szumy uszne, podstawą terapii będzie leczenie farmakologiczne głównej przyczyny, np. nadciśnienia tętniczego czy chorób tarczycy. Natomiast gdy badania wykażą istnienie zmian anatomicznych w naczyniach krwionośnych szyi i głowy, konieczna może być konsultacja z chirurgiem w celu omówienia metod dalszego postępowania.

Zazwyczaj podjęcie leczenia głównej przyczyny likwiduje problem, jednak nie można się nastawiać na natychmiastowy efekt - potrzeba czasu na ustanie objawów. Czasami jednak, mimo ustalenia przyczyny i podjęcia leczenia, szumy uszne nie znikają. Co wtedy? Trzeba nadal szukać. Może się bowiem okazać, że choroba, której przypisujemy tinnitus auris, nie stanowi bezpośredniej ich przyczyny, lecz winne jest inne schorzenie.

Dla przykładu: lekarz ocenia, że powodem szumów jest nadciśnienie tętnicze i przepisuje odpowiednie leki. Jednak mimo upływu czasu dolegliwości nie słabną. Przyczyną takiego stanu może być guz rozwijający się w głowie. Dlatego warto prowadzić diagnostykę do skutku. Dopiero po wyczerpaniu możliwości i usunięciu wszystkich możliwych przyczyn, można uznać, że problem ma charakter przewlekły - wtedy pacjenci zazwyczaj słyszą, że muszą nauczyć się z nimi żyć i zapoznawani są z technikami zmniejszania dokuczliwości objawów³.

Jak naturalnie wyleczyć szumy uszne?

Na szczęście medycyna naturalna pozwala poradzić sobie z szumami usznymi i dzwonieniem w uszach aż w 80% przypadków. Choć to może zaskoczyć, czasami pomocna bywa zmiana sposobu odżywiania i stylu życia. Poniżej podajemy sposoby, które naprawdę działają:

Skreśl słodycze z listy zakupów

Unikaj rafinowanego cukru. Niektóre osoby cierpiące z powodu szumów usznych są wrażliwe na substancje zawarte w cukrze trzcinowym⁴. Istnieje również związek między ich występowaniem i hiperinsulinemią, czyli zbyt wysokim poziomem insuliny. Gdy stężenie tego hormonu spada, szumy uszne maleją. W takich przypadkach może pomóc niskowęglowodanowa i wysokoproteinowa dieta⁵.

Ogranicz tłuszcze przy szumach usznych

A już na pewno spożycie produktów bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe, takich jak mięso oraz utwardzane tłuszcze roślinne. U pacjentów, którzy mają wysoki poziom cholesterolu we krwi, szumy uszne często zmniejszają się albo całkowicie nikną, gdy tylko zaczynają oni stosować ubogą w tłuszcze dietę⁶.

Pij napój z jemioły na szumy uszne

W opinii wielu zielarzy picie takiej herbatki jest jednym z najskuteczniejszych naturalnych środków leczących fizjologiczne szumy uszne, zawroty głowy oraz problemy z krążeniem i rytmem serca. Trzeba jednak uważać - jemioła ma silne działanie i stosowana w nadmiarze może wywołać wymioty, kolki, a nawet majaczenie i drgawki.

Dawkowanie: 1 czubatą łyżeczkę ziela jemioły zalej szklanką zimnej, przegotowanej wody. Odstaw na 10-12 godz., następnie lekko podgrzej. Pij 3 razy dziennie po szklance.

Leczenie szumów usznych dźwiękami

Terapia dźwiękami, nazywana także metodą habituacji (TRT) uznawana jest za najbardziej skuteczną metodę leczenia. Polega ona na słuchaniu specjalnego szerokopasmowego szumu, który tłumi ten uszny. W trakcie trwania terapii mózg zaczyna filtrować dochodzące do niego bodźce i uczy się ignorować szum uszny. W efekcie można przestać je słyszeć lub ulegną one obniżeniu do akceptowalnego poziomu. Niektórym pacjentom pomaga także słuchanie szumu wody lub wiejącego wiatru¹.

Akupunktura na szumy uszne

W leczeniu tej przypadłości pomocna może być także akupunktura głowy, której istotą jest przywracanie prawidłowego przepływu życiodajnej energii qi, a co za tym idzie równowagi w organizmie. Podobnie działa akupresura ucha, której można nauczyć się od specjalisty i wykonywać ją samodzielnie⁷.

Przeczytaj: Akupunktura głowy w leczeniu szumów usznych

Komora hiperbaryczna na szumy uszne

Warto też rozważyć (o ile nie masz przeciwwskazań medycznych) pobyt w komorze hiperbarycznej. Jeśli na skutek niedotlenienia doszło do uszkodzenia komórek słuchowych, pobyt w pomieszczeniu o podwyższonym ciśnieniu zwiększy natlenienie krwi nawet o 400% i pomoże w dotlenieniu wszystkich tkanek, w tym szczególnie wrażliwych receptorów słuchowych. Badania niemieckich lekarzy wykazały, że pobyt w komorze hiperbarycznej zmniejszał objawy aż u 81,3% uczestników, a 4% przestało w ogóle odczuwać jakiekolwiek objawy⁸.

Leczenie szumów usznych hipnozą

Części pacjentów pomaga hipnoza, podczas której ich organizm uczy się ignorować niechciane dźwięki i nie reagować na ich obecność, co znacząco zmniejsza rozdrażnienie u chorych oraz poprawia ich komfort życia.

Leczenie szumów usznych - neurofeedback

Jego zadaniem jest nauczenie pacjenta, jak przejąć psychiczną kontrolę nad procesami zachodzącymi w ciele bez świadomości, w tym przypadku nad sposobem, w jaki mózg przetwarza bodźce dźwiękowe. Tę nową terapię z powodzeniem zastosowano w Polsce, w Zakładzie Audiologii Eksperymentalnej w Kajetanach pod Warszawą. Poddani terapii pacjenci potrafią już sami, przy pomocy odpowiednich technik, zmniejszyć intensywność i uciążliwość objawów nawet o 30%⁹.

Leczenie szumów usznych - fizjoterapia

Jedną z przyczyn szumów usznych może być zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego i nieprawidłowości w układzie mięśniowo- powięziowym. Dlatego czasami konieczna jest pomoc fizjoterapeuty, który stosując odpowiednie techniki - najczęściej jest to terapia punktów spustowych (TrP), masaż tkanek głębokich, rozluźnianie mięśniowo-powięziowe i terapia czaszkowo-krzyżowa - przywróci prawidłowe wzajemne ustawienie tkanek i kręgosłupa oraz napięcie tkanek miękkich.

U niektórych pacjentów problem z szumami może nasilać się wskutek nieprawidłowego napięcia w stawie skroniowo-żuchwowym - wtedy konieczna jest pomoc stomatologa, który zaleci noszenie specjalnej szyny relaksacyjnej na zębach lub aparatu przywracającego prawidłowe ustawienie szczęki w stosunku do żuchwy¹⁰.

Suplementy na szumy uszne

Czasami szumy uszne wiążą się z niedoborami cynku, magnezu i potasu. Dlatego wykonaj testy potu lub badanie włosa, co pozwoli wiarygodnie ocenić poziom tych pierwiastków w organizmie. Według jednego z badań te dolegliwości pojawiające się u osób starszych są najczęściej związane z niedoborem cynku¹¹. Jak dowodzą naukowcy, podawanie suplementów zawierających ten pierwiastek osobom starszym, u których jego poziom był w dolnej granicy normy, złagodziło objawy szumów usznych, a u 1/3 z nich zmniejszyło ubytki słuchu związane z wiekiem¹².

Przeczytaj: Co suplementować - przewodnik po witaminach i minerałach

Warto też zaopatrzyć się w suplementy z koenzymem Q10 lub wprowadzić do diety jego naturalne źródła, takie jak mięso wołowe i wieprzowe, podroby, tłuste ryby i oleje roślinne. Substancja ta jest silnym antyoksydantem. Taką funkcję spełniają również witaminy A, C i E - jeśli zatem Twoja dieta nie obfituje w warzywa, owoce i naturalne oleje, sięgnij po suplementy. Warto to uczynić, gdyż wytwarzanie wolnych rodników nasila się w stresie, nie tylko tym psychicznym. Silnymi stresorami dla naszego organizmu są także hałas i niedotlenienie¹³.

Do powstawania tego problemu przyczynia się także niedobór witaminy B12, dlatego w codziennym menu powinny się znaleźć podroby, owoce morza, jaja i nabiał. Witamina ta jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania komórek nerwowych i komórek narządów zmysłów, w tym komórek słuchowych w ślimaku, a jej niedobory niekorzystnie odbijają się na mikrokrążeniu. W badaniach dowiedziono, że przyjmowanie suplementów z witaminą B12 znacząco poprawia stan pacjentów uskarżających się na dzwonienie w uszach. Niektórzy naukowcy pokusili się nawet o wysnucie tezy, iż szumy uszne są jednym z objawów jej niedoboru, jednak badania w tym zakresie nadal trwają¹⁴.

Do prawidłowego działania zmysł słuchu potrzebuje także cynku i - podobnie jak w przypadku witaminy B12 - u osób cierpiących na szumy uszne, diagnozuje się niski poziom tego pierwiastka. Zatem do Twojej diety powinny trafić owoce morza, żółte sery, kasza gryczana, jaja i pestki dyni lub odpowiednie suplementy¹⁵.

Z kolei magnez, który znajduje się w produktach pełnoziarnistych, orzechach i kakao jest niezbędny m.in. do prawidłowego przekazywania impulsów nerwowych do centralnego układu nerwowego¹⁶. Natomiast kwas alfa liponowy wspiera regenerację komórek słuchowych. Znajdziesz go m. in. w brokułach, szpinaku, brukselce i groszku¹³.

Ginkgo biloba na szumy uszne

Miłorząb dwuklapowy, nazywany też japońskim, to lider w naturalnym leczeniu szumów usznych. Poprawia ukrwienie tkanek poprzez rozszerzanie naczyń włosowatych i rozrzedzenie krwi, dzięki czemu łatwiej dociera ona do najmniejszych włośniczek. Ekstrakt z rośliny niszczy też szkodliwe wolne rodniki tlenowe. Na pierwsze efekty trzeba jednak poczekać ok. miesiąca.

Przeczytaj więcej: Szumy uszne przeszły po tej terapii - alternatywna metoda leczenia

Szumy uszne - pomoc psychoterapeuty

Ważnym elementem terapii szumów usznych jest pomoc psychologa lub psychiatry. Intensywne objawy mogą bowiem dezorganizować życie codzienne, niekorzystnie wpływać na relacje międzyludzkie, uniemożliwiać skupienie i podjęcie pracy oraz utrudniać zasypianie. Wielu chorych popada w depresję, zaczyna odczuwać lęki, a nawet przejawia objawy chorób psychicznych. Udokumentowano nawet przypadki targnięcia się na swoje życie.

Nic dziwnego, skoro wielu z nich doświadcza wykluczenia społecznego i jest skrajnie umęczonych ciągłą deprywacją snu oraz nieustępującymi objawami. Dlatego koniecznie skorzystaj z pomocy psychologa, który pomoże Ci uporać się z frustracją i trudnościami, zanim Cię one przerosną.

Psychoterapia pomaga opanować objawy i obniżyć ich natężenie oraz zmniejsza pobudzenie układu nerwowego, zmęczonego ciągłymi bodźcami dźwiękowymi, a to znacząco poprawia komfort życia. W niektórych przypadkach konieczna okazuje się pomoc psychiatry i przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych, uspokajających lub przeciwdrgawkowych. Jest to konieczne szczególnie w przypadku pacjentów, u których dolegliwości te są wynikiem nieprawidłowości w ośrodkowym układzie nerwowym.