Ostryż długi (Curcuma Longa): właściwości, skład, występowanie

Co jest w kurkumie?

Przyprawa i surowiec leczniczy to mielone kłącze. Zawiera ono ok. 5% kurkuminoidów, z których najważniejsza jest kurkumina, silny przeciwutleniacz o właściwościach przeciwzapalnych, odpowiadająca za charakterystyczny, ostro-pikantny smak i żółtą barwę. 4-6% to olejki eteryczne, w tym: α- i β-turmeron, kurkumen, zingiberen i eukaliptol.

Znajdziemy w nim także witaminy B1, B2, B3, B6, B9, E oraz K, związki mineralne, takie jak wapń, mangan, magnez, potas, żelazo, fosfor, sód, miedź, cynk oraz liczne węglowodany, w tym skrobię.

Kurkuma - właściwości

Wyciąg z kłącza działa przeciwzapalnie, przeciwutleniająco¹, żółciopędnie, żółciotwórczo i przeciwskurczowo. Wykazuje też właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze, a także działanie przeciwnowotworowe i przeciwwirusowe². Jest efektywnym antyoksydantem, co jest istotne w profilaktyce chorób układu krążenia. Redukuje złogi, zmniejsza poziom cholesterolu oraz łagodzi insulinooporność³.

Jest polecana przy infekcjach - to naturalny antybiotyk, który można stosować w przypadku bólu gardła czy gorączki. W chorobach kobiecych wykorzystuje się ją w leczeniu cyst, mięśniaków macicy, endometriozy, zbyt obfitego i bolesnego krwawienia.

Używa się jej także w kosmetykach przeciwtrądzikowych, odżywczych i anti-aging. Ekstrakt zapobiega zmniejszeniu elastyczności skóry wywołanego dłuższą ekspozycją na promieniowanie UVB i działa przeciwzmarszczkowo⁴.

Przeczytaj: Kurkuma na trądzik różowaty

Ostryż ma też swoje drugie oblicze. Nie jest polecany kobietom w ciąży, gdyż może spowodować obkurczanie się macicy, a nawet poronienie. Powinni na niego uważać także cukrzycy (obniża poziomu cukru), osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe i z kamicą żółciową.

Kurkumina w naturalnej postaci jest słabo przyswajalna i jest szybko wydalana z organizmu, dlatego zaleca się łączenie jej z piperyną, czyli ekstraktem z czarnego pieprzu, który zwiększa wchłanianie i nasila działanie kurkuminy.

Właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe kurkumy

Kurkumina ma silne działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne⁵. Używana jest od wieków w medycynie chińskiej i ajurwedyjskiej. Jest pomocna w stanach zapalnych układu mięśniowo-szkieletowego i trawiennego, np. w bólach klatki piersiowej, brzucha, przy urazach ramion i bólach miesiączkowych. Potwierdzono to w licznych badaniach klinicznych, wykazując znaczący spadek bólu np. u osób cierpiących na chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego⁶.

Substancja ta nie tylko likwiduje ból, ale również może pomóc odbudować zniszczoną tkankę chrzęstną⁷. Wykazuje także działanie przeciwreumatyczne i przeciwartretyczne⁸. Jej działanie jest porównywalne do niesterydowych leków przeciwzapalnych.

Przeczytaj: Kurkuma na zapalenie pęcherza

Właściwości przeciwnowotworowe kurkumy

Może mieć zastosowanie zarówno w terapii przeciwnowotworowej, jak i chemoochronne, poprzez działanie związane z aktywnością przeciwzapalną i przeciwutleniającą oraz zdolnością wiązania toksycznych metali ciężkich.

W badaniach nad rakiem jelita grubego wykazano, że w próbach in vitro kurkumina hamuje wzrost komórek raka okrężnicy. W innym badaniu potwierdzono, że ekstrakt z kurkumy zmniejsza proliferację komórek nowotworowych, indukuje apoptozę komórek oraz hamuje przerzuty. W ludzkim modelu wyciąg tłumił raka okrężnicy z odsetkiem odpowiedzi przeciwnowotworowej wynoszącym 60%, a odpowiedzi przeciwprzerzutowych - w wysokości 83,3%⁹.

Kurkuma chroni przed neurodegeneracją

Kurkuma chroni przed wystąpieniem demencji, a nawet nie dopuszcza do jej rozwoju. Dodatkowo zawarte w niej substancje, takie jak tumeron, odpowiadają za pobudzanie komórek mózgowych, co zabezpiecza przed zmianami powodowanymi np. przez udary.

Kurkumina zapobiega powstawaniu i odkładaniu się w mózgu złogów beta-amyloidu, co spowalnia postęp alzheimera. Wpływa także pozytywnie na przebieg chorób otępiennych, w terapii zaburzeń osobowości czy depresji.

Kurkuma wspiera przewód pokarmowy

Zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i trzustkowego oraz działa przeciwzapalnie w obrębie przewodu pokarmowego. Przyniosła dobre efekty w terapii zespołu jelita drażliwego, złagodziła wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz zahamowała nieswoiste zapalenie jelit¹⁰. Poprawia trawienie, pomaga zmniejszyć ilość złych bakterii w przewodzie pokarmowym, skutecznie radzi sobie z niestrawnością, wrzodami żołądka i wspomaga odbudowanie zniszczonej warstwy ochronnego śluzu¹¹.

Kurkuminoidy pobudzają wydzielanie żółci, wpływają na kurczliwość pęcherzyka i zapobiegają tworzeniu się kamieni żółciowych¹².

Przeczytaj: Kurkuma na WZJG

Domowe przepisy z kurkumą

Przeciwzapalna pasta do zębów z kurkumy

2 łyżki oleju kokosowego wymieszaj z 2 łyżeczkami sody spożywczej, 1/2 łyżeczki kurkumy i 10 kroplami aromatu miętowego. Przechowuj w zamkniętym, szklanym słoiku.

Rozgrzewający napój na przeziębienie

Do kubka włóż 4 plasterki imbiru, 1 łyżeczkę świeżej, startej kurkumy, 2 łyżeczki miodu, 3 goździki i szczyptę mielonego pieprzu. Podgrzej 300 ml wody do ok. 70°C, zalej mieszankę. Dodaj 1 łyżeczkę soku z cytryny, wymieszaj.

Złota owsianka z kurkumą

Wieczorem włóż do miseczki: 4 łyżki płatków owsianych, 1 łyżkę siemienia lnianego, 1 łyżkę nasion chia, ¼ łyżeczki cynamonu, 2 posiekane suszone daktyle, kilka posiekanych orzechów włoskich.

Wlej 100 ml wody i 200 ml mleka krowiego lub migdałowego, dodaj 2 łyżki miodu, 1 łyżeczką oleju kokosowego, ¼ łyżeczki kurkumy, ¼ łyżeczki cynamonu, szczyptę mielonego kardamonu i imbiru. Wstaw na noc do lodówki.

Rano wymieszaj i dolej ewentualnie więcej mleka. Możesz dodać świeże owoce. 

Przeczytaj więcej: Przepisy z kurkumą

Jak i gdzie rośnie kurkuma?

• Występowanie: głównie rośnie w Azji, dziko głównie w Indiach i Chinach. Uprawiana jest w krajach o klimacie tropikalnym. Może osiągnąć 1 m wysokości, ma duże, podłużne liście i piękne kwiaty.
• Surowiec: kłącze podłużne, często krótko rozgałęzione o długości do 6 cm
• Pora zbioru: w warunkach naturalnych kłącza przyrastają po kwitnieniu, gdy roślina wchodzi w stan spoczynku; wykopuje się je, gdy liście zaczną wysychać i żółknąć.
• Ważne: nasila działanie leków przeciwzakrzepowych i przeciwcukrzycowych, za to osłabia - zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego. Niewskazana dla kobiet w ciąży.