Morwa biała - właściwości zdrowotne i zastosowanie

Morwa biała — drogocenny skład

To pochodzące z Azji drzewo od wieków znane jest jako roślina o właściwościach leczniczych. Z różnych części morwy pozyskuje się wiele substancji biologicznie aktywnych, do których należą przede wszystkim flawonoidy (astralagina, kemferol, kwercetyna, rutyna) i alkaloidy (1-dezoksynojirimycin).

Surowiec jest także źródłem białek, lipidów (w tym nienasyconych kwasów tłuszczowych), aminokwasów (metionina, treonina, lizyna, histydyna, leucyna i tryptofan) oraz mikro- i makroelementów, w tym magnezu, wapnia, żelaza, witamin C, B1, B2, B6, D i E, kwasu foliowego oraz b-karotenu¹. Zawiera także argininę, prolinę i kwas asparaginowy.

Te i inne zidentyfikowane w morwie substancje odgrywają istotną rolę w profilaktyce oraz wspomaganiu leczenia chorób cywilizacyjnych, takich jak cukrzyca, otyłość i nadciśnienie tętnicze.

Właściwości zdrowotne morwy białej 

Morwa biała na cukrzycę

Najlepiej poznane zostały hipoglikemiczne właściwości liści morwy. Decyduje o nich głównie obecny w surowcu alkaloid o nazwie 1-dezoksynojirimycyns (DJN). Związek ten działa jak lek przeciwcukrzycowy akarboza: blokuje enzymy biorące udział w metabolizmie węglowodanów.

Wolniejsze trawienie cukrów powoduje z kolei spowolnienie uwalniania glukozy z posiłków, a tym samym wolniejszy wzrost glikemii². W badaniu przeprowadzonym wśród pacjentów z cukrzycą odnotowano, że w grupie spożywającej napar z morwy poziom glukozy na czczo był niższy o 25 mg/l, a po 90 min od posiłku – aż o 77 mg/dl³.

Z kolei w eksperymencie przeprowadzonym przez brytyjskich naukowców, z udziałem zdrowych osób dorosłych, odnotowano obniżenie stężenia glukozy we krwi po 120 min od podania ochotnikom maltodekstryny oraz hamowanie wydzielania insuliny⁴.

Równie ważny jest fakt, że w przeciwieństwie do syntetycznych leków przeciwcukrzycowych morwa nie wywołuje takich działań niepożądanych jak senność, wzdęcia czy biegunka⁵.

Morwa biała pomaga przy odchudzaniu

To, że morwa biała hamuje aktywność enzymów jelitowych, a tym samym opóźnia rozkład cukrów złożonych, sprawia, że jest ona również pomocna w odchudzaniu. Dzięki temu mechanizmowi jej działania węglowodany nie są wchłaniane przez układ pokarmowy, a organizm nie odkłada tkanki tłuszczowej.

We włoskim eksperymencie ochotnicy, którzy oprócz diety 1 300 kcal stosowali ekstrakt z morwy białej, po 3 miesiącach stracili średnio ok. 9 kg, podczas gdy w grupie kontrolnej (tylko restrykcja kaloryczna) masa ciała spadła średnio o zaledwie 3,2 kg⁶.

Morwa biała obniża poziom cholesterolu LDL

Obecne w surowcu związki flawonoidowe (głównie kwercetyna) i antocyjany obniżają poziom "złego" cholesterolu LDL i ciśnienie tętnicze krwi, a jednocześnie podwyższają stężenie korzystnie wpływających na zdrowie lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL)⁷.

Tym samym substancje zawarte w morwie białej poprawiają profil lipidowy i zapobiegają odkładaniu się złogów cholesterolowych w tętnicach, przyczyniając się do zmniejszenia prawdopodobieństwa zachorowalności na choroby układu wieńcowego, np. miażdżycę.

Morwa biała na stany zapalne i infekcje

Już w antycznych Chinach morwę stosowano w leczeniu chorób górnych dróg oddechowych. Współcześnie odwar z jej liści podaje się jako środek napotny oraz do płukania w stanach zapalnych gardła⁸. Preparaty otrzymywane z morwy białej wykazują także silne działanie przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne oraz przeciwwirusowe.

Badania laboratoryjne potwierdziły skuteczność takich ekstraktów wobec patogenów z rodzaju Streptococcus, Staphylococcus, Bacillus i Escherichia, a także wirusa opryszczki typu 1 (Herpes simplex)⁹.

Morwa biała ma działanie przeciwnowotworowe

Ze względu na zawartość substancji o działaniu przeciwutleniającym – głównie kwasu askorbinowego, flawonoidów i antocyjanów – pozyskiwane z morwy surowce pomagają usunąć wolne rodniki, które są odpowiedzialne za powstawanie nowotworów, apoptozę komórek i starzenie się organizmu.

Jak wykazano, niektóre z tych antyoksydantów (astragalina, kwercetyna i antocyjany) wykazują też działanie cytotoksyczne wobec komórek ludzkiej białaczki, raka wątroby szczurów oraz czerniaka myszy¹⁰.

Zastosowanie morwy białej

Napar z liści morwy białej

Zalej ok. 3 łyżeczki suszonych liści szklanką wrzątku i odstaw na ok. 10 min pod przykryciem. Pij taką herbatkę codziennie przed posiłkiem, aby wyregulować poziom cukru we krwi i wspomóc prawidłową pracę układu odpornościowego.

Herbatka przeciwcukrzycowa z morwy białej

1 g liści zalej 100 ml gorącej, ale nie wrzącej wody i zaparzaj pod przykryciem przez 5 min. Taką herbatkę pij 1-2 razy dziennie, by obniżyć poziom glukozy po posiłku.

Syrop z morwy białej bez cukru

Ułóż na durszlaku i opłucz dojrzałe, miękkie i zdrowe owoce morwy. Gdy woda ocieknie, wsyp je do rondla i rozgnieć drewnianą łyżką, aby puściły sok. Podgrzewaj na małym ogniu, a później gotuj przez 30 min.

Kiedy owoce ostygną, przełóż je na sito wyłożone czystą flanelką albo tetrową pieluchą, wyciśnij sok (nie przecieraj samych owoców). Gotuj sok na najmniejszym ogniu przez kilka godzin, aż jego objętość zredukuje się do 30%, systematycznie zbierając tworzącą się pianę.

Wrzący syrop z morwy przelej do małych słoiczków, a później przechowuj w chłodnym i ciemnym miejscu. Zażywaj po łyżce dziennie na przeziębienie lub dla wzmocnienia i oczyszczenia organizmu.

Sok z morwy białej

2 kg owoców zasyp na noc 1 kg cukru. Następnego dnia zagotuj całość i zalej 3 szklankami wody. Gotuj na małym ogniu przez ok. 3 godziny. Następnie wystudź i wyciśnij sok przez gazę. Zagotuj go ponownie, a na koniec przelej do butelek, dokładnie zakręć i odstaw w ciemne miejsce.

Nalewka z morwy białej

2 kg świeżych owoców włóż do dużego słoja i zalej ok. 1,2 l alkoholu (najlepiej 0,7 l wódki i 0,5 l spirytusu). Całość odstaw w słoneczne miejsce na 3-4 tygodnie.

Po tym czasie zlej nalewkę, a owoce zasyp 1 kg cukru i ponownie odstaw na miesiąc. Następnie odciśnij sok i zlej drugą nalewkę, która wytworzyła się z owoców i cukru. Połącz ze sobą pierwszy i drugi napój, przelej do ciemnych butelek i odstaw na kilka miesięcy.

Morwa biała — ciekawostki

• Występowanie: morwa pochodzi z południowo-wschodniej Azji, ale od XI w. jest uprawiana w całej Europie – również w Polsce (preferuje nasłonecznione stanowiska i przepuszczalne podłoże).
• Surowiec: głównie liście (Mori albae folium) i owoce (Mori albae fructus), ale również nasiona i kora wykazują działanie terapeutyczne.
• Pora zbioru: do suszenia i naparów polecane są szczególnie młode, zielone liście, które najlepiej zerwać w połowie maja. Owoce zbiera się w wakacje (dojrzewają pod koniec lipca).