Arginina - co to jest, jak ma zastosowania i efekty?

Arginina - do czego służy?

Zacznijmy od tego, że arginina uczestniczy w procesach zapobiegających utracie wody z naskórka, ponieważ wzmacnia barierę hydrolipidową skóry, nazywaną płaszczem hydrolipidowym (jest to struktura składająca się z cząsteczek wody i tłuszczu, chroniąca skórę przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych).

Aminokwas ten pobudza ponadto syntezę kolagenu, białka biorącego udział w procesach odnowy komórkowej w skórze i pozwalającego zachować odpowiedni poziom jej nawilżenia, a tym samym jędrność i sprężystość.

Łagodzi też objawy niektórych dermatoz, np. atopowego zapalenia skóry, a ponadto działa detoksykująco, przyczyniając się do eliminowania z organizmu produktów przemiany materii: przekształca szkodliwy amoniak w mocznik, który następnie zostaje usunięty przez nerki.

Jako antyoksydant arginina zwalcza wolne rodniki tlenowe, czyli zapobiega przedwczesnemu starzeniu się organizmu (w tym skóry) i chroni nas przed rozwojem poważnych chorób. W jednym z badań oceniono również wpływ suplementacji argininą na proliferację fibroblastów, która jest kluczowym procesem, jeśli chodzi o tworzenie się nowej tkanki. Wynik badania wskazuje na to, że arginina przyspiesza gojenie się ran¹.

Arginina występuje w wielu kosmetykach

Począwszy od kremów do twarzy po preparaty do włosów czy odżywki do rzęs. Pomaga między innymi w pielęgnacji cery wrażliwej na działanie czynników drażniących, w tym zmiany temperatury, wiatr i suche powietrze (przyspiesza między innymi procesy naprawcze zachodzące w skórze).

Zawierają ją również szampony wzmacniające włosy i produkty wpływające na ich wzrost. Sprawdza się także jako składnik preparatów do pielęgnacji cery po zabiegach kosmetycznych, które celowo wywołują kontrolowane uszkodzenie skóry, takich jak na przykład peeling enzymatyczny.

A w jaki sposób przyczynia się ona do prawidłowego funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego, dzięki któremu komórki naszego ciała mogą być prawidłowo natlenione i odżywione?

Arginina poprawia przepływ krwi w naczyniach krwionośnych

Łączna długość wszystkich naczyń krwionośnych u dorosłego człowieka wynosi ponad 160 tys. kilometrów. Stanowią one rozbudowaną sieć, która zaopatruje w tlen i niezbędne składniki odżywcze organy, tkanki i komórki całego organizmu. Krew rozprowadzana jest w tym niezwykle skomplikowanym układzie naczyniowym dzięki pracy serca.

Aby jednak składniki odżywcze dotarły bez przeszkód do wszystkich części naszego ciała, także tych, które znajdują się daleko od serca, muszą prawidłowo pracować tętnice. Jest to możliwe wtedy, gdy są wolne od złogów i odznaczają się elastycznością.

Jeśli dochodzi do zwężenia światła naczynia krwionośnego, przepływ krwi i transport składników odżywczych oraz tlenu jest utrudniony. Złogi w naczyniach prowadzą stopniowo do wzrostu ciśnienia krwi, a w następnej kolejności do poważnych chorób układu sercowo-naczyniowego.

Do ochrony naczyń, utrzymania ich elastyczności i poprawy przepływu krwi niezbędna okazuje się właśnie arginina.

Tlenek azotu poprawia krążenie krwi

Zidentyfikowano wiele czynników powodujących znaczne pogorszenie stanu naczyń krwionośnych. Na niektóre z nich mamy niewielki wpływ (należy do nich m.in. proces starzenia się organizmu, który udaje się spowolnić, ale nie zatrzymać), nad innymi możemy mieć kontrolę, bo są bezpośrednio związane z naszym stylem życia.

Chodzi na przykład o palenia papierosów (czyli spożywanie nikotyny), sposób odżywiania, aktywność fizyczną, masę ciała i przewlekły stres. Jeśli jednak te czynniki wymykają się spod kontroli, czyli stosujemy niewłaściwą dietę, jesteśmy w szponach nałogu czy zapominamy na co dzień o odpowiedniej dawce ruchu, może dojść do zaburzenia metabolizmu tłuszczów, a nawet rozwoju miażdżycy, cukrzycy i nadciśnienia tętniczego, co negatywnie wpłynie na stan naszych naczyń krwionośnych.

Mówiąc o ochronie naczyń krwionośnych, nie można pominąć śródbłonka. Jest to wysoce wyspecjalizowana wyściółka naczyń krwionośnych i limfatycznych, utworzona z jednej warstwy aktywnych biologicznie płaskich komórek o niewielkim jądrze, w których powstaje tlenek azotu (NO), związek rozszerzający naczynia i poprawiający krążenie krwi.

Odkrywcami tego, jak ważny jest tlenek azotu dla naszego układu sercowo-naczyniowego, byli Robert F. Furchgott, Luis J. Ignarro i Ferido Murad. Wykazali oni, że tlenek azotu powoduje powiększenie światła naczyń krwionośnych poprzez rozluźnienie ich mięśni gładkich i otrzymali za to w 1998 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii.

Substratem w syntezie tego związku jest właśnie arginina, czyli kwas 2-amino-5-guanidynowalerianowy. Należy ona do aminokwasów endogennych, co oznacza, że organizm potrafi ją sam wytwarzać z innych substancji. Można by więc sądzić, że spożywanie zawierających ją produktów czy suplementów diety jest zbyteczne.

Sprawa wygląda jednak inaczej, ponieważ z wiekiem zdolność syntezy argininy w organizmie zaczyna się zmniejszać. A gdy w organizmie jej brakuje, zamiast tlenku azotu powstaje anionorodnik ponadtlenkowy, łatwo reagujący z tlenkiem azotu i tworzący związek o charakterze wolnego rodnika, siejącego spustoszenie w obrębie naczyń krwionośnych. Powoduje on uszkodzenia śródbłonka i sprzyja osadzaniu się cholesterolu na ściankach naczyń.

Dysfunkcja śródbłonka jest cechą charakterystyczną wielu chorób naczyniowych (często prowadzi do miażdżycy), a jednym z głównych zaburzeń w jej przebiegu jest właśnie zmniejszenie wytwarzania tlenków azotu.

Arginina potrzebna przy miażdżycy

W przypadku miażdżycy, choroby powiązanej ze zwapnieniem naczyń krwionośnych, pod powierzchnią wewnętrznej ściany tętnicy, którą wyściela śródbłonek, gromadzą się utlenione tłuszcze. Zmniejszają one średnicę naczyń, utwardzają ściany naczyniowe i zmniejszają ich elastyczność, co ostatecznie zaburza przepływ krwi i utrudnia dostarczanie tlenu i składników odżywczych do organów i tkanek.

A to przekłada się negatywnie na ich funkcjonowanie, a w konsekwencji także na nasz wygląd. Jednym z symptomów może być np. pogorszenie się stanu skóry, włosów i paznokci.

 

Zaburzenia w funkcjonowaniu układu krążenia, powodujące wzrost ciśnienia krwi w wyniku rozwoju miażdżycy tętnic, początkowo objawiają się jedynie zawrotami i bólami głowy lub dusznością, co często bywa przez nas lekceważone. Tymczasem blaszki miażdżycowe mogą nie tylko zawężać naczynia krwionośne, lecz również pękać.

Gdy powstają zakrzepy, często dochodzi do zatorów w naczyniach, co bywa przyczyną zawału serca lub udaru mózgu, zagrażających życiu. Coraz więcej badań wykazuje również, że na skutek gorszego zaopatrzenia mózgu w składniki odżywcze i tlen, spowodowanego zwężeniem naczyń krwionośnych, które pogarsza pracę układu krążenia, zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia demencji starczej.

Tlenek azotu rozszerza naczynia krwionośne

Poprawia ich funkcjonowanie i przepływ krwi, ale zapewne nie dla wszystkich jest oczywiste, że działa on natychmiastowo, czyli powstaje jedynie wtedy, gdy jest to konieczne, na przykład z powodu ograniczenia przepływu krwi wskutek istnienia złogów w tętnicach. Substancja ta rozprzestrzenia się w warstwie mięśniowej naczyń, powodując rozluźnienie mięśni gładkich i zmniejszenie napięcia naczyniowego.

Dlatego odpowiedni poziom argininy, potrzebnej do wytwarzania w organizmie tlenku azotu i zapewnienia elastyczności naczyniom krwionośnym, jest tak ważny.

Arginina występuje powszechnie w żywności

Orzechy i rośliny strączkowe, mięso, jaja, mleko i nasiona są jej najlepszymi naturalnymi źródłami². Jednakże nawet częste ich spożywanie nie pokrywa w niektórych przypadkach naszego dziennego zapotrzebowania na tę substancję, a wraz z wiekiem, zwłaszcza gdy cierpimy na takie choroby, jak miażdżyca, nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca, zapotrzebowanie na argininę znacznie się zwiększa.

Witaminy z grupy B dla zachowania zdrowia

Witaminy z grupy B mają ogromne znaczenia dla zachowania zdrowia: zapobiegają zaburzeniom w funkcjonowaniu układu nerwowego, warunkują prawidłową prace mózgu, uczestniczą w budowaniu odporności i poprawiają metabolizm. Dodajmy, że witaminy B6, B12 i B9, czyli kwas foliowy, regulują ponadto w organizmie poziom homocysteiny i przyczyniają się tym samym do prawidłowego funkcjonowania naczyń krwionośnych.

Do zmniejszenia stężenia tlenku azotu we krwi przyczyniają się dwa szkodliwe produkty przemiany materii.

Jednym z nich jest asymetryczna dimetyloarginina (ADMA), hamująca powstawanie NO z argininy. U osób cierpiących na nadciśnienie lub cukrzycę, a także palących papierosy i spożywających wysokotłuszczowe posiłki, poziom ADMA potrafi nawet dziesięciokrotnie przekroczyć dopuszczalną normę.

Drugi to aminokwas homocysteina, który blokuje rozpad ADMA. Dlatego im większe jest stężenie homocysteiny we krwi, tym mniej NO może być wytworzone w naszym organizmie. Z wielu badań jednoznacznie wynika, że przyjmowanie takich witamin, jak B6, B12 i kwas foliowy, obniża poziom homocysteiny w organizmie, powodując zwiększony rozpad ADMA i tym samym umożliwiając tworzenie się niezbędnego do prawidłowego krążenia tlenku azotu.

Działanie argininy potwierdzone naukowo

Dzięki licznym badaniom prowadzonym na całym świecie dysponujemy dowodami na to, że kontrolowane przyjmowanie suplementów z argininą przyczynia się do utrzymania w dobrym stanie naczyń krwionośnych. Ale na wytwarzanie tlenku azotu wpływają także, jak donoszą naukowcy, niektóre witaminy, zwłaszcza B6, B12 i B9 (kwas foliowy).

Wyniki badania z udziałem 80 osób wykazały znaczną poprawę funkcjonowania śródbłonka, obniżenie poziomu homocysteiny i ciśnienia krwi wskutek przyjmowania preparatu będącego kombinacją argininy i wymienionych witamin³.

W innym badaniu, w którym uczestniczyły 352 osoby z łagodnym nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami funkcjonowania naczyń we wczesnych stadiach miażdżycy lub podwyższonym stężeniem homocysteiny, badano również inne zmiany spowodowane przez zażywanie tego preparatu. Zmniejszało ono nasilenie takich objawów, jak zaburzenia funkcjonowania układu krążenia, problemy z koncentracją, pogorszenie sprawności fizycznej i psychicznej, a także podwyższone ciśnienie krwi.

Kosmetyki z argininą na cerę i włosy

Trudno nie zgodzić się z tym, że jakkolwiek stosowanie kosmetyków z argininą przekłada się bezpośrednio na stan naszej skóry, włosów i paznokci, to nie mniejsze znaczenie ma w tym przypadku utrzymanie odpowiedniego poziomu argininy w organizmie.

Im sprawniej będzie bowiem działał nasz układ sercowo-naczyniowy, tym lepsze będzie nasze samopoczucie i tym większą zyskamy szansę na zachowanie młodego wyglądu i życiowej energii - arginina jest niezbędna do powstawania poliamin, związków uczestniczących także w syntezie białek w tkance mięśniowej.

Arginina jest ważna nie tylko w kosmetyce

Arginina jest substratem, czyli substancją wyjściową, w procesie powstawania śródbłonkowej syntazy tlenku azotu (eNOS), ważnego enzymu przeprowadzającego syntezę tlenku azotu (NO), a tym samym ma ogromne znaczenie dla funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego, co potwierdzają badania naukowe. Wykazuje też inne właściwości, na przykład cechuje ją zdolność do regulowania zarówno pH krwi, jak i pH wewnątrzkomórkowego.

Odgrywa także istotną rolę w fizjologii śródbłonka naczyniowego (za jedną z jego najważniejszych funkcji należy uznać utrzymywanie prawidłowego napięcia ściany naczyniowej poprzez syntezę i uwalnianie zarówno czynników rozkurczających naczynia, jak i uczestniczących w ich skurczach)⁴. Poprawiając funkcjonowanie śródbłonka, arginina wpływa równocześnie na wiele czynników ryzyka miażdżycy, takich jak hipercholesterolemia i nadciśnienie.

Działa też przeciwnadciśnieniowo i antyoksydacyjne. Ograniczając agregację krwinek, zmniejsza lepkość krwi, a tym samym redukuje ryzyko tworzenia się zakrzepów⁵.