Nasze magazyny
Gdy Catherine Slater zaczęła przyjmować antybiotyki, które lekarz przepisał jej z powodu niewielkiej zainfekowanej torbieli na ramieniu, dostała najgorszej zgagi i niestrawności, jakie kiedykolwiek w życiu jej się przydarzyły.
Catherine, emerytowana nauczycielka z Aberdeenshire w Szkocji, nie zamierzała jednak dopuścić, by ten dyskomfort odwiódł ją od przestrzegania zaleceń lekarskich.
- Piłam dużo wody, zaciskałam zęby i kontynuowałam kurację. Miała przecież trwać tylko tydzień - wspomina.
Ale 2 tygodnie później, choć szare i pomarańczowe tabletki już się skończyły, nieokreślone objawy jelitowe wciąż dokuczały jej co jakiś czas. Pewnego ranka, ignorując mdłości i ból żołądka, Catherine wraz z mężem wybrała się na lunch z przyjaciółmi, lecz z każdą chwilą czuła się gorzej. Nie zdołała skończyć posiłku, a później z przestrachem zauważyła, że jej mocz przybrał barwę mocno ciemnobrązową. Odszukała ulotkę flukloksacyliny, którą przechowywała ze względu na wcześniejsze objawy, i znalazła w niej informację o rzadkich efektach ubocznych w postaci uszkodzenia wątroby, które u osób po 50. r.ż. może być nawet śmiertelne.
Jej lekarz, któremu następnego dnia przedstawiła próbkę moczu, odrzucił sugestię, jakoby doszło do nadwerężenia organu: był przekonany, że to tylko infekcja dróg moczowych. Catherine nalegała jednak na przeprowadzenie badań, a gdy nadeszły ich wyniki, wezwano ją do szpitala w celu wykonania USG, by ocenić uszkodzenia. Wtedy też rozpoczęły się badania krwi, które miały trwać miesiącami.
Catherine zaczęła czytać o tym, jak leczyć wątrobę poprzez zmianę diety i stylu życia. Nadmiar płynu żółciowego wydostawał się z narządu do krwiobiegu, w wyniku czego jej skóra nabrała żółtego zabarwienia, jak po samoopalaczu. Pożółkły też białka oczu. Mocz wciąż miał kolor ciemnobrązowy, a stolce były jasnoszare.
- Okropnie zaczęła swędzieć mnie skóra. Budziłam się w środku nocy, rozdrapując ją, musiałam więc sypiać w jedwabnych rękawiczkach. Zdarza się, że ludzie popełniają samobójstwa z powodu tego świądu.
Ok. 10% osób z żółtaczką polekową umiera lub wymaga przeszczepu wątroby. Kolejne 20% wykazuje przewlekłe uszkodzenie narządu nawet po ponad 6 miesiącach od odstawienia farmaceutyków1.
Na szczęście Catherine wyzdrowiała po kilku miesiącach. Dlaczego jednak jej nie ostrzeżono? I dlaczego jej lekarz od razu nie rozpoznał objawów?
W literaturze medycznej opóźnione polekowe uszkodzenia wątroby (DILI), będące możliwym skutkiem ubocznym antybiotyków, opisywane były w dziesiątkach prac od co najmniej 1985 r., a więc na ponad ćwierć wieku przed tym, nim Catherine przepisano flukloksacylinę. Prawie 10 lat wcześniej w jednym z brytyjskich badań zalecano ostrzeganie wszystkich pacjentów o niebezpieczeństwie uszkodzenia wątroby przez ten antybiotyk i stosowanie w pierwszej kolejności innych dostępnych środków2.
Przypadek kobiety ujawnia system pełen luk, narażający pacjentów na znane medycynie uszkodzenia - w wyniku stosowania nie tylko flukloksacyliny, lecz wszelkich antybiotyków.
Są to jedne z najczęściej przepisywanych na naszej planecie leków. W Stanach Zjednoczonych lekarze wypisują każdego roku 270 mln recept na antybiotyki - co odpowiada 84 druczkom na 100 osób, a w krajach takich jak Mongolia, Turcja i Grecja spożycie tych leków na głowę jest znacznie wyższe3.
Jak rzadkie jest "rzadkie"?
Opublikowano już tysiące recenzowanych przez specjalistów badań nad skutkami ubocznymi antybiotyków, a także opisów przypadków osób cierpiących na cały szereg objawów, łącznie z infekcją superbakterią Clostridium difficile, wywołującą bóle brzucha i zagrażającą życiu biegunkę, wysypki skórne postępujące aż do potencjalnie śmiertelnych pęcherzy na całym ciele, zapalenie mózgu i nagłe ataki serca4.
W badaniu z 2017 r., przeprowadzonym przez naukowców z amerykańskich CDC (Centrów Kontroli i Prewencji Chorób), przeanalizowano historie medyczne 1 488 dorosłych pacjentów przyjętych do Johns Hopkins Hospital w Baltimore, którzy przyjmowali antybiotyki ogólnoustrojowe przez co najmniej dobę, i stwierdzono, że 20% z nich doświadczyło niepożądanych efektów przypisanych tej terapii5.
Gdy weźmiemy pod uwagę setki milionów recept wypisywanych na antybiotyki, przełoży się to na dziesiątki milionów działań niepożądanych i miliony zgonów na całym świecie.
Zafloksowani pacjenci
Jedna z klas antybiotyków, nosząca nazwę fluorochinolonów, a obejmująca takie leki jak cyprofloksacyna, moksyfloksacyna i lewofloksacyna, stała się obiektem zainteresowania opinii publicznej w wyniku fali skarg od pacjentów donoszących o szczególnie niepokojących długich listach dotkliwych skutków ubocznych.
U tysięcy zdrowych wcześniej osób, którym przepisano te leki z powodu różnego rodzaju infekcji zatok lub dróg moczowych czy zwykłego kaszlu, rozwinęły się postępujące schorzenia o zróżnicowanych objawach, poczynając od wyczerpującego zmęczenia, zaburzeń nastroju i czucia, aż po problemy z mięśniami, ścięgnami i nerwami, trwające jeszcze długo po odstawieniu farmaceutyków. Niektórzy pacjenci określali ten stan jako "zafloksowanie".
Pod presją opinii publicznej amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) w 2015 r. oficjalnie uznała to schorzenie, określając je mianem niepełnosprawności związanej z fluorochinolonami (FQAD). Podczas specjalnych przesłuchań komisji zajmującej się tymi lekami agencja zanotowała, iż wśród 1 122 takich przypadków 178 osób, czyli 16%, cierpiało na dolegliwości obejmujące co najmniej 2 różne układy organizmu, m.in. serce i ośrodkowy układ nerwowy, trwające nawet 9 lat6.
Terry Aston, rzeczniczka pacjentów zeznająca podczas przesłuchań, opowiedziała, iż FQAD wystąpiło u niej po kilkakrotnym przepisaniu floksacyliny, a obezwładniające zmęczenie i bóle nerwów zrujnowały jej życie.
- Straciłam pracę. Straciłam życie, które znałam i kochałam. A nie jestem jedyną taką osobą. Są tysiące innych, podobnych do mnie. Wśród nich są też dzieci.
Terry przyniosła na przesłuchanie 6 480 fioletowych koralików, jakie rozrzucane są podczas karnawału Mardi Gras, a każdy z nich symbolizował jedną osobę poszkodowaną przez antybiotyki fluorochinolonowe z grup wsparcia na Facebooku - grup, które obecnie liczą ponad 10 tys. członków.
"Wszystko będzie dobrze"
Zeznając przed komisją FDA, pacjenci opowiadali o tym, jak byli leczeni. Chris Jones, strażak z południowej Kalifornii, oświadczył w trakcie przesłuchania, że błędnie przepisano mu cyprofloksacynę z powodu dolegliwości, która okazała się być niewielkim zranieniem, a nie infekcją.
- Po 2 tygodniach odesłano mnie do urologa, któremu opowiedziałem o moim bólu nóg i o tysiącach historii, jakie czytałem w internecie, dotyczących osób poszkodowanych przez ten lek - opowiadał Chris komisji. - Lekarz kazał mi trzymać się z dala od internetu, przekonując jednocześnie, że jestem młody i zdrowy i powinienem nadal brać antybiotyk. Powiedział, że wszystko będzie dobrze.
Ale nie było dobrze. Jak wspomina Chris, z piłkarza i osoby wykonującej wymagającą fizycznie pracę stał się kimś, kto nie był w stanie dojść do własnej skrzynki pocztowej.
Przez całe dziesięciolecia większość agencji regulacyjnych nie chciała wierzyć, że krótka seria antybiotyków może wywrzeć tak druzgocący wpływ na całe późniejsze życie pacjenta. Teraz jednak stało się już oczywiste, że te leki mogą siać spustoszenie na szeroką skalę.
Rzeź mikrobiomu
Antybiotyki są bardzo skutecznymi zabójcami, ale niezbyt wybrednymi. Na nasz mikrobiom działają jak napalm. W ostatnim czasie badacze zidentyfikowali w ludzkich jelitach 1 952 nowe gatunki bakterii7. Stoimy jednak zaledwie na początku drogi do zrozumienia roli, jaką każdy z nich odgrywa w podtrzymywaniu lub zakłócaniu naszego zdrowia.
Wiemy jedynie, że struktura tych drobnoustrojów ma decydujące znaczenie dla naszego dobrego samopoczucia i że stanowią 70-80% naszego układu odpornościowego. Nie wiemy natomiast, jakie ważne mikroorganizmy unicestwiamy z każdą dawką antybiotyku, ale generalnie im większa różnorodność bakterii bytuje w organizmie, tym większe mamy szanse na zachowanie dobrego zdrowia.
Być może te mikroorganizmy, których nam brakuje, mogłyby wyjaśnić, dlaczego już od lat wykazywany jest związek między użyciem antybiotyków a wzrostem ryzyka nieswoistych zapaleń jelit (IBD)8 i dlaczego w badaniu z 2017 r. stwierdzono, że dzieci leczone w ten sposób w pierwszych 3 latach swego życia są dwukrotnie bardziej zagrożone zachorowaniem na astmę9.
Okaleczone mitochondria
Większość z nas nadal zakłada, że antybiotyki nie powinny uszkadzać naszych komórek, ale to jedynie pobożne życzenie. Okazuje się, że mitochondria - maleńkie silniki przypominające swą budową proste bakterie i napędzające każdą ludzką komórkę - mogą być przypadkowymi ofiarami tych leków.
Badanie przeprowadzone przez naukowców firmy farmaceutycznej Pfizer w 2010 r. pokazało, że niektóre antybiotyki wywierają wpływ na mitochondria. W szczególności każdy testowany lek z grupy fluorochinolonów uszkadzał te organella w ludzkich komórkach wątroby.
- Antybiotyki zakłócają funkcjonowanie komórek, i to w poważny sposób - powiedział czasopismu Nature w 2018 r. James Collins, inżynier medyczny z Massachusetts Institute of Technology w Cambridge w stanie Massachusetts. Kilka lat wcześniej jego zespół badawczy poinformował, że kilka klas antybiotyków hamuje funkcjonowanie mitochondriów w szeregu różnych komórek ssaków.
- Zaskoczyło nas, jak silny jest to efekt i jak powszechnie występował w różnych klasach leków. Największe skutki obserwowano w przypadku chinolonów10.
Przedziwne efekty
Wiele objawów wywoływanych przez antybiotyki, takich jak FQAD, pasuje do obrazu toksyczności wobec mitochondriów, inne jednak są trudne do wytłumaczenia, jak np. gęste, czarne włosy wyrastające na języku przy stosowaniu minocykliny11. Podobnie jest w przypadku rzadkiej, zagrażającej życiu choroby pęcherzowej, określanej mianem zespołu Stevensa-Johnsona - toksycznej nekrolizy naskórka (SJS/TEN), dotykającej co roku, jak się szacuje, 2-7 mln osób na całym świecie12.
Pewnemu 38-letniemu mężczyźnie z Holly w stanie Kolorado przepisano antybiotyk z powodu gronkowcowej infekcji żuchwy. Jakieś 2 tygodnie później Josh Dennis zaczął odczuwać intensywne swędzenie, a pęcherze pokryły 90% jego ciała i spowodowały kilkutygodniową ślepotę. Zeszła mu skóra, a błony śluzowe jamy ustnej również pokryły pęcherze. By uratować jego oczy, chirurgicznie wszczepiono do nich tkankę łożyska. Stan stopniowo się poprawiał, ale Josh miał wiele szczęścia, że zdołał przeżyć.
Rachel Brummert miała 26 lat, gdy lek arz rodzinny przepisał jej fluorochinolon z powo - du podejrzenia infekcji zatok. Kiedy 2 tygo - dnie później szła po parkingu, nagle usłyszała i poczuła, jak coś pękło.
- Myślałam, że ktoś mnie kopnął. Upadłam z bólu, który był gorszy niż kamienie nerkowe, jakie kiedyś miałam.
Pękło jej ścięgno Achillesa. By je naprawić, usunięto ścięgno z dużego palca stopy, ale było to tylko pierwsze z 30 pęknięć, jakich doznała Rachel w ciągu 13 lat po zażyciu antybiotyku.
Przeszła 24 operacje i nadal nie wie, czy i kiedy choroba znów zaatakuje. Ustąpiły już problemy z pamięcią, zamglenie umysłu i drgawki, których doświadczała wcześniej.
- Myślałam, że i to przejdzie, ale mam teraz 40 lat i wciąż coś pęka - mówi Rachel. - To odbiera chęć do życia. Nie można pracować. To bardzo kosztowne, a przy tym pozbawia mnie człowieczeństwa.
Zapalenie i pękanie ścięgien były znanym skutkiem ubocznym fluorochinolonów jeszcze przed wprowadzeniem ich na rynek. Ostrzeżenie w czarnej ramce, najsurowsze z możliwych, dodano w 2008 r. (patrz: chronologia wydarzeń), 2 lata po tym, jak lek przepisano Rachel.
Jeden z jej chirurgów skojarzył fakty i wpadł na trop wiodący do antybiotyku, było już jednak za późno na sprawę sądową, gdyż upłynął obowiązujący w stanie New Jersey dwuletni termin przedawnienia. Jakby tego było mało, okazało się, że Rachel nie miała żadnej infekcji.
- Gdybym nic z tym nie robiła, sądzę, że po kilku dniach poczułabym się lepiej - stwierdza.
Zbyt mało, zbyt późno
- Sprawa antybiotyków toczy się równolegle do kryzysu opioidowego - mówi Alan Cassels, badacz polityki farmaceutycznej z University of Victoria w Kanadzie. - Nawet jeśli rząd umieszcza ostrzeżenia w czarnych ramkach, na ogół jest to zbyt mało i zbyt późno. Z kolei firmy farmaceutyczne są po prostu kryminalnymi recydywistami, którzy łamią prawo, płacą grzywnę, po czym łamią prawo ponownie.
Pacjenci doświadczeni przez antybiotyki, tacy jak Rachel Brummert i Catherine Slater, radzą innym, by sami stali się strażnikami własnego bezpieczeństwa.
- Trzymam się z dala od lekarzy, jak tylko mogę - mówi dziś Catherine. - Jeżeli muszę udać się do nich po poradę, stawiam sprawę jasno: oni mogą mi doradzać, ale to ja podejmuję decyzje i odmawiam użycia większości przepisywanych mi farmaceutyków.
Zanim przyjmiesz jakiekolwiek lekarstwo, odrób pracę domową, radzi Rachel.
- Jeżeli nie masz wszystkich informacji, nie możesz wyrazić świadomej zgody. Przeczytaj ulotkę dołączoną do opakowania. Poszukaj w internecie. Wiem, że lekarze tego nie lubią, ale ja mówię wszystkim: "wyszukaj to w Google’u".
Toksyczna historia
Kiedy lekarz przepisuje Ci antybiotyk, możesz zakładać, że został on rygorystycznie przebadany, a Ty zostaniesz poinformowany o wszelkich niebezpiecznych skutkach ubocznych, na które należy zwracać uwagę. Niestety tak nie jest. Większość działań niepożądanych ujawnia się dopiero podczas "nadzoru po wprowadzeniu do obrotu", całe lata po ich zatwierdzeniu do sprzedaży, czego dowodzi poniższa chronologia często przepisywanej klasy leków, noszących nazwę fluorochinolonów.
Przełom lat 80. i 90. XX W.
Antybiotyki fluorochinolonowe (lewofloksacyna, cyprofloksacyna i trowafloksacyna) wchodzą na rynek, a w 1993 r. cyprofloksacyna staje się najczęściej używanym antybiotykiem na świecie13.
1992
Temafloksacyna zostaje wycofana ze sprzedaży po kilku miesiącach od jej wprowadzenia na rynek z powodu licznych doniesień o poważnych skutkach ubocznych, m.in. 3 przypadków zgonów14.
Lipiec 1999
Użycie trowafloksacyny zostaje mocno ograniczone przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA) po tym, jak wykazano, że wywołuje ona poważne, a czasami śmiertelne uszkodzenia wątroby15.
Październik 1999
Grepafloksacyna zostaje wycofana z rynku z powodu ryzyka "poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych", łącznie z nagłą śmiercią16.
2001
Sparfloksacyna zostaje wycofana z amerykańskiego rynku z powodu fototoksyczności17 i powiązania z toksyczną nekrolizą naskórka - poważną chorobą skóry, objawiającą się purpurową wysypką i pęcherzami18.
2008
FDA umieszcza ostrzeżenie w czarnej ramce na wszystkich fluorochinolonach, informujące o podwyższonym ryzyku ciężkiego zapalenia i pękania ścięgien, a także o innych poważnych skutkach ubocznych, takich jak drgawki, halucynacje, depresja, zdarzenia sercowo-naczyniowe i potencjalnie śmiertelna biegunka wywołana przez superbakterię Clostridium difficile. Public Citizen, organizacja praw konsumentów, prosi FDA, by wraz z dodaniem czarnej ramki wysłano do lekarzy listy ostrzegawcze, ale Agencja odmawia19.
2011
FDA umieszcza drugie ostrzeżenie w czarnej ramce, informujące o ryzyku progresji osłabienia mięśni u osób z chorobą autoimmunologiczną zwaną miastenią (myasthenia gravis).
Lipiec 2014
FDA wymaga, by na etykietach fluorochinolonów znalazło się ostrzeżenie o możliwości nieodwracalnego uszkodzenia nerwów20.
Sierpień 2014
W swoim przeglądzie FDA stwierdza, że lewofloksacyna zalecana jest tylko tym dzieciom, które wdychały bakterie wąglika lub były narażone na zarażenie dżumą (ok. 17 przypadków rocznie), ale donosi o 68 664 receptach pediatrycznych w latach 2011-201421.
2016
FDA wymaga, by producenci leków zintensyfikowali ostrzeżenia na ulotkach dotyczące związku fluorochinolonów z potencjalnie trwałymi, upośledzającymi sprawność skutkami ubocznymi w obrębie ścięgien, mięśni, stawów, nerwów i ośrodkowego układu nerwowego, mogącymi występować łącznie.
Skutki uboczne odnoszące się do zdrowia psychicznego obejmują upośledzenie pamięci i pobudzenie. FDA stwierdza, że fluorochinolony nie powinny być stosowane u pacjentów z niepowikłanymi infekcjami, takimi jak zapalenie oskrzeli, chyba że nie istnieją inne opcje leczenia22.
Grudzień 2017
Janssen Pharmaceuticals, filia firmy Johnson & Johnson, wstrzymuje produkcję Levaquinu (lewofloksacyny), ale oświadcza, że jego zapasy będą dostępne do 2020 r. Rynek wypełniają generyczne wersje leku.
Lipiec 2018
FDA wzmacnia ostrzeżenia w informacji o przepisywaniu leku, stwierdzając, że fluorochinolony mogą powodować niski poziom cukru we krwi, który z kolei może prowadzić do poważnych problemów, łącznie ze śpiączką. Kolejne zmiany etykiet wymagają dodania nowych skutków ubocznych dla zdrowia psychicznego: zaburzeń uwagi, dezorientacji, pobudzenia, nerwowości, upośledzenia pamięci i poważnego majaczenia, nawet po 1 dawce leku23.
Grudzień 2018
Najnowsze ostrzeżenie FDA: antybiotyki fluorochinolonowe mogą nasilać występowanie pęknięć aorty, głównej tętnicy organizmu, co może prowadzić do niebezpiecznych krwawień i śmierci24.
2019
Dotychczas do FDA zgłoszono co najmniej 78 040 poważnych niepożądanych zdarzeń i 6 816 zgonów związanych z fluorochinolonami, z czego 2 840 przypadków w tym roku25.
Bezpieczniejsze alternatywy
Stosowanie antybiotyków w leczeniu zwyczajnych infekcji można porównać do użycia strzelby na słonia, by zabić mrówkę. Oto kilka bezpieczniejszych opcji, które warto wypróbować w pierwszej kolejności.
Ozon
Wiele miejskich wodociągów stosuje do oczyszczania wody gaz ozonowy zamiast chloru. Jest on 100 razy bardziej skuteczny w niszczeniu bakterii i innych drobnoustrojów niż wybielacz i nie pozostawia przy tym niebezpiecznych związków chemicznych oraz nie wywołuje oporności mikroorganizmów. Badania pokazują, że gaz ozonowy stymuluje układ odpornościowy do lepszego gojenia, poprawia krążenie, a także zmniejsza ból i stany zapalne.Coraz częściej jest on więc stosowany w stomatologii i medycynie. W pewnym opisie przypadku 56-letni mężczyzna z gwałtownie rozszerzającą się wysypką na udzie po ukąszeniu przez kleszcza, został poddany hiperbarycznej terapii ozonowej, podczas której część krwi jest usuwana z organizmu, ozonowana, a następnie wprowadzana z powrotem.
Zdjęcia pokazywały, że wysypka zniknęła 2 dni później26. Jeżeli dożylna terapia ozonowa nie wchodzi w grę, spróbuj zastosować oliwę ozonowaną. W jednym z badań użyta wraz z wodą miejscowo do walki z gronkowcem złocistym (Staphylococcus aureus) i MRSA całkowicie zniszczyła bakterie w ciągu kilku minut27.
Wykazano również, że ozonowana oliwa z oliwek jest bardzo skuteczna w zwalczaniu agresywnych bakterii w chorobach dziąseł oraz w przyspieszaniu gojenia ran28. Który produkt wybrać? Poszukaj ozonowanej oliwy z oliwek, której działanie zostało poddane odpowiednim testom. W temperaturze pokojowej powinna być gęsta lub o oleistej konsystencji zbliżonej do żelu, a także mieć wyraźny, niemal antyseptyczny zapach oraz naturalny kolor29.
Witamina C
Badanie z 2017 r. wykazało, iż kwas askorbinowy podawany dożylnie (1,5 g co 6 godz.) w koktajlu z tiaminą i hydrokortyzonem obniżył w jednym ze szpitali odsetek zgonów z powodu sepsy z 40,5% do 8,5%30. W przeglądzie literatury z 2017 r. odnaleziono 148 opublikowanych eksperymentów na zwierzętach, w których wykazano zdolność witaminy C do zapobiegania lub ograniczania infekcji wywoływanych przez bakterie, wirusy i pierwotniaki.Spośród badań prowadzonych na ludziach 5 różnych testów klinicznych wykazało, że jej przyjmowanie może zmniejszyć o połowę liczbę przeziębień u osób aktywnych fizycznie, a 3 udowodniły jej zdolność do zapobiegania zapaleniu płuc. Jedno badanie z grupą kontrolną donosiło również o korzyściach u pacjentów chorych na tężec31. Jak ją stosować? Aby skrócić przeziębienie, przyjmuj co najmniej 6-8 g dziennie w podzielonych dawkach, a w poważniejszych infekcjach - 1 g na godzinę, aż do osiągnięcia progu tolerancji jelit.
Czosnek
To broń przeciwko infekcjom używana już przez starożytnych Greków, Rzymian i Egipcjan. Brytyjscy badacze byli niedawno zadziwieni, gdy odtworzyli pochodzącą z IX w. recepturę leku przeciwko schorzeniom oczu (złożonego z czosnku, cebuli i krowiej żółci) i odkryli, że niszczy on MRSA32.Jak wykazano, allicyna, aktywny składnik czosnku, skutecznie zwalcza wywołujące infekcje bakterie, grzyby i wirusy33. Jak go przyjmować? Zjadaj jeden ząbek czosnku dziennie, by zapobiegać infekcjom. Usuń cienką skórkę otaczającą ząbek, zmiażdż go, połknij i popij.
Jak bezpiecznie leczyć infekcje uszu u dzieci? Zmiażdż ząbek czosnku i zmieszaj ze stołową łyżką oliwy. Pozostaw na 30 min, by uwolniła się allicyna, odsącz oliwę, delikatnie podgrzej ją w filiżance wstawionej do gorącej wody i aplikuj do wnętrza chorego ucha co godzinę, aż do ustąpienia najgorszych objawów.
Miód
Ten środek, stosowany od czasów biblijnych jako maść zwalczająca infekcje, może przyspieszać gojenie ran. Stwierdzono, że opatrunek chirurgiczny nasycony miodem znacząco zmniejsza blizny pooperacyjne w porównaniu do metod konwencjonalnych34.Miód manuka, produkowany przez pszczoły żerujące na drzewie herbacianym rosnącym w Nowej Zelandii, znany jest ze swych szczególnie silnych właściwości przeciwdrobnoustrojowych. Udowodniono, że zabija 60 różnych gatunków bakterii, łącznie z opornym na metycylinę gronkowcem złocistym Staphylococcus aureus (MRSA)35, a także zwalcza Pseudomonas aeruginosa - bakterię wywołującą trudne do leczenia infekcje płuc, szczególnie u osób z mukowiscydozą.
Podczas testów porównawczych z 3 czołowymi antybiotykami w modelu laboratoryjnym takiej infekcji miód manuka powstrzymywał bakterie tam, gdzie nie były w stanie tego dokonać superwysokie stężenia badanych leków36. Jak go przyjmować? Zwróć uwagę, by kupować miód z wysokim współczynnikiem UMF (Unikalnym Czynnikiem Manuka), określającym zawartość związków aktywnych, w tym poziom metyloglioksalu (MGO) - naturalnie występującej substancji przeciwdrobnoustrojowej.
Oregano
Olejek z popularnej rośliny przyprawowej, zawierający silne związki przeciwdrobnoustrojowe - karwakrol i tymol - ma udowodnione działanie hamujące rozwój wielu gatunków bakterii37. Jak go przyjmować? Aby udrożnić zapchany nos i zwalczyć infekcje zatok, dodaj kilka kropli olejku z oregano do małego garnka z wrzącą wodą.Uważając, by nie poparzyć się gorącą parą, pochyl nad garnkiem głowę przykrytą ręcznikiem i wdychaj głęboko. Nie stosuj tego sposobu, jeżeli masz alergię na inne zioła z tej rodziny, takie jak lawenda, szałwia, majeranek i bazylia.
Propolis
W przypadku schorzeń górnych dróg oddechowych sprawdzają się roztwory kitu pszczelego. W badaniach wykazano, że powodują one wyleczenie lub wyraźną poprawę u ok. 79% pacjentów z zapaleniem gardła i krtani, a wśród osób z przewlekłą postacią choroby dzięki inhalacjom dolegliwości mijają u ok. 75% ochotników38.Propolis działa przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwgrzybiczo, przeciwzapalnie i łagodząco. Wzmacnia również odporność oraz przynosi ulgę w przypadku ropnych chorób skóry (w tym zakażeń wywołanych przez gronkowce), bakteryjnych i grzybiczych infekcji pochwy oraz przewlekłego zapalenia oskrzeli.
- Scand J Gastroenterol, 2017; 52: 617-23
- Eur J Gastroenterol Hepatol, 2007; 19: 15-20
- World Health Organization, WHO Report on Surveillance of Antibiotic Consumption, 2018.
- J AOAC Int, 2018; 101: 1119-26; Orphanet J Rare Dis, 2010; 5: 39; Arch Intern Med, 1999; 159: 1185-94; Expert Opin Drug Saf, 2015; 14: 295-303
- JAMA Intern Med, 2017; 177: 1308-15
- US Food and Drug Administration, Joint Meeting of the Antimicrobial Drugs Advisory Committee and the Drug Safety and Risk ManagementAdvisory Committee, November 5, 2015.
- Nature, 2019; 568: 499-504
- Am J Gastroenterol, 2011; 106: 2133-42
- Pediatr Allergy Immunol, 2017; 28: 430-7
- Nature, 2018; 555: 431-3; Sci Transl Med, 2013; 5: 192ra85
- N Engl J Med, 2018; 379: e16
- StatPearls, Stevens Johnson Syndrome (Toxic Epidermal Necrolysis), 2018
- 1 Drugs, 1993; 45(suppl 3): 59-64
- FDA Press Release June 5, 1992
- JAMA, 1999; 282: 19
- WHO Drug Information, 1999; 13(4)
- Arch Dermatol Res, 1996; 288: 45-50
- Indian J Dermatol Venereol Leprol, 2003; 69: 235-6
- BMJ, 2008; 337: 135
- FDA News Release, July 26, 2016
- FDA Research Office of Surveillance and Epidemiology, Pediatric Postmarketing Pharmacovigilance and Drug Utilization Review, August 14, 2014
- FDA Safety Announcement, May 12, 2016
- FDA Safety Announcement, July 10, 2018
- FDA Safety Communication, December 20, 2018
- FDA Serious Adverse Events Reporting System, Public Dashboard
- Med Gas Res, 2018; 8: 121-4
- Mol Med Rep, 2018; 17: 2449-55
- J Indian Soc Periodontol, 2016; 20: 32-5; Biosci Rep, 2017; 37: BSR20170658
- J Intercult Ethnopharmacol, 2014; 3: 49-50
- Chest, 2017; 151: 1229-38
- Nutrients, 2017; 9: 339
- BBC News, March 30, 2015
- Appl Microbiol Biotechnol, 2001; 57: 282-6
- Forsch Komplementmed 2016; 23: 12-5
- Asian Pac J Trop Biomed, 2011; 1: 154-60
- Front Microbiol, 2019; 10: 869
- J Sci Food Agric, 2013; 93: 2707-14; Int J Mol Sci, 2017; 18: 1283
- Postępy Fitoterapii 2007; 4:202-206; Otolaryng. Pol. 1989; 43:180
