Jedzenie dla zdrowia

Światowa Organizacja Zdrowia zaliczyła spożywanie czerwonego mięsa do czynników rakotwórczych. Jednak jest ono nadal ważnym składnikiem diety w odniesieniu do znacznej części ogólnoświatowej populacji.

08 marzec 2018
Artykuł na: 9-16 minut
Zdrowe zakupy

1. Czy czerwone mięso jest szkodliwe?

Naukowcy postanowili sprawdzić, czy rzeczywiście spożywanie czerwonego mięsa może zaważyć na naszym zdrowiu.

Opis badania

Badanie przeprowadzono w latach 1995-2011. Wzięło w nim udział 536 969 Amerykanów w wieku 50-72 lat. Wszyscy badani wypełnili kwestionariusz dotyczący stylu życia i zdrowia. Żaden ochotnik nie chorował na raka.

Wyodrębniono 2 grupy wg kryterium podaży energii z białego i czerwonego mięsa.

Grupa badana

Do grupy badanej zakwalifikowano osoby pozyskujące najwięcej energii z czerwonego lub białego mięsa.

Grupa kontrolna

Do grupy kontrolnej zakwalifikowano osoby pozyskujące najmniej energii z czerwonego lub białego mięsa

  • Roczne spożycie mięsa na osobę w Polsce wynosi 74,6 kg

  •  85% populacji Niemiec codziennie lub prawie codziennie je mięso i wędliny, co daje roczne spożycie 60 kg mięsa na osobę

  •  Rekordowe spożycie mięsa odnotowuje się od lat w USA - 120 kg na osobę

  •  Polacy najchętniej jedzą wieprzowinę - 60% całego spożycia mięsa

  •  Jemy coraz więcej drobiu i coraz mniej wołowiny

  •  Wciąż spożywamy za mało ryb - 12 kg rocznie2

Wyniki badania

  • W przypadku osób pozyskujących najwięcej energii z białego mięsa ryzyko śmierci z jakiejkolwiek przyczyny było o 25% niższe w porównaniu z grupą kontrolną
  • Im większe jest spożycie hemu (znajduje się w czerwonym mięsie), tym bardziej rośnie ryzyko śmierci z powodu jakiejkolwiek choroby, w tym:
    • o 10% w odniesieniu do chorób nowotworowych
    • o 34% w odniesieniu do chorób nerek
  • Azotany znajdujące się w nieprzetworzonym mięsie zwiększały ryzyko śmierci z powodu powikłań cukrzycy, chorób układu oddechowego i chorób nerek 
  • Hem był przyczyną 21% wszystkich zgonów w wyniku spożycia nieprzetworzonego czerwonego mięsa, w tym:
    • 33% zgonów na raka
    • 14% zgonów z powodu chorób układu krążenia
    • 17% zgonów z powodu chorób układu oddechowego 
  • Azotany odpowiadały za 50% wszystkich zgonów w wyniku spożycia przetworzonego czerwonego mięsa, w tym:
    • 37% zgonów na raka
    • 72% zgonów z powodu chorób układu krążenia
    • 56% zgonów z powodu chorób układu oddechowego3

Wnioski z badania

Spożycie czerwonego mięsa (przetworzonego i nieprzetworzonego) wiąże się z większym ryzykiem śmierci z powodu takich chorób jak rak, schorzenia układu krążenia i układu oddechowego, a także śmierci z dowolnej przyczyny powiązanej ze zdrowiem.

Spożycie białego mięsa (przetworzonego i nieprzetworzonego) wiąże się z niższym ryzykiem śmierci z jakiejkolwiek przyczyny. Wyjątek stanowi choroba Alzheimera - spożywanie przetworzonego białego mięsa zwiększa w tym przypadku ryzyko zachorowania4.

2. Jaka ilość alkoholu uszkadza mózg?

Spożywanie alkoholu ma tylu zwolenników, co przeciwników, ponieważ jego oddziaływanie na organizm nie jest jednoznaczne. Wino stanowi np. istotny element diety śródziemnomorskiej, zalecanej m.in. w przypadku chorób układu sercowo-naczyniowego, ale alkohol pity w ciąży utrudnia absorpcję kwasu foliowego przez płód i może prowadzić do jego upośledzenia, a nawet obumarcia5.

Naukowcy postanowili sprawdzić, czy umiarkowane picie alkoholu jest bezpieczne. 

Opis eksperymentu

Do udziału zaproszono 550 ochotników (mężczyzn i kobiet bez oznak uzależnienia, średni wiek - 43 lata). Badanie trwało 30 lat (1985-2015).

Wszyscy uczestnicy:

  • wypełniali co tydzień ankietę i odpowiadali na pytanie, ile alkoholu spożyli w ciągu ostatnich 7 dni
  • byli poddawani badaniu rezonansem magnetycznym, aby sprawdzić, czy w ich mózgach nie zachodzą zmiany

Grupę kontrolną stanowili abstynenci pijący mniej niż jedną standardową dawkę alkoholu tygodniowo6.

  • Z danych WHO wynika, że na głowę Polaka przypada 12,5 litra czystego alkoholu, podczas gdy światowa średnia to 6,2 litra
  • Przeciętny Europejczyk wypija dwa drinki dziennie
  • Co roku od alkoholu uzależnia się na świecie ponad 20 mln osób

Standardowa dawka alkoholu to 12,5 ml czystego etanolu, czyli:

  • ok. 300 ml piwa
  • ok. 100 ml wina
  • ok. 50 ml wódki

Wyniki badania

  • U ochotników pijących powyżej 30 standardowych dawek alkoholu tygodniowo (dużo) rezonans magnetyczny wykazał zmniejszenie hipokampu w porównaniu z grupą kontrolną
  • W grupie pijących umiarkowanie (14-21 jednostek alkoholu tygodniowo) ryzyko uszkodzenia prawej strony hipokampu wzrastało o 300% 
  • U osób z grupy pijących mało (1-7 jednostek alkoholu tygodniowo) nie odnotowano lepszego stanu zdrowia niż w grupie kontrolnej
  • Uczestnicy spożywający więcej niż 7 jednostek alkoholu tygodniowo mieli trudności z wymienieniem w określonym czasie jak największej liczby słów zaczynających się na konkretną literę6,7.

Wnioski z badania

Nawet małe ilości alkoholu spożywane regularnie mogą prowadzić do trwałego uszkodzenia mózgu

3. Jak dieta wpływa na serce?

Zespół kanadyjskich badaczy z Uniwersytetu McMaster przedstawił zaskakujące wyniki analizy nawyków żywieniowych w krajach całego świata. Jej rezultaty w znacznej części odnoszą się do chorób układu sercowo-naczyniowego.

Opis badania

Eksperyment przeprowadzono wśród 135 335 ochotników w ramach badania PURE (Prospective Urban Rural Epidemiology Study). Do udziału zaproszono mężczyzn i kobiety w wieku 35-70 lat8 z 18 krajów, w tym Polski, Szwecji, Indii i USA.

Badanie trwało 10 lat (2003- 2013), wyniki sprawdzano po 3, 6 i 9 latach od rozpoczęcia. Ochotnicy wypełniali kontrolny kwestionariusz dotyczący nawyków żywieniowych, historii chorób i statusu społeczno-ekonomicznego

Grupa badana

Do grupy badanej zakwalifikowano osoby, wykazujące największe spożycie poszczególnych składników pokarmowych, czyli węglowodanów, tłuszczów i białek (piąty kwintyl).

Grupa kontrolna

Do grupy kontrolnej zakwalifikowano osoby, wykazujące najmniejsze spożycie wymienionych składników pokarmowych (pierwszy kwintyl)9.

  • Choroby układu krążenia są przyczyną 46% zgonów w Polsce
  • 23% zgonów z przyczyn kardiologicznych przypada na chorobę niedokrwienną serca, a 18,5% wiąże się z chorobami naczyń mózgowych
  • Najwięcej zgonów z przyczyn kardiologicznych, 59-57%, notują województwa: świętokrzyskie, podkarpackie i lubelskie
  • Na serce częściej chorują i umierają kobiety oraz mieszkańcy miast
  • Powodem 20,4% zgonów wskutek chorób krążenia jest miażdżyca

Wyniki badania

    •  W toku eksperymentu odnotowano 5796 zgonów i 4784 przypadków zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego 
    • Większe spożycie jakichkolwiek tłuszczów (nasyconych, wielonienasyconych i jednonienasyconych) nie wpływało na wzrost ryzyka wystąpienia ostrego incydentu sercowo-naczyniowego lub śmierci w wyniku chorób układu krążenia1
    • Większe spożycie białka zmniejszało ryzyko śmierci z jakiejkolwiek przyczyny i śmierci z przyczyn innych niż choroby sercowo-naczyniowe 
    • Większe spożycie węglowodanów (powyżej 60% dziennej podaży energii) powodowało wzrost ryzyka śmierci z dowolnej przyczyny 
    • Większe spożycie wszystkich tłuszczów łącznie i każdego rodzaju tłuszczów (nasyconych, wielonienasyconych i jednonienasyconych) wiązało się z obniżeniem ryzyka śmierci z dowolnej przyczyny
    • Większe spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych nie zwiększało ryzyka śmierci z powodu udaru mózgu

Wnioski z badania

Autorzy badania sugerują konieczność zweryfikowania dotychczasowych poglądów na temat wpływu diety na zdrowie1. Ich zdaniem spożywanie białka (w tym zwierzęcego) zmniejsza ryzyko śmierci z jakiejkolwiek przyczyny, co stoi w sprzeczności z wynikami dotychczasowych analiz nawyków żywieniowych.

W toku badania nie przeprowadzono ankiety wśród mieszkańców krajów śródziemnomorskich, których dieta uznawana jest za jedną z najzdrowszych9.

Bibliografia

  1. http://www.who.int/features/qa/cancer-red-meat/en/
  2. Tendencje i prognozy w spożyciu mięsa w Polsce w latach 1989-2016, Rocz. Nauk. 2014 XVI (4): 335-340
  3. BMJ 2017; 357: j1957
  4. Olszanecka-Glinianowicz M., Med. Prakt., 2017; 10: 113-115
  5. PLoS One. 2012; 7(5): e38057. Doi: 10.1371/journal.pone.0038057
  6. BMJ, 2017; 357: j2353
  7. Habrat B., Med. Prakt., 2017; 10: 116-118
  8. The Lancet, Volume 390, No. 10107, p2050-2062; http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(17)32252-3
  9. Olszanecka-Glinianowicz M., Med. Prakt. 2017; 11: 110-114
ARTYKUŁ UKAZAŁ SIĘ W
Holistic Health 2/2018
Holistic Health
Kup teraz
Wczytaj więcej
Nasze magazyny