Nasze magazyny
Przypadek Nicolasa
Akupunktura usuwa lęk i dolegliwości fizyczne
Nicolas został przyprowadzony do kliniki przez swego teścia1. Miał zaledwie 35 lat, ale z powodu ataków lęku i bólów pleców utrzymujących się od jego powrotu w 2010 r. z wojny w Iraku, na której doznał licznych złamań kości i wstrząśnienia mózgu, czuł się jak starzec. Wspomnienia traumatycznych wydarzeń z tamtego okresu doprowadziły do rozwoju zespołu stresu pourazowego, przejawiającego się lękiem, bezsennością, koszmarami, poirytowaniem i napadami złości.
Do tego dołączyły bóle mięśni, pleców, ramion i w klatce piersiowej. Odczuwał ponadto chroniczne zmęczenie, miał nudności i znacznie schudł. Mimo tych dolegliwości, utrudniających w znacznym stopniu codzienne funkcjonowanie, Nicolas nie zgadzał się na przyjmowanie leków, gdyż obawiał się skutków ubocznych i uzależnienia. Badaniem przedmiotowym stwierdzono występowanie licznych bolesnych miejsc na ciele i przyspieszony puls.
W ramach leczenia akupunkturą stymulowano punkty służące uśmierzaniu bólu. Do pobudzania punktów pomagających usuwać lęki wykorzystano natomiast 30-minutowe zabiegi elektroakupunktury. Zaplanowano sześć sesji w odstępach tygodniowych. Po dwóch tygodniach pacjent stwierdził, że sypia znacznie lepiej, rzadziej dręczą go koszmary senne, a bóle mięśni wyraźnie zelżały. Po miesiącu (4 sesje) koszmary występowały tylko sporadycznie, podobnie jak dolegliwości bólowe, utrzymywał się jednak lęk społeczny - pacjent unikał wychodzenia z domu. Zdecydowano w związku z tym, że postępowanie terapeutyczne zostanie przeprowadzone do końca, zgodnie z planem. Dwa lata później w przeprowadzonym wywiadzie stwierdzono, że pacjent powrócił do normy zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. Podjął pracę, a ostatnio nawet awansował na stanowisko dyrektora.
Przypadek Krystiana
Na straży hormonów
W badaniach na zwierzętach i ludziach wykazano, że akupunktura wpływa na poziom neurohormonów i neuroprzekaźników: endorfin, serotoniny, noradrenaliny i hormonu adrenokortykotropowego.
W stanach lęku stwierdza się podwyższenie poziomu i aktywności dopaminy i noradrenaliny. Obniżeniu ulega zaś poziom serotoniny. Stymulowane przez akupunkturę zwiększone uwalnianie serotoniny w centralnym układzie nerwowym może prowadzić do złagodzenia lęku i objawów depresji. W badaniach na szczurach stwierdzono, że po zastosowaniu elektroakupunktury także poziom hormonów stresu uległ znacznemu obniżeniu2.
W ostatnich latach do badania mechanizmu działania akupunktury u ludzi zastosowano nowoczesne techniki neuroobrazowania (PET, fMRI, MEG, EEG). Za ich pomocą wykazano, że stymulacja określonych punktów prowadzi do pobudzenia rejonów mózgu odpowiedzialnych za powstawanie lęków: kory mózgowej płata czołowego, nadoczodołowego i skroniowego oraz układu limbicznego: podwzgórza, hipokampa, jądra migdałowatego i obręczy półkuli mózgu.
Akupunktura oczyszcza umysł
Po skończeniu siedemdziesiątki Krystian zaczął odczuwać uporczywy lęk, uskarżał się również na napady paniki. W ciągu dwóch miesięcy niemal co noc budził się około północy, odczuwając kołatanie serca, ucisk w klatce piersiowej i trudności z oddychaniem. Był na zmianę pobudzony i zmęczony. Podobne sensacje wystąpiły u niego przed 15 laty. Był wtedy leczony paroksetyną.
Krystian od kilku tygodni przyjmował witaminy, preparaty wapniowe i olej rybi. Unikał środków pobudzających, takich jak kawa i czekolada. Próbował też medytacji i rozmaitych zajęć poprawiających nastrój, ale bez widocznego skutku. Nie chciał jednak wracać do leczenia farmakologicznego, które nie najlepiej znosił - stąd pomysł, by skorzystać z akupunktury. W badaniu przedmiotowym stwierdzono ogólnie dobry stan fizyczny, elektrokardiogram był prawidłowy, jedynie puls wykazywał maleńkie odchylenia od normy.
|
Zastosowano elektroakupunkturę skóry głowy na liniach pomiędzy punktami yintang (M-HN-3) i shenting (DU-24) oraz shangxing (DU-23), a także pomiędzy taiyang (M-HN-9), shuaigu (GB-8) i tianchong (GB-9). Zabiegi odbywały się raz w tygodniu, trwały po 45 minut. Sesje akupunktury miały się odbywać do czasu stwierdzenia poprawy. Zgodnie z zasadami klasycznej akupunktury chińskiej punkty taiyang i yintang nakłuwa się w celu uspokojenia ducha i oczyszczenia umysłu, punkty shenting i shangxing - by usunąć lęk, strach i pobudzenie, a shuaigu i tianchong - w celu ustabilizowania umysłu i leczenia zaburzeń psychicznych.
Już podczas pierwszego zabiegu Krystian zapadł w krótką drzemkę, po której, jak twierdził, poczuł się spokojny i zrelaksowany. W tygodniu poprzedzającym drugą wizytę nocne ataki paniki występowały dwukrotnie rzadziej, ale lęk pojawiał się w ciągu dnia. W trakcie trzeciej wizyty pacjent poinformował lekarza, że do ataków paniki w nocy dochodzi już sporadycznie, jednak lęk związany z relacjami interpersonalnymi niechętnie nawiązywał rozmowę - na samą myśl o jej zainicjowaniu przenikały go dreszcze.
Biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, lekarz postanowił, że kuracja będzie kontynuowana, ale zadecydował o wprowadzeniu 2-tygodniowych przerw pomiędzy sesjami elektroakupunktury. Okazało się, że już po kolejnej z nich ataki paniki nocnej zupełnie ustały. Pacjent ani razu nie odczuł też lęku w ciągu dnia. Potwierdził to również w rozmowie telefonicznej przeprowadzonej po miesiącu.
Skąd się bierze lęk i jak na nas oddziałuje?
Lęk jest jednym z najpowszechniej występujących zaburzeń psychicznych. Większość ludzi doświadcza go okazjonalnie, w sytuacjach silnie stresogennych, i jest w stanie nad nim zapanować, ale u niektórych osób przeradza się on w stan trwały, prowadzący do najrozmaitszych zaburzeń fizycznych (np. pracy serca), poznawczych (myślenie negatywne), behawioralnych (nadpobudliwość, napady agresji) i emocjonalnych (strach).
Podział zaburzeń lękowych w zależności od objawów jest następujący:
- lęk uogólniony (uporczywy, przesadny i niczym nieuzasadniony lęk przed nieszczęściem, np. chorobą czy problemami finansowymi);
- panika (atak lęku, któremu towarzyszą takie objawy somatyczne jak zaburzenia krążenia, nadmierne pocenie, uczucie gorąca lub zimna, bladość, drżenie, duszności czy mdłości);
- lęk społeczny (związany z relacjami interpersonalnymi);
- zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (nerwica natręctw objawiająca się występowaniem nawracających, uporczywych myśli i/lub czynności, którym trudno się oprzeć);
- zespół stresu pourazowego (obejmuje zaburzenia psychiczne wynikające np. z tortur, agresywnego napadu, gwałtu, ataku terrorystycznego, walki frontowej czy katastrofy komunikacyjnej);
- lęk okołooperacyjny i związany z chorobami;
- fobie (uporczywy lęk przed określonymi zjawiskami, sytuacjami lub przedmiotami, związany z unikaniem przyczyn go wywołujących).
Zaburzenia lękowe powstają z różnych powodów i wymagają odmiennego podejścia terapeutycznego. Na ich rozwój mogą wpływać m.in. czynniki genetyczne i typ osobowości, a nawet pochodzenie etniczne i środowisko kulturowe. Dochodzi do nich wskutek silnego stresu, pojawiających się zagrożeń, wydarzeń z teraźniejszości i traumatycznych wspomnień z przeszłości.
Stosowane obecnie leczenie farmakologiczne ma wiele niepożądanych skutków ubocznych, do których należą, w zależności od przyjmowanych środków: uzależnienie, zespół odstawienia, zawroty i bóle głowy, zmęczenie, senność, nadpobudliwość, przybieranie na wadze. Leki zaleca się w związku z tym dopiero w przypadkach nieskuteczności innych metod lub niechęci pacjenta, by z nich skorzystać. Przypadek Nicolasa i Krystiana pokazuje, że takie postępowanie ma sens. Obaj mężczyźni powrócili do zdrowia bez stosowania farmaceutyków.
Akupunktura ucha - najbardziej skuteczna
W opublikowanej w 2007 r. analizie doniesień o zastosowaniu akupunktury w stanach lękowych i terapii lęku autorzy dokonali przeglądu wszystkich publikacji, jakie można było znaleźć w najważniejszych medycznych bazach danych (MEDLINE, EMBASE, CINAHL, Cochrane), i doniesień zebranych w archiwach placówek zajmujących się medycyną alternatywną, nigdzie dotąd niepublikowanych.
|
Jedynie 12 z nich spełniało kryteria, czyli przebiegały z udziałem grupy kontrolnej. Wszystkie badania z tej niewielkiej grupy dotyczyły uogólnionych zaburzeń lękowych lub lęków okołooperacyjnych i we wszystkich wykazano pozytywny wpływ akupunktury, porównywalny z leczeniem farmakologicznym. Dodajmy jednak, że poprawa stanu zdrowia była oceniana na podstawie subiektywnych odczuć poszczególnych pacjentów. Stwierdzono także, że najlepsze rezultaty dawała akupunktura ucha3. Zastrzeżenia w odniesieniu do metodologii badań nad skutecznością akupunktury powtarzają się regularnie - zarzuca się im brak lub niedostateczną liczebność grup kontrolnych i znaczną rozmaitość stosowanych metod akupunktury, wybranych punktów i czasu trwania zabiegów, co uniemożliwia przeprowadzenie jakiejkolwiek standaryzacji proponowanych terapii.
Mimo tych zastrzeżeń generalnie można stwierdzić, że akupunkturę i terapię kognitywno-bahawioralną cechuje podobna skuteczność4. Wydaje się, że akupunktura jest obiecującym sposobem terapii w zespole stresu pourazowego. Pacjentów, u których go stwierdzono, podzielono losowo w jednym z badań na trzy grupy: w pierwszej stosowano akupunkturę, w drugiej terapię kognitywno-behawioralną, a trzecia była grupą kontrolną - stanowili ją pacjenci oczekujący na terapię. Oceny objawów stresu pourazowego (na podstawie wywiadów z pacjentami) dokonano przed rozpoczęciem terapii, tuż po jej zakończeniu i po trzech miesiącach od jej zaprzestania. Akupunktura okazała się równie skuteczna, jak terapia kognitywno-behawioralna, w dodatku jej stosowanie jest prostsze i mniej czasochłonne5.
Jakie punkty stymulować?
Na uchu znajduje się ponad 200 punktów akupunkturowych, każdy z nich jest związany z narządami występującymi w organizmie. Zarówno nakłuwanie tych punktów, jak i ich masowanie pomaga w usuwaniu dolegliwości. Według tradycyjnej medycyny chińskiej ucho jest odbiciem naszego organizmu, przypomina płód w łonie matki w prawidłowym ułożeniu, czyli głową w dół, dlatego np. punkty głowy znajdują się na płatku małżowiny usznej. Do pokonania lęków służy punkt nerek.
| Punkty akupunkturowe wykorzystane w terapii Krystiana | 
|
Bibliografia
- Yuxin Che, Jia Chen, Zimei Pan, Zhou Ying Scalp Acupuncture Treatment Protocol for Anxiety Disorders, gahmj, 2014, 3(4)
- Eshkevari L., 2013, J.Endocrinol. 217(1)
- Pilkington K. i wsp. 2007, Acupuncture in Medicine, 25 (1–2)
- Errington-Evans N., 2011, CNS Neurosc.Therap. 18(4)
- Hollifield M. i wsp. 2007, J.Mental.Nerv.Dis. 195 (6)
