Uzdrawiająca moc Kampo

Leki medycyny Kampo, uznane przed wiekami za idealny prezent dla Buddy, do dziś są obecne w domowej apteczce każdego Japończyka. Pomagają w zmaganiach z nadwagą, zmęczeniem czy utratą łaknienia. A teraz okazały się bezcenne dla pacjenta po operacji nowotworu żołądka. Obiecująca terapia?

24 listopad 2016
Artykuł na: 23-28 minut
Zdrowe zakupy

Pan Satoshi czuł się źle. Cierpiał na chroniczne zmęczenie, bezsenność, drętwienie kończyn, a do tego schudł 18 kg, i to w krótkim czasie. Nawet niewielki wysiłek fizyczny przerastał jego możliwości, jeśli trwał dłużej niż pół godziny. Lekarze byli bezradni. A jednak wystarczył rok leczenia pod okiem specjalistów medycyny Kampo, by pacjent mógł się wybrać w 2-tygodniową podróż, a po niecałych dwóch latach od rozpoczęcia kuracji - grać w golfa nawet trzy razy w miesiącu1.

Rak żołądka i gastrektomia

4 procedury w diagnostyce Kampo

1. Badanie wzrokowe lekarz ocenia ogólny wygląd pacjenta, budowę ciała, stan odżywienia, kolor skóry, stopień umięśnienia, mobilność, zachowanie, stan psychiczny.

2. Badanie słuchowo-węchowe sprawdza się siłę i jakość głosu pacjenta, jego oddech, a także odgłosy z brzucha.

3. Wywiad nie różni się od rozmowy lekarza z pacjentem w medycynie zachodniej, ale jest inaczej interpretowany.

4. Badanie palpacyjne lekarz sprawdza puls i bada brzuch pacjenta. Do tego dochodzi ocena stanu języka. Ważne są takie jego cechy jak wielkość, kolor i wilgotność oraz pewne symptomy, np. poszerzone żyły pod językiem. Istotne jest również to, czy na języku występuje nalot i jaki jest jego charakter (kolor i wilgotność)19.

Zły stan zdrowia pana Satoshiego nie stanowił dla lekarzy zagadki. W wieku 66 lat przeszedł gastrektomię (wycięto mu część żołądka), a następnie 13-miesięczną chemioterapię w następstwie choroby nowotworowej. Niestety, takie leczenie przeważnie daje skutki uboczne - wyniszczająca organizm chemia powoduje chroniczne zmęczenie, a gastrektomia wywołuje zespół poresekcyjny. Jego źródłem są zmiany w funkcjonowaniu układu pokarmowego po operacyjnym usunięciu żołądka lub jego części.

U większości pacjentów mija on po upływie od sześciu do dwunastu miesięcy, ale u kilku procent utrzymuje się znacznie dłużej2. Dlatego zaleca się odczekanie przynajmniej roku przy jednoczesnym stosowaniu terapii behawioralnej, odpowiedniej diety i określonych środków farmakologicznych (inhibitorów wydzielania kwasu solnego, suplementów witamin oraz minerałów).

Dopiero jeśli metody te nie przyniosą rezultatu, medycyna konwencjonalna proponuje ponowne leczenie operacyjne (np. korektę zespolenia, najczęściej pomost omijający żołądek Roux-en-Y3, lub wszycie wstawki z fragmentu jelita, co wydłuża drogę pokarmu z kikuta żołądka do dwunastnicy4). Postępowanie takie jest jednak obciążone ryzykiem, jak każda operacja, dlatego stosuje się je tylko w ostateczności. Pan Satoshi dwadzieścia miesięcy po resekcji żołądka nadal uskarżał się na ciężkie zmęczenie, utratę wagi, drętwienie kończyn i bezsenność. Objawy te skłoniły go do zgłoszenia się do kliniki medycyny Kampo w szpitalu Uniwersytetu Keio w Tokio.

Kampo leczy kompleksowo

Kampo to forma medycyny naturalnej, która powstała w Japonii na bazie tradycyjnej medycyny chińskiej. Jej podstawy poznano w Kraju Kwitnącej Wiśni dzięki buddyjskim mnichom w VI i VII wieku, a wskutek stosowania i rozwijania tej wiedzy przez japońskich lekarzy powstał z czasem skomplikowany, ale skuteczny system leczenia.

Obejmuje on pewną liczbę zestandaryzowanych receptur (precyzyjnie dobrane składniki w ściśle określonych proporcjach)4, czym może przypominać akademicką medycynę. Nie dziwi więc, że japońskie ministerstwo zdrowia oficjalnie zatwierdziło do użytku i refundacji 148 takich receptur5. Tradycyjnie leki te przyjmuje się w postaci naparu po 30-50 minutach zaparzania.

Obecnie japońskie firmy farmaceutyczne produkują także przygotowane na bazie receptur Kampo ekstrakty w formie granulatów lub pigułek. Nowocześniejsza forma jest niewątpliwie wygodniejsza w stosowaniu, jednak napary charakteryzują się silniejszym działaniem6.

Sankougan - lek ponadczasowy

 

Szybki rozwój receptur Kampo zawdzięczamy również... rywalizacji buddyjskich mnichów o pielgrzymów. W VIII w., gdy stolicą Japonii była Nara, w intensywnie budowanych wtedy świątyniach mnisi tworzyli własne oryginalne receptury leków, które udostępniano nieodpłatnie wiernym. To oczywiście przyciągało przybyszów i pozwalało rozsławić imię świątyni. Receptura jednego z wytwarzanych wtedy specyfików przetrwała do dziś w niezmienionej postaci. Jest to Sankougan pochodzący ze świątyni Koufuku-ji.

W Japonii preparat ten znajduje się dzisiaj w pierwszej dziesiątce leków stosowanych w chorobach układu pokarmowego. W jego skład wchodzą surowce z czterech gatunków roślin leczniczych: Swertia japonica Makino, Cinnamomum cassia Blume, Phellodendoron amurense Ruprech oraz Glycyrrhiza uralensis Fischer. Nie jest dostępny w aptekach, a jedynie u przedstawicieli firm, które go wytwarzają. Warto podkreślić, że dostosowały się one do współczesnych wymagań i produkują zgodnie z Good Manufacturing Practice (GMP).

Kampo jest medycyną kompleksową, zajmuje się wszelkimi dolegliwościami, jednak najczęściej wykorzystuje się ją w przypadku takich schorzeń, jak np. zapalenie wątroby, zespół klimakteryjny, przeziębienia i inne infekcje górnych dróg oddechowych, dysfunkcje autonomicznego układu nerwowego, zaparcia, kaszel i astma, choroby skóry (głównie wysypki i inne kategorie zapalenia skóry), lumbago, neuralgia i zaburzenia żołądkowo-jelitowe.

Obok receptur, które są głównym elementem Kampo, ta sztuka medyczna posługuje się również techniką akupunktury i ignipunktury (palenie ziół nad punktami akupunkturowymi).

Parametry sprawdzane u pacjenta przy ustalaniu wzorów dolegliwości w medycynie Kampo8:

  • jin - jang (siły istniejące w całym wszechświecie, jin oznacza bierność, uległość, a jang -aktywność, radość),
  • niedobór - nadmiar,
  • zimno - ciepło,
  • qi - krew - płyn,
  • wnętrze - zewnętrze,
  • 6 etapów ostrych chorób z gorączką (wczesny etap jang, środkowy etap jang, późny etap jang, wczesny etap jin, środkowy etap jin, późny etap jin).

Kampo charakteryzuje się bardzo zindywidualizowanym podejściem terapeutycznym. Jako że ta sama choroba może u różnych osób dawać różne objawy, Kampo stosuje przy jednej dolegliwości różne receptury, dopasowując je do pacjenta. I na odwrót - ten sam lek może być używany w leczeniu różnych chorób.

Metoda ta jest typowo holistyczna, a jej celem nie jest wyeliminowanie patogenu, jak w medycynie zachodniej, ale przywrócenie równowagi między strefą cielesną a duchową pacjenta. Ponieważ tradycja wschodnia nie zna zachodniego podziału na ciało i umysł - w języku japońskim są one nierozdzielne - receptury tej medycyny leczą człowieka jako całość. wania ich oczyszczaniu. Uwzględnia się przy tym ich symbolikę, mistykę łączenia surowców i poetykę sił natury.

Lekarze japońscy, by móc oficjalnie stosować tę formę leczenia, muszą najpierw studiować medycynę zachodnią, a dopiero później poznają tajniki Kampo. Z drugiej strony, wszyscy lekarze i farmaceuci w Japonii mają obowiązek zapoznania się ze starymi księgami tej sztuki medycznej9. Cieszy się ona wielką popularnością w Kraju Kwitnącej Wiśni, a stosuje ją tam w praktyce aż 75% lekarzy10.

Diagnoza i kuracja

Pan Satoshi został przebadany przez specjalistów kliniki medycyny Kampo, którzy stwierdzili u niego normalną budowę ciała, silne, nierówne i strunowe tętno, bladoczerwony, pomarszczony język bez nalotu, a pod nim poszerzone żyły, niedobór siły brzusznej, dyskomfort i opór nadbrzusza, napięcie mięśnia prostego brzucha, słabość podbrzusza i napięcie jego mięśni. Na tej podstawie postawiono diagnozę: wzór zimny, wzór niedoboru qi i wzór niedoboru qi nerek.

Na niedobór qi i zmęczenie przepisano pacjentowi hochuekkito. W skład tej receptury wchodzą korzenie traganka, żeń-szenia, arcydzięgla, przewiercienia i lukrecji; kłącza Atractylodis lanceae, pluskwicy groniastej i imbiru; owoc jujuby i skórka satsumy. Na zimno, niedobór qi nerek i drętwienie kończyn zalecono hachimijiogan. Ten lek tworzą takie ingrediencje, jak np. korzeń rehmannii, owoc derenia, kłącze pochrzynu, Alismatis orientalis, Poria sclerotium, kora piwonii drzewiastej, kora cynamonu, korzeń tojadu.

Nauka w parze z tradycją

Klinika medycyny Kampo Szpitala Uniwersyteckiego Keio może poszczycić się nie tylko świetnymi wynikami w leczeniu chorych, lecz również powiązaniem z wyjątkową uczelnią.

Uniwersytet Keio działa w Minato (Tokio) od 1858 r. Jest najstarszą uczelnią wyższą w Japonii i jedną z najbardziej prestiżowych. Został założony przez pisarza i pedagoga Yukichiego Fukuzawę dla prowadzenia studiów zachodnich w okresie bezpośrednio poprzedzającym Epokę Światłych Rządów, przypadającą na okres panowania cesarza Mutsuhito.

Właśnie wtedy w Japonii zostały zapoczątkowane głębokie przemiany społeczne, gospodarcze i kulturalne oraz wszczęto proces gruntownej modernizacji kraju na wzór zachodni. Adres uczelni: 2-15-45 Mita, Minato-ku, Tokio 108-8345.

Już po miesiącu kuracji pacjentowi przestała doskwierać bezsenność - jednak terapia wymagała też pewnej korekty, gdyż zaczął narzekać na gorzki posmak w ustach. Lekarze uznali, że powoduje go korzeń rehmannii znajdujący się w preparacie hachimijiogan, dlatego zalecili jego odstawienie, co spowodowało ustąpienie objawu. Dwa miesiące po pierwszej wizycie pan Satoshi poskarżył się, że odczuwa pełność brzucha, ból żołądka po posiłkach i kwaśny refluks. Podejrzenie lekarzy padło na imbir znajdujący się w hochuekkito i zamienili tę recepturę na inną, nie zawierającą imbiru. Kiedy jednak symptomy nie ustąpiły, doszli do wniosku, że przyczyną nie był imbir, tylko niedopasowanie leku do pacjenta.

Zalecono mu zamiast shikunshito jeszcze inny środek - senpukukataishasekito (bulwa pinelii, suche główkowate części Inula britannica L subsp japonica Kitamura, hematyt, owoc jujuby, korzeń żeń-szenia, korzeń lukrecji i kłącze imbiru), który tradycyjnie stosuje się przy dysfunkcjach żołądkowo-jelitowych u pacjentów z rakiem żołądka lub przełyku i o słabej konstytucji organizmu. Po tej zmianie leczenie zadziałało o wiele lepiej.

Poprawa stanu pacjenta nastąpiła już po miesiącu, a po kolejnych trzech była jeszcze bardziej widoczna - objawy gastryczne ustąpiły, a uczucie zmęczenia regularnie się zmniejszało. Pan Satoshi miał większy apetyt, przytył 3 kg i nabrał chęci do życia.

Przypomnijmy: gdy pacjent pojawił się w przychodni Szpitala Uniwersytetu Keio po raz pierwszy, nie był w stanie wykonywać żadnych czynności dłużej niż pół godziny. Rok po rozpoczęciu leczenia metodami medycyny Kampo mógł się już wybrać na wycieczkę za granicę, a nim minęły dwa lata, grał w golfa 2-3 razy w miesiącu. Terapia okazała się więc nie tylko obiecująca, ale też - co ważniejsze - skuteczna.

Medyczne skarby

O tym, jak wysoko ceniono medycynę Kampo w Japonii, może świadczyć historia związana ze śmiercią cesarza Shomu w 756 r. Owdowiała cesarzowa Komyo, by wyrazić miłość do zmarłego małżonka, cały majątek po nim przekazała świątyni Todai-ji. Do skarbca Shoso-in złożyła ponad 600 cennych darów dla Buddy. Co ciekawe, znalazło się wśród nich aż 60 leków Kampo.

Skarbiec zamknięto i opieczętowano w 950 r. Otwarto go ponownie dopiero w wieku XIX, po czym historycy zaczęli badać zgromadzoną w nim kolekcję9 - zachowała się do dziś. Czy medycyna Kampo może okazać się i dla nas, ludzi Zachodu, takim skarbcem kryjącym w sobie nieznane dotąd leki na nękające nas dolegliwości?

Przykre następstwa gastrektomii

W przypadku leczenia nowotworu lub perforacji żołądka przez wrzód pacjenci są poddawani gastrektomii (łac. gastrektomia; gr. gastěr - żołądek, ěktomē - wycięcie). Jest to zabieg operacyjny polegający na całkowitej lub prawie całkowitej resekcji żołądka, obarczony niepożądanymi skutkami, jak np. wczesny zespół poposiłkowy (dumping syndrome). Występuje on zwykle 10-20 min. po spożyciu posiłku, a objawia się uczuciem pełności, dyskomfortu, nudnościami, wymiotami, biegunką lub wzdęciami. Jest spowodowany czynnikami mechanicznymi, czyli nagłym pojawieniem się masy pokarmowej w jelicie cienkim, która rozciąga jego ściany i wywołuje wyrzuty hormonów jelitowych.

  

Znajdujący się w jelicie pokarm działa osmotycznie, usuwając z organizmu pewną ilość wody, przez co naruszona zostaje równowaga elektrolitowa. Odwodnienie z kolei może doprowadzić do spadku ciśnienia krwi i zaburzyć pracę układu krążenia, czego objawem bywają omdlenia, potliwość, tachykardia (częstoskurcz) czy zaburzenia widzenia. Symptomom tym może towarzyszyć zaczerwienienie lub bladość skóry11.

Wielu pacjentów, którzy byli poddani gastrektomii, cierpi także na późny zespół poposiłkowy. Występuje on mniej więcej 3 godz. po jedzeniu i wywołują go czynniki chemiczne, a konkretnie wahania w wydzielaniu insuliny. Mniejszy po operacji żołądek opróżnia się szybciej, w wyniku czego więcej glukozy trafia do jelita cienkiego, co powoduje większą produkcję insuliny, a ta z kolei przyczynia się do hipoglikemii12. Może pojawiać się drżenie rąk i narastający niepokój.

Zdarza się również, że resekcja żołądka prowadzi do bardzo groźnych dla zdrowia niedoborów witamin (B12), minerałów (wapń) i metali (żelazo i miedź). Spowodowane są one trwałą zmianą stanu odżywienia pacjenta13. Długotrwały niedobór witaminy B12 wywołuje anemię, zmęczenie, palpitacje serca, dolegliwości gastryczne (zaparcia, biegunki, wzdęcia), drętwienie lub słabość mięśni. Może powodować problemy psychiczne (demencja, utrata pamięci), a nawet prowadzi do utraty wzroku14.

Brak wapnia grozi przede wszystkim demineralizacją kości (osteoporoza) i zwiększa ryzyko złamań, ale może także wywołać drętwienie dłoni i stóp, halucynacje, utratę pamięci czy uszkodzenie oczu15. Niedobór żelaza przyczynia się głównie do anemii, ale także do zmęczenia i spadku odporności16. Objawy zbyt małej obecności miedzi są podobne (anemia, osteoporoza, objawy neurologiczne). Może im towarzyszyć neutropenia (zbyt niska liczba neutrofili - rodzaju białych krwinek), utrata pigmentacji skóry czy spowolnienie wzrostu17.

U pacjentów po resekcji żołądka może rozwinąć się także choroba refluksowa. Jest to refluks zasadowy, wywołany przez treść jelitową, która docierając do przełyku, powoduje jego zapalenie. Leczenie takiego refluksu jest trudniejsze od terapii refluksu wywołanego kwasem żołądkowym17.

Jak więc widać, gastrektomia może wręcz obfitować w niebezpieczne powikłania i w różnoraki sposób komplikować życie, obniżać jego komfort, a nawet mu zagrażać18.

Bibliografia

  1. Ohgishi M., Horiba Y., Watanabe K., Global Adv Health Med. 2016;5(1):112-116. DOI:10.7453/gahmj.2015.030
  2. Zagórowicz E., http://www.emedica.pl/choroby/opis/82-zespo-poresekcyjny.html
  3. Eagon J.C., Miedema BW, Kelly K.A., Surg Clin North Am, 1992, 72(2):445-65.
  4. Center for Kampo Medicine,http://www.keio-kampo.jp/vc/education1_1.html
  5. Watanabe K., Matsuura K., Gao P., Hottenbacher L., Tokunaga H., Nishimura K., Imazu Y., Reissenweber H., Witt C.M., Evid Based Complement Alternat Med., 2011, 2011:513842, http://www.hindawi.com/journals/ecam/2011/513842/
  6. Kitasato University, http://www.kitasato.ac.jp/english/activity/activity04.html
  7. Dharmananda S.,http://www.itmonline.org/arts/kampo.htm
  8. Yakubo S., Ito M., Ueda Y., Okamoto H., Kimura Y., Amano Y., Togo T., Adachi H., Mitsuma T., Watanabe K., Evid Based Complement Alternat Med., 2014, 2014:535146, http://www.hindawi.com/journals/ecam/2014/535146/
  9. Arabas I., Asada S., Kashimoto M., Panacea 2006, 3(16):32-34.
  10. Center for Kampo Medicine, Keio University School of Medicine, http://www.keio-kampo.jp/vc/education1_2.html
  11. Irasiak M., "Gastrektomia - dieta", Dietetycy.org.pl, 2015, http://dietetycy.org.pl/gastrektomia-dieta/
  12. Gajowski M.,http://www.echirurgia.pl/zoladek/zespoly_poresekcyjne.htm
  13. Bolton J.S., Conway W.C., Surg Clin N Am, 2011(91),1105-1122
  14. WebMD.com, http://www.webmd.com/food-recipes/guide/vitamin-b12-deficiency-symptoms-causes
  15. Healthline.com, Khan A., http://www.healthline.com/health/calcium-deficiency-disease#Overview1
  16. MedicineNet.com, Conrad Stoeppler M.,http://www.medicinenet.com/iron_and_iron_deficiency/article.htm
  17. Higdon J., Drake V.J., Delage B., Prohaska J.R.,http://lpi.oregonstate.edu/mic/minerals/copper
  18. Paradowski L., Chirurgia po Dyplomie, 2013; 8(1):29-41.
  19. Center for Kampo Medicine,http://www.keio-kampo.jp/vc/education6.html
ARTYKUŁ UKAZAŁ SIĘ W
Holistic Health 2/2016
Holistic Health
Kup teraz
Wczytaj więcej
Nasze magazyny