Niedoczynność i nadczynność tarczycy

Ten niewielki gruczoł odpowiada w organizmie za prawidłowy przebieg wielu ważnych procesów, wpływa na płodność, nastrój, wahania masy ciała, a nawet... decyduje o sile uścisku ręki. Zaburzenia jego funkcjonowania dotyczą coraz większej liczby osób na całym świecie. Jak sobie poradzić z objawami niedoczynności i nadczynności tarczycy? Cenne wskazówki zawierają wyniki najnowszych badań naukowych.

17 październik 2018 Artykuł na: 6-9 minut
ARTYKUŁ UKAZAŁ SIĘ W
Holistic Health 6/2018
Holistic Health
Kup teraz
Zdrowe zakupy

Niedoczynność tarczycy

Zbyt niski poziom hormonów wytwarzanych przez tarczycę wiąże się z niedoczynnością tego gruczołu. Jego najczęstszą przyczyną są stany zapalne tarczycy, w tym choroba Hashimoto, na którą cierpi kilka razy więcej kobiet niż mężczyzn.

OBJAWY NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY
CZĘSTE    RZADKIE
sucha, blada, nadmiernie rogowaciejąca skóra   przerzedzone i krótkie brwi
zwiększenie masy ciała   opuchnięte powieki po przebudzeniu
problemy z zajściem w ciążę, niepłodność   problemy z pamięcią
zmęczenie po najmniejszym wysiłku, senność   ubytki w kościach
zimne dłonie i stopy, uczucie chłodu   zespół cieśni nadgarstka
wahania nastroju, depresja   bóle głowy
przewlekłe zaparcia   zmniejszona gęstość kości
większa podatność na infekcje   zawroty głowy, szumy w uszach
bóle i sztywność mięśni   suchość błony śluzowej jamy ustnej i gardła
nieregularne miesiączki   uczucie braku powietrza, chrapanie w czasie snu
osłabienie siły mięśni   tętno poniżej 60 uderzeń na minutę, niskie ciśnienie krwi
problemy z włosami i paznokciami   chrypka, zmiana barwy głosu (pogrubienie strun głosowych)

Co zapobiega niedoczynności tarczycy?

  • witamina D - jej niski poziom często towarzyszy chorobie Hashimoto; w badaniu przeprowadzonym w Izraelu z udziałem 190 ochotników niedobór tej witaminy stwierdzono u 70% uczestników z niedoczynnością tarczycy4. Rekomendacje dla osób dorosłych z Europy Środkowej określają dzienną dawkę witaminy D na 800-2000 j.m.5.
  • witamina E i selen - suplementacja nimi zwiększa wytwarzanie hormonów tarczycy T3 i T46
  • u 58% ochotników z niedoborem witaminy E przyjmowanie jej przez miesiąc w postaci zastrzyków domięśniowych poprawiło pracę tarczycy7
  • witamina B12 - jej niedobór występuje u 40% osób z niedoczynnością tarczycy

Łagodną niedoczynność tarczycy leczy się zwykle za pomocą suplementacji jodem, który jest również obecny w niektórych produktach spożywczych:

  • sól jodowana - wykazano, że dla prawidłowej pracy tarczycy większe znaczenie ma sól zawierającą nie jodan potasu, ale jodek potasu
  • ryby morskie: dorsz, mintaj, halibut, tuńczyk
  • owoce morza, np. krewetki warzywa i owoce pochodzące zwłaszcza z terenów nadmorskich, gdzie notuje się wysokie stężenie jodu w powietrzu
  • algi morskie - udowodniono, że spożywanie kelpu przez 4 tygodnie zmniejsza wytwarzanie hormonu TSH, którego wysokie stężenie wiąże się z niedoczynnością tarczycy2

Kobietom ciężarnym i planującym ciążę, u których stężenie hormonu TSH przekracza górną granicę normy, zaleca się wykonanie badania sprawdzającego w organizmie poziom jodu. Jeśli jest on za niski, wskazane jest przyjmowanie 290-1100 μg tego pierwiastka dziennie. Jego źródłem powinny być produkty spożywcze, ale można również zażywać odpowiednie suplementy1.

W przypadku ostrej niedoczynności tarczycy lekarz przepisuje lewotyroksynę (terapia hormonalna). Nie należy jej przyjmować bezpośrednio po zażyciu suplementów diety zawierających wapń i żelazo oraz leków obniżających poziom cholesterolu, a także po spożyciu produktów bogatych w białko sojowe (gotowe koktajle wyszczuplające, kaszki dla niemowląt), błonnik rozpuszczalny i orzechy włoskie, gdyż utrudniają one absorpcję leku3

Hormony powiązane z pracą tarczycy

  • Tyreotropina (TSH) - powstaje w przysadce mózgowej i wpływa na aktywność tarczycy. Jej wysoki poziom wiąże się z niedoczynnością tego gruczołu, a niski - z nadczynnością
  • Trijodotyronina (T3) - powstaje w tarczycy; odpowiada przede wszystkim za prawidłowy rozwój organizmu, w tym układu nerwowego
  • Tyroksyna (T4) - powstaje w tarczycy i jest odpowiedzialna m.in. za prawidłowy metabolizm tłuszczów i glukozy oraz pracę gruczołów płciowych

Nadczynność tarczycy

W przypadku tego schorzenia dochodzi do nadmiernego wytwarzania hormonów tarczycy. Częstą przyczyną jest autoimmunologiczna choroba Gravesa-Basedowa, która dotyka 10 razy więcej kobiet niż mężczyzn.

OBJAWY NADCZYNNOŚCI TARCZYCY
CZĘSTE    RZADKIE
nagłe zmniejszenie masy ciała mimo dobrego apetytu   częstoskurcz lub arytmia serca, tętno sięgające nawet 150 uderzeń na minutę
nerwowość, drażliwość, uczucie niepokoju   przełom nadciśnieniowy
drżenie dłoni, pocenie się   zaburzenia libido i wzwodu u mężczyzn
gorsza tolerancja wysokich temperatur   zaczerwienienie spojówek, podwójne widzenie
wzmożona perystaltyka jelit   światłowstręt
powiększenie tarczycy (wole)   rzadkie mruganie
bezsenność   uczucie duszności
ciepła, cienka i wilgotna skóra   wzmożone pragnienie
kruche, łamliwe włosy ze skłonnością do wypadania   częste stany podgorączkowe
orbitopatia tarczycowa (wytrzeszcz oczu)   słaby uścisk dłoni9

Co zapobiega nadczynności tarczycy?

  • Suplementacja witaminą D - niedobór witaminy D może zaostrzać lub wywoływać objawy choroby Gravesa-Basedowa, a wyrównanie niedoborów łagodzi je; należy podkreślić, że nieprawidłowa podaż witaminy D powoduje prawdopodobnie rozwój guzów tarczycy. Amerykański Instytut Medycyny zaleca następujące dawki niezależnie od płci:

- 600 j.m. witaminy D dziennie: osoby w wieku 19-70 lat

- 800 j.m. witaminy D dziennie: osoby powyżej 71. roku życia

  • Ćwiczenia fizyczne - poprawiają wydolność oddechową, która u osób z nadczynnością tarczycy bywa upośledzona nawet w 50%10
  • Techniki relaksacji - ważnym elementem terapii jest wyciszenie organizmu, które daje m.in. joga. Zaleca się takie asany jak salamba sarvangasana (pozycja świecy) czy viparita karani (leżąc na plecach, unosimy nogi i opieramy je o ścianę)11
  • Dieta niskowęglowodanowa - poprawiają wzrok w przebiegu orbitopatii tarczycowej (wytrzeszcz oczu) towarzyszącej chorobie Gravesa-Basedowa12
  • Stosowanie leków - przepisuje je lekarz, służą m.in. hamowaniu aktywności hormonalnej tarczycy

Nadczynność czy niedoczynność?

Niektóre objawy mogą wskazywać zarówno na nadmierne, jak i niedostateczne wytwarzanie hormonów tarczycy. Co powinno zwrócić naszą uwagę?

  • osłabienie mięśni, męczliwość, potliwość
  • problemy z włosami i paznokciami
  • zaburzenia miesiączkowania
  • kołatanie serca
  • występowanie wola13
  • tycie, chudnięcie

Naukowcy podkreślają, że…

  • co najmniej 5% światowej populacji cierpi z powodu wola,
  • w jednym z badań stwierdzono obecność wola u 15% kobiet ze zdiagnozowaną chorobą Hashimoto,
  • łagodne wole nie podlega leczeniu, jeśli poziom hormonu TSH nie przekracza górnej granicy normy,
  • leczenie nadzwyczajnie rozrośniętego wola wymaga terapii hormonalnej14,
  • farmakoterapia jest stosowana u ponad 90% pacjentów z chorobą Gravesa-Basedowa15.

Zapamiętaj!

Objawów niedoczynności lub nadczynności tarczycy nie można bagatelizować, zwłaszcza że niektóre z nich stwierdza się w przebiegu obu schorzeń. W przypadku wystąpienia symptomów należy skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia przyczyny problemu i wdrożenia właściwej terapii

Julia Cember

Bibliografia

  1. https://www.bmj.com/content/356/bmj.i6865/rr-1
  2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14583417
  3. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hypothyroidism/diagnosis-treatment/drc-20350289
  4. https://ard.bmj.com/content/69/Suppl_2/A62.1
  5. https://www.researchgate.net/Vitamin-D-supplementation-in-healthy-population-and-risk-groups-of-vitamin-D-deficiency-practice-guidelines-for-Central-Europe-2013
  6. https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00018-012-1217-9
  7. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hypothyroidism/expert-answers/hypothyroidism-diet/faq-20058554
  8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18655403
  9. goo.gl/zDXVxn
  10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3255983
  11. https://www.asanajournal.com/yoga-therapy-thyroid-disorder/
  12. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hyperthyroidism/diagnosis-treatment/drc-20373665
  13. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/goiter/symptoms-causes/syc-20351829
  14. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK285557/
  15. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2031356
Wczytaj więcej
Nasze magazyny