11 sposobów na mocne, zdrowe zęby

Próchnica jest uważana za najczęstszą wielobakteryjną chorobę jamy ustnej na świecie. Na szczęście wiele prac badawczych wykazało, że istnieje sporo naturalnych metod, które mogą zapobiegać jej rozwojowi oraz spowalniać jej postęp.

23 marzec 2020
Artykuł na: 9-16 minut
Zdrowe zakupy

Wśród naturalnych produktów o działaniu przeciwpróchniczym, które skutecznie pomogą utrzymać higienę jamy ustnej, znajdziemy zioła, żywność oraz popularne napoje. Zdaniem badaczy to, co je łączy, to związki polifenolowe, które wyjątkowo skutecznie radzą sobie z bakteriami niszczącymi szkliwo1.

Triphala (Terminalia chebula, Terminalia bellirica i Embilica officinalis)

Triphala to tradycyjna ziołowa formuła ajurwedyjska, składająca się z 3 owoców Indii. Przyrządzana jest przez połączenie mieszanki zmielonych suchych owoców w stosunku 1:1:1. Hinduscy badacze porównali działanie płukanek wodnych z tej mieszanki oraz poszczególnych jej składników na liczbę Streptococcus mutans w różnych odstępach czasu. Testy potwierdziły, że wszystkie 4 płukanki skutecznie zmniejszały kolonie S. mutans, ale 10% płyn z triphali miał większą skuteczność niż pozostałe6. W innym badaniu ich koledzy po fachu zestawili wpływ płukanek do jamy ustnej z triphalą i chlorheksydyną na płytkę nazębną oraz zapalenie dziąseł. Obie spowodowały znaczące obniżenie zarówno wskaźnika płytki, jak i stanu zapalnego w porównaniu z grupą kontrolną. Nie stwierdzono jednak istotnej różnicy między działaniem obu płynów7.

Rodzynki

Analiza danych epidemiologicznych WHO ujawniła powagę problemu – próchnica atakuje zęby najmłodszych, a częstość jej występowania wzrasta nie tylko w krajach rozwijających się. Od dawna winą za powstawanie ubytków obarcza się nadmierne spożycie cukru. Tradycyjnie uważa się, że jedzenie słodyczy, lepkich pokarmów, takich jak rodzynki, zwiększa ryzyko wystąpienia próchnicy, ponieważ przylegają do powierzchni zębów, tworząc idealne środowisko dla bakterii.

Tymczasem ostatnie badania przeprowadzone w amerykańskim Departamencie Żywności i Żywienia ujawniają, że jedzenie rodzynek może chronić przed ubytkami. Suszone winogrona zawierają co prawda cukry proste, ale nie sacharozę, są przy tym bogate w fitochemikalia i antyoksydanty, w tym kwasy oleanolowe, które pomagają powstrzymać rozwój bakterii. Substancje te zapobiegają również przywieraniu mikrobów, takich jak Streptococcus mutans, do powierzchni zębów, dzięki czemu rzadziej powodują próchnicę.

Badacze zalecają, by jeść je w codziennym śniadaniu, ponieważ rodzynki mogą zakłócać proliferację S. mutans oraz zapobiegać ich przyczepianiu się do szkliwa. Przypominają przy tym, że większość dostępnych w sklepach muesli zawiera dosładzane rodzynki, które nie posłużą zdrowiu jamy ustnej. Dlatego lepiej kupować niesłodzone suszone winogrona i dodawać je do jogurtu lub czystzpłatków zbożowych2.

Herbata

Polifenole obecne w tym naparze mogą oddziaływać na bytującą w jamie ustnej mikroflorę, powodując hamowanie wzrostu i metabolizmu bakterii próchnicotwórczych. W warunkach in vitro stwierdzono działanie antybakteryjne wyekstrahowanych z czarnej i czerwonej herbaty polifenoli wobec bakterii Streptococcus mutans i sobrinus oraz zmniejszenie proporcji bakterii produkujących kwasy3.

Z kolei płukanie jamy ustnej przez tydzień 3 razy dziennie ekstraktem zielonej herbaty powodowało istotne zmniejszenie kolonii S. mutans4. Picie tego napoju po posiłku zawierającym węglowodany może sprzyjać utrzymaniu odczynu płytki powyżej poziomu demineralizującego i zapobiegać rozwojowi próchnicy.

Ozonowana oliwa

Egipsy uczeni z Tanta University postanowili ocenić wpływ poddziąsłowego zastosowania ozonowanego żelu z oliwy z oliwek w agresywnym zapaleniu przyzębia. W tym celu podzielili 30 pacjentów na 2 grupy. W pierwszej zastosowano klasyczne leczenie, w drugiej wzbogacono je, podając chorym ozonowany żel z oliwy z oliwek. Testy kliniczne obejmowały m.in. głębokość kieszeni, wskaźnik płytki nazębnej oraz krwawienie podczas sondowania. Pomiary i próbki płytki nazębnej rejestrowano na początku oraz po 4, 12 i 24 tygodniach od zakończenia leczenia. Okazało się, że w grupie, której podawano ozonowaną oliwę, nastąpiła poprawa wszystkich parametrów klinicznych, która utrzymywała się do 6 miesięcy5.

Kurkumina

Streptococcus mutans jest częstą przyczyną próchnicy zębów i chorób przyzębia. Bakteria ta stanowi 70% drobnoustrojów w płytce nazębnej. Chociaż próchnica jest powikłaniem wieloczynnikowym, to jednak eksperci zgadzają się, że biofilmy S. mutans są główną przyczyną kawitacyjnych zmian próchnicowych. Biorąc pod uwagę znaczenie tego mikroorganizmu, uczeni z Teheranu postanowili zbadać, jak poradzi sobie z nim terapia fotodynamiczna przy użyciu jako fotouczulaczy kurkuminy oraz błękitu metylenowego. Wyniki potwierdziły, że obydwie substancje pozwalały na znaczącą eliminację kolonii S. mutans z płytki nazębnej8.

Lukrecja (Glycyrrhiza)

Według naukowców z University of California w Los Angeles związki izolowane z korzenia lukrecji mogą pomóc w zapobieganiu powstawaniu ubytków. Wykazali oni, że ekstrakt z korzenia rośliny używany do wyrobu słodyczy zawiera co najmniej 2 związki, które wydają się być silnymi inhibitorami Streptococcus mutans, głównej przyczyny próchnicy zębów9. Z kolei badacze z Indii dowiedli, że korzeń lukrecji gładkiej (Glycyrrhiza glabra) działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i zmniejsza płytkę nazębną10. Ich koledzy z Karnataki uznali zaś, że lakier lukrecjowy może stać się tańszą alternatywą dla dostępnego w handlu fluorkowego, stosowanego do pokrywania powierzchni stałych zębów u dzieci11.

 

Olejki z goździków, bergamotki i pomarańczy

Rumuńscy naukowcy również dołożyli swoją cegiełkę do naturalnej profilaktyki próchnicy. Wyniki ich pracy opublikowane w tym roku na łamach czasopisma Molecules wskazują na nową interesującą opcję: stosowanie olejków eterycznych w celu zahamowania rozwoju Streptococcus mutans w jamie ustnej.

Przetestowali oni in vitro olejki cynamonowy, goździkowy, bergamotkowy i pomarańczowy. Najlepiej w przetrzebianiu kolonii mikrobów spisały się oleki eteryczne z goździków, bergamotki i pomarańczy17.

Miswak (Salvadora persica)

Gałązki rośliny są tradycyjnie stosowane w krajach arabskich jako naturalna szczoteczka do zębów. Liczne badania potwierdziły ludową mądrość, dowodząc jej przeciwbakteryjnych właściwości. Tym razem naukowcy chcieli sprawdzić konkretną odmianę – pochodzącą z masywu górskiego Ahaggar w środkowej Saharze.

W tym celu pobrali próbki płytki nazębnej od dzieci w wieku 6-12 lat, a następnie badali działanie ekstraktu metanolowego z rośliny in vitro i in vivo. Jak się okazało, miswak wykazywał silne działanie przeciwdrobnoustrojowe w każdym wariancie. Można go zatem zalecić jako płyn do płukania jamy ustnej jako środek zapobiegawczy w celu ochrony przed próchnicą12.

Potwierdzają to badacze z Indii, którzy wskazują na dodatkowe zalety miswaku – eliminację złego zapachu z ust, wzmocnienie dziąseł, łagodzenie bólu zęba, powstrzymanie rozwoju już istniejącej próchnicy oraz zapewnienie lśniących zębów13.

Olej kokosowy

W jednym z badań 60 nastolatków z zapaleniem dziąseł wywołanym kamieniem nazębnym przez 30 dni codziennie po myciu zębów płukało jamę ustną olejem kokosowym. Po 7 dniach zarówno zapalenie, jak i sama płytka zaczęły wyraźnie zanikać, a później nadal stopniowo ulegały redukcji14.

Zdaniem uczonych może mieć to związek z faktem, że zawiera on głównie średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe, z których 45-50% stanowi kwas laurynowy. Substancja ta ma udowodnione działanie przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe. Rozprowadzanie w jamie ustnej oleju kokosowego to stara metoda ajurwedyjska, która już w starożytności została opisana jako odtruwająca.

Miodla idyjska (Azadirachta indica)

Według legendy powstanie neem (bo tak też często nazywana jest ta roślina) zawdzięczamy kropli nektaru nieśmiertelności, która spadła na ziemię z pucharu Lorda Dhanvanthari. To jedno z najcenniejszych ziół ajurwedy. Międzynarodowy zespół naukowców połączył siły, by zbadać, jak rozwija się próchnica u osób, które używają szczoteczek do zębów oraz preferujących stosowanie patyczków do żucia neem.

Do badania wybrano 400 mieszkańców wiejskich obszarów w stanie Andhra Pradesh w południowych Indiach. Wszyscy uczestnicy byli w wieku 35-44 lat. Wyniki zaskoczyły nieco badaczy, okazało się bowiem, że znacznie więcej ubytków odnotowano u użytkowników szczoteczki do zębów niż u żujących patyczki z miodli.

Jednocześnie nie zaobserwowano znaczącej różnicy w ilości płytki nazębnej między obiema grupami16.

Probiotyki

Hiszpańscy naukowcy zadali pytanie: co by się stało, gdyby bakteriom powodującym próchnicę zająć żerowiska? Chcąc poznać odpowiedź, przeprowadzili małe pilotażowe studium, w którym podawali ochotnikom żel z probiotykiem zawierającym bakterie Streptococcus dentisani.

Następnie porównali próbki płytki nazębnej i śliny zebrane na początku i po 14 oraz 28 dniach od pierwszego zastosowania. Okazało się, że S. dentisani jest przejściowo zdolny do kolonizacji jamy ustnej. Badacze uważają, że potrzebne są badania kliniczne, które pozwolą dokładniej ocenić zastosowanie probiotyków w zapobieganiu próchnicy zębów15.

Bibliografia
  • Caries Res. 2015;49 Suppl 1:38-45
  • Contemp Clin Dent 2013;4:131
  • Pharmacogn Rev 2013; 7: 152-156
  • J Med Food 2011; 14: 907-911
  • Tanta Dental Journal Volume 11, Issue 1, April 2014, Pages 63-73
  • J Clin Diagn Res. 2017 Feb;11(2):ZC47-ZC51
  • Oral Health Prev Dent. 2014;12(3):209-17
  • Photodiagnosis Photodyn Ther. 2019 Sep;27:203-209
  • Br Dent J 200, 133 (2006)
  • J Ayurveda Integr Med. 2011 Apr;2(2):64-8
  • Acta Med Acad. 2018 Nov;47(2):176-185
  • J Ethnopharmacol. 2012 Oct 31;144(1):57-66
  • J Pharm Bioallied Sci. 2011 Jan;3(1):113-7
  • Niger Med J, 2015; 56: 143-7
  • Odontology. 2019 Sep 17
  • J Int Soc Prev Community Dent. 2019 Aug 6;9(4):417-422
  • Molecules. 2019 Nov 7;24(22). pii: E4043
Artykuł należy do raportu
6-10-18 sposobów na...
Zobacz cały raport
Wczytaj więcej
Może Cię zainteresować
Nasze magazyny