Refluks żołądkowo-przełykowy

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Suplementy diety

Koenzym Q10

Suplementy diety

Kolagen UC-II®

Suplementy diety

Kurkuma BCM-95®

Suplementy diety

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Nie jesteś odosobniona. W Polsce wśród pacjentów powyżej 15. r.ż. na refluks cierpi ponad 34% osób. Dotyczy to zarówno mężczyzn, jak i kobiet, problemy występują również u dzieci. Choroba refluksowa pojawia się, gdy dolny zwieracz przełyku (czyli pierścień mięśni znajdujący się w części przełyku, łączącej się z żołądkiem) ulega nadmiernemu rozluźnieniu. Powoduje to zarzucanie (cofanie się) treści pokarmowej zawierającej kwas żołądkowy do przełyku.

Jego otwieranie pozwala na przedostawanie się płynów i pokarmów do żołądka, a zamknięcie umożliwia utrzymanie ich na swoim miejscu. Uważa się, że to podwyższone ciśnienie śródbrzuszne powoduje wzdęcie brzucha, które z kolei wymusza otwarcie dolnego zwieracza przełyku. Lekarze sądzą, że może powodować je nadmiar wisceralnej tkanki tłuszczowej (tłuszczu otaczającego narządy wewnętrzne) oraz ucisk okolicy pasa spowodowany przyleganiem ubrań, jak również nadmierne namnażanie się bakterii Helicobacter pylori, która w połączeniu ze stanem zapalnym jelit doprowadza do wzrostu ciśnienia śródbrzusznego oraz nacisku na łącznik między przełykiem a żołądkiem.

Pierwszymi środkami zalecanymi chorym są dostępne bez recepty leki zobojętniające sok żołądkowy, które uśmierzają objawy zgagi. Ich działanie polega na neutralizacji kwasu żołądkowego lub jego pochłanianiu. Przykładem środka zobojętniającego jest soda oczyszczona, a do kategorii absorbentów należą produkty zawierające sole wapnia i magnezu. Co istotne preparaty te mają jedynie nieznaczne działania niepożądane - pacjenci zgłaszają po ich zażyciu takie objawy jak zaparcia, biegunki, pragnienie i skurcze żołądka.

Jednak gdy okazują się one bezradne wobec objawów refluksu żołądkowo-przełykowego, lekarze zazwyczaj wypisują receptę na farmaceutyki z grupy blokerów receptora H2 (znane również jako antagoniści receptora H2) lub inhibitorów pompy protonowej (IPP), np. polprazol. Działanie tych pierwszych polega na redukcji ilości wytwarzanego soku żołądkowego poprzez blokowanie aktywności histaminy w komórkach nabłonka wyścielających wnętrze żołądka. Generalnie uważa się je za mniej skuteczne niż inhibitory pompy protonowej.

Według wniosków z kontrolnego badania przeprowadzonego w 1991 r., które dotyczyło kontynuacji terapii wrzodów dwunastnicy niskimi dawkami wydawanych z przepisu lekarza leków z grupy blokerów receptora H2, środki te można bezpiecznie podawać przez kilka lat, a prawdopodobnie o wiele dłużej¹. Z kolei IPP redukują ilość soku żołądkowego przede wszystkim poprzez hamowanie w ścianie żołądka aktywności produkujących go enzymów. Uznawane są one za farmaceutyki o minimalnych działaniach niepożądanych oraz niewielkiej liczbie znaczących interakcji lekowych².

Jednakże wraz z upływem czasu bezpieczeństwo stosowania blokerów receptora H2 oraz IPP budzi coraz większe wątpliwości. Pomijając już fakt, że jak wykazało pewne badanie, nawet do 86% pacjentów przyjmujących inhibitory pompy protonowej 2 razy dziennie wciąż zmaga się z refluksem - zarówno kwaśnym, jak i niekwaśnym³, to najnowsze badania udowadniają wręcz, że te wydawane na receptę środki, zdecydowanie nie są bezpieczne.

Leki (IPP, blokery receptora H2) - skutki uboczne

Leki te mogą powodować zawroty głowy, nudności, potliwość, bóle brzucha, jak również przyczyniać się do złamań kości, potencjalnie śmiertelnych infekcji, a u niektórych osób nawet do zawałów serca⁴. Najczęściej zgłaszanym działaniem niepożądanym blokerów receptora H2 są zaburzenia funkcji poznawczych⁵, występujące głównie u ludzi starszych, szczególnie tych, którzy mają problemy z nerkami i wątrobą. U pacjentów przyjmujących jeden z blokerów receptora H2 - cymetydynę - obserwowano ginekomastię, czyli rozrost tkanki gruczołu sutkowego u mężczyzn⁶.

Mayo Clinic z Rochester w stanie Minnesota wymienia długą listę możliwych działań niepożądanych tej grupy leków, m.in.:

• bóle brzucha, stawów i węzłów chłonnych, kaszel oraz trudności z przełykaniem, gorączkę, objawy grypopodobne, nieregularny rytm pracy serca, świsty i problemy z oddychaniem.

Inhibitory pompy protonowej, uznawane za skuteczniejsze, są też znacznie bardziej szkodliwe. Do jednego z badań zrekrutowano ponad 100 tys. osób przyjmujących te leki oraz grupę kontrolną o takiej samej liczebności.

Po 120 dniach obserwacji odkryto, że pacjentów, którzy stosowali PPI, dotyczyło o 158% wyższe ryzyko wystąpienia zawału serca niż pozostałych uczestników eksperymentu⁷.

W przypadku leczenia refluksu żołądkowo-przełykowego blokerami receptora H2 nie stwierdzono tego rodzaju zwiększenia prawdopodobieństwa wystąpienia zaburzeń sercowo-naczyniowych. To jednak nie koniec problemów, które powodują inhibitory pompy protonowej. Naukowcy wykazali, że ich stosowanie nawet o 50% zwiększa ryzyko rozwoju przewlekłej choroby nerek⁸. Warto przy tym dodać, że wywołana tymi lekami redukcja ilości kwasu żołądkowego zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia infekcji - szczególnie szpitalnego zapalenia płuc oraz zakażenia bakteriami Clostridium difficile⁹.

Choroba refluksowa - niedobory witamin i składników mineralnych

Innym zgłaszanym działaniem niepożądanym długotrwale stosowanych IPP jest ograniczenie przyswajania przez organizm witamin i minerałów. Do absorbcji żelaza niezbędne jest jego przetworzenie pod wpływem działania uwalnianego w żołądku kwasu. To samo dotyczy magnezu, którego niski poziom w organizmie powoduje nieregularne bicie i kołatanie serca, skurcze mięśni, zespół niespokojnych nóg, niedociśnienie tętnicze, bezsenność i napady drgawkowe.

Przewlekłe stosowanie inhibitorów pompy protonowej może pozbawić organizm możliwości prawidłowego wchłaniania magnezu nawet podczas jego suplementacji¹⁰! Natomiast zażywanie zarówno blokerów receptora H2, jak i IPP może spowodować niedobory witaminy B12, szczególnie u osób w podeszłym wieku¹¹. To zaś prowadzi do osłabienia naczyń krwionośnych, spłycenia oddechu, zawrotów głowy, anemii, zmęczenia, trudności z chodzeniem i utrzymaniem równowagi, zaników pamięci oraz zaburzeń urojeniowych.

Refluksu nie należy lekceważyć. Ja proponuję jednak spojrzenie na leczenie tej choroby nieco odmienne od większości gastrologów. Opieram się w tym jednakże na doświadczeniu specjalistów praktykujących medycynę, którzy coraz częściej wskazują na inne niż farmakoterapia rozwiązania. Warto też rozważyć wprowadzenie zdroworozsądkowych zmian w stylu życia i diecie, które, jak pokazują doświadczenia licznych pacjentów, pomagają radzić sobie z chorobą.

Choroba refluksowa - Więcej soku z żołądka!

Większość osób leczących refluks żołądkowo-przełykowy i spowodowane nim uczucie pieczenia koncentruje się na zobojętnianiu soku żołądkowego lub hamowaniu jego wydzielania. Tymczasem Majid Hashemi, chirurg państwowych szpitali NHS University College London, specjalista w zakresie nowotworów żołądka i przełyku, chirurgii laparoskopowej oraz leczenia choroby refluksowej, wskazuje, że nie powstaje ona wskutek nadmiaru kwasu.

Zatem proponowane leczenie nie eliminuje jej przyczyny. Co więcej wręcz przyczynia się do dalszego rozwoju refluksu w wyniku zaburzenia trawienia.

Dr Wayne Andersen potwierdza, że coraz większy spadek poziomu soku żołądkowego prowadzi do nasilenia objawów choroby. Hamowanie produkcji kwasu powoduje opóźnienie opróżniania jelit i - co najważniejsze - umożliwia nieprawidłowym rodzajom bakterii, takim jak H. pylori, namnażanie się w jelicie.

Kiedy do tego dochodzi, stan zapalny jelit prowadzi do wzrostu ciśnienia śródbrzusznego oraz nacisku na łącznik między przełykiem a żołądkiem. Dlatego zdaniem obu medyków zamiast obniżania poziomu kwasu w żołądku chorzy potrzebują jego podwyższenia. Z tego też powodu stare domowe sposoby polegające na piciu wody z cytryną lub octem jabłkowym są tak skuteczne w łagodzeniu objawów refluksu.

Choroba refluksowa - schudnij

Redukcja masy ciała, jak pokazuje badanie przeprowadzone na ludziach z nadwagą oraz osobach otyłych cierpiących na refluks żołądkowo-przełykowy w Clinic Cleveland, powoduje redukcję epizodów choroby aż o 72-98%¹².

Choroba refluksowa - dieta

Co może nasilać objawy refluksu?

• pikantne jedzenie,
• czekolada,
• alkohol,
• napoje gazowane,
• kofeina,
• soki z owoców cytrusowych oraz
• krowie mleko.

W związku z tym pomocne może się okazać wykluczenie ich z jadłospisu.

Czego nie jeść?

Na Twojej czarnej liście powinny znaleźć się:

• węglowodany pochodzące ze zbóż i warzyw korzeniowych,
• wszystkie tłuste i smażone pokarmy,
• wszelkiego rodzaju przetworzona żywność,
• produkty zawierające cukier, słodziki oraz
• oleje roślinne, takie jak rzepakowy i z orzeszków ziemnych,
• sól, pikantne przyprawy,
• surowe owoce i warzywa (zastąpić potrawami duszonymi lub przygotowanymi na parze).

Warto również, przynajmniej na początkowym etapie terapii, ograniczyć wszystko, co może powodować nadwrażliwość (nabiał, orzechy, kukurydzę, soję, rośliny z rodziny psiankowatych).

Możesz również spróbować zastąpić wysokokaloryczne i wysokotłuszczowe pokarmy dietą niskowęglowodanową (poniżej 20 g węglowodanów na dzień)¹³, zwłaszcza jeżeli masz nadwagę. Przeprowadzone w 2006 r. na Uniwersytecie Karoliny Północnej w Chapel Hill badanie ujawniło, że u osób otyłych cierpiących na refluks żołądkowo-przełykowy bardzo niskowęglowodanowa dieta znacząco zredukowała dalszą ekspozycję przełyku na kwas oraz złagodziła objawy choroby¹⁴.

W swoim menu uwzględnij:

• rosół chudy (łatwo przyswajalny dla jelit i bardzo pożywny),
• gotowane na parze zielone warzywa liściaste,
• zdrowe, organiczne źródła białka: chude mięso i drób.
• produkty fermentowane, takie jak kiszona kapusta oraz 
• kefir i jogurt (jednak nie te dosładzane).

Choroba refluksowa - 5 zasad podczas jedzenia

1. Nie popijaj posiłków wodą ani innymi napojami - to spowalnia produkcję kwasu żołądkowego.
2. Nie śpiesz się podczas jedzenia. Przeżuwaj, przeżuwaj i jeszcze raz przeżuwaj pokarm - trawienie rozpoczyna się w jamie ustnej od produkcji śliny. Postaraj się przeżuwać każdy kęs ok. 20-30 razy.
3. Jedz na siedząco w spokojny sposób. Unikaj spożywania posiłków podczas pracy, przy biurku – to utrzymuje ciało w trybie reakcji „walcz lub uciekaj”, co nieustannie pobudza współczulny układ nerwowy i oznacza redukcję produkcji kwasu żołądkowego do trawienia pokarmów.
4. Jeśli to możliwe, po jedzeniu wybierz się na spacer, aby pobudzić perystaltykę (falowe ruchy jelit powodujące przesuwanie się treści pokarmowej wzdłuż ich ścian).
5. Natomiast wieczorami unikaj kładzenia się przez 3 godz. po kolacji¹⁵.

Choroba refluksowa - woda i... wódka

Pomiędzy posiłkami pij niegazowaną mineralną – możesz dodawać do niej trochę niefiltrowanego organicznego octu jabłkowego, aby zwiększyć poziom kwasu w żołądku.

W sytuacjach awaryjnych możesz sięgnąć po tzw. wódki żołądkowe. Stymulują one produkcję soków trawiennych i kwasu w organizmie. Nie pij jednak więcej niż mały kieliszek, bo alkohol może podrażnić chory przewód pokarmowy.

Choroba refluksowa - zioła złagodzą objawy

W jednym z badań okazało się, że tradycyjny chiński wywar ziołowy jiangni hwei leczy chorobę refluksową przełyku równie skutecznie, jak omeprazol. Napój przygotowuje się ze świeżego imbiru, ziół z rodzaju pinelia (Pinellia), goździków, kłosowca (Agastache) oraz hematytu. Chińskie remedium przewyższa lek, ponieważ nie wywołuje działań niepożądanych, a ponadto u pacjentów stosujących środek ziołowy występowało mniejsze prawdopodobieństwo nawrotu objawów¹⁶. Inne zioła przydatne w leczeniu refluksu to aloes, wiąz śliski, morszczyn pęcherzykowaty, prawoślaz oraz lukrecja. Deglicyryzowany korzeń tej ostatniej można przyjmować w postaci pigułek. Sugerowane dawkowanie: 2 tabletki 20 min przed posiłkiem i/lub przed snem.

Choroba refluksowa - ostrożnie z miętą

Gdy mówimy "kłopoty żołądkowe", to właśnie to zioło przychodzi nam pierwsze na myśl. Jednak refluksowcy powinni się trzymać od niego z daleka. Bowiem to, co dla innych jest lekiem, dla nich może być przyczyną zaostrzenia objawów choroby. Dzieje się tak, gdyż mięta rozluźnia dolny zwieracz przełyku, powodując zgagę. Dlatego unikaj naparów miętowych, gum o tym smaku oraz wszelkich produktów aromatyzowanych miętą pieprzową¹⁷.

Choroba refluksowa - migdały i pistacje

Gdy refluks nie daje Ci żyć, zjedz 3-4 nasiona przed posiłkiem. Przeżuj je dokładnie i powoli. Są one zasobne w wapń, dzięki czemu mają działanie alkaliczne. Równie korzystny wpływ na układ trawienny wywierają pistacje. Jak dowodzą ostatnie badania, nie tylko minimalizują refluks, ale też pomagają utrzymać wyższy poziom pożytecznych bakterii w jelicie. Ponadto są bogatym źródłem błonnika, który usprawnia pasaż jelitowy, zapobiegając wzdęciom¹⁸.

Choroba refluksowa - suplementy

Aby zminimalizować dolegliwości związane z chorobą refluksową, trzeba zadbać o dostarczenie organizmowi potrzebnych substancji.

• Wypróbuj suplementację betainą HCl w celu zwiększenia ilości kwasu żołądkowego. Nie rób tego jednak, jeśli przyjmujesz leki przeciwzapalne, takie jak kortykosteroidy czy niesteroidowe leki przeciwzapalne (aspiryna, ibuprofen itd.) - ich łączne stosowanie zwiększa bowiem ryzyko wystąpienia krwawienia żołądkowo-jelitowego.
• Zadbaj też o podniesienie poziomu antyoksydantów w organizmie¹⁹.

Sugerowane dawkowanie: wystarczy codziennie przyjmować 1-3 g witaminy C, 400 j.m. witaminy E i 100 μg selenu.

• Nie zapominaj również o probiotykach, które pomagają utrzymać prawidłową mikrobiotę jelita.

W jednym z badań z zastosowaniem preparatu zawierającego melatoninę (2,5 mg), L-tryptofan (25 mg), witaminę B₆ (200 mg), kwas foliowy (10 mg), witaminę B₁₂ (50 μg), metioninę (100 mg) oraz betainę (100 mg) osiągnięto lepsze rezultaty niż przy użyciu omeprazolu.

• W jednym z badań z zastosowaniem preparatu zawierającego melatoninę (2,5 mg), L-tryptofan (25 mg), witaminę B₆ (200 mg), kwas foliowy (10 mg), witaminę B₁₂ (50 μg), metioninę (100 mg) oraz betainę (100 mg) osiągnięto lepsze rezultaty niż przy użyciu omeprazolu. Po upływie zaledwie nieco ponad miesiąca wszyscy pacjenci przyjmujący suplement obserwowali całkowite ustąpienie objawów choroby (oraz brak działań niepożądanych) w porównaniu z 60% chorych z grupy przyjmującej omeprazol²⁰. Sugerowane dawkowanie: Przyjmuj witaminę B-kompleks oraz L-tryptofan, metioninę i betainę w dawkach wymienionych powyżej.

Choroba refluksowa - guma do żucia

W pewnym przeprowadzonym na niewielką skalę amerykańskim badaniu udowodniono, że żucie gumy przez godzinę po jedzeniu łagodziło objawy choroby refluksowej przełyku na czas maksymalnie do 3 godz. po posiłku²¹. Żucie pobudza produkcję śliny, która zawiera naturalne związki chemiczne o działaniu ochronnym na przełyk.

Choroba refluksowa - trenuj oddychanie przez przeponę

Ćwicz regularnie, ale unikaj sportów wywołujących wstrząsy, jak bieganie, ponieważ mogą nasilać objawy choroby, w szczególności bezpośrednio po jedzeniu²². Wypróbuj za to ćwiczenia oddychania brzusznego - aktywny trening przepony może dać bardzo dobre rezultaty. Mięsień ten odgrywa ważną rolę w zapobieganiu refluksowi²³.

Oto jedno z prostych ćwiczeń: połóż jedną dłoń na klatce piersiowej, a drugą nad pępkiem. Podczas wdechu postaraj się przepchnąć powietrze do brzucha tak, by ręka na Twoim brzuchu uniosła się, a ręka na klatce pozostała nieruchoma. Ćwicz przez kilka minut dziennie.

Choroba refluksowa - reiki

Jak się okazuje, przedłużające się napięcie nerwowe również może być odpowiedzialne za rozluźnienie dolnego zwieracza przełyku i w konsekwencji cofanie się treści pokarmowej. Dlatego w walce z chorobą ważnym elementem jest nauka radzenia sobie ze stresem. Jak dowodzą specjaliści, zastosowanie terapii relaksacyjnych może pozytywnie wpłynąć na zmniejszenie częstotliwości objawów refluksu. Wypróbuj np. reiki. Terapia ta opiera się na przepływie i zrównoważeniu pozytywnej energii wewnątrz ciała. Reiki wprowadza pacjenta w stan głębokiego relaksu, który ma odblokować samoleczące moce jego organizmu¹⁸.

Choroba refluksowa a akupunktura

W Chinach od tysięcy lat akupunkturę stosowano do leczenia schorzeń układu pokarmowego. Niedawno amerykańscy naukowcy donieśli, że nakłuwanie igłami może być skuteczne w leczeniu refluksu, gdyż stymuluje motorykę przewodu pokarmowego (wypełnianie się i opróżnianie żołądka oraz jelit), która często jest zaburzona u osób cierpiących na tę chorobę²⁴.

Choroba refluksowa - operacja

Alternatywą dla farmakoterapii i niekonwencjonalnych metod leczenia choroby refluksowej jest zabieg chirurgiczny. Jednak niemal 2/3 pacjentów musi po operacji w dalszym ciągu przyjmować leki. Prócz niskiej skuteczności powodem, dla którego odradza się zabieg, jest fakt, iż wskaźnik 10-letnich przeżyć osób, które poddały się i operacji okazuje się niższy niż w przypadku pacjentów leczonych tylko farmakologicznie²⁵.

Artykuł ukazał się w wydaniu papierowym O Czym Lekarze Ci Nie Powiedzą grudzień 2018.