Osłabienie śledziony - objawy i leczenie według medycyny chińskiej

Śledziona i grasica - budowa i lokalizacja

Gruczoł grasicy znajduje się za mostkiem, między płucami. Uważa się, że jest aktywny tylko do okresu dojrzewania. Potem zaczyna się powoli kurczyć i zastępuje go tkanka tłuszczowa. Natomiast śledziona znajduje się w górnej lewej części brzucha – między żołądkiem a lewą nerką. Tuż poniżej miejsca, gdzie dotyka do żołądka, ma zagłębienie stanowiące tzw. wrota śledziony.

W nich mieszczą się rozgałęzienia tętnicy oraz żyły śledzionowej, którymi krew dociera i wypływa z narządu. Jest on miękki, w kształcie przypomina bardzo małą, zaokrągloną rękawicę do bejsbolu. Jego rozmiar i waga mogą się znacznie różnić – niekiedy w niektórych schorzeniach śledziona ulega znacznemu powiększeniu. Średnio waży ok. 150 g i mieści ok. 50 ml krwi, chociaż może jej zmagazynować kilkakrotnie więcej.

Jak działa śledziona?

Organ jest silnie unaczyniony. I nic dziwnego – wszak jego główną funkcją jest filtrowanie krwi. Kiedy płyn wpływa do śledziony, ta przeprowadza "kontrolę jakości" – rozpoznaje i usuwa stare, zniekształcone lub uszkodzone czerwone krwinki. Po przeciśnięciu się przez labirynt wąskich przejść zdrowe czerwone krwinki wracają do krwiobiegu.

Te, które nie przejdą testu, zostaną rozbite w śledzionie przez makrofagi. Jednak narząd zawsze działa ekonomicznie i odzyskuje wszystkie przydatne składniki ze starych komórek, np. żelazo. Przechowuje je potem w postaci ferrytyny i ostatecznie zwraca do szpiku kostnego, gdzie wytwarzana jest hemoglobina, lub przekazuje do wątroby, która z kolei produkuje z nich bilirubinę.

Śledziona to również podręczny magazyn krwi. Naczynia w niej mogą się rozszerzać lub zwężać, w zależności od potrzeb organizmu. Gdy są rozszerzone, organ może pomieścić kubek rezerwowej krwi. Jeśli z jakiegoś powodu potrzebujesz dodatkowej jej ilości – np. z powodu krwawienia podczas urazu – Twoja śledziona może zareagować, uwalniając rezerwę z powrotem do organizmu.

Podczas chorób zakaźnych, takich jak dur brzuszny czy malaria, jej waga sięga nawet kilku kilogramów. Wówczas lekarz, badając palpacyjnie brzuch, wyczuwa pod palcami opór w lewym podżebrzu. Co ciekawe powiększony narząd zwykle nie boli.

Grasica i śledziona a odporność

Zarówno grasica, jak i śledziona mają istotne znaczenie dla odporności. Pierwsza jest pierwotnym narządem limfatycznym, który kontroluje rozwój obwodowych tkanek limfatycznych – węzłów chłonnych i śledziony – w życiu zarodkowym i okresie dojrzewania. Druga natomiast należy jednocześnie do 2 układów: limfatycznego i krwionośnego.

Wysepki tzw. miazgi białej (stojące na straży naszej odporności) otoczone są tzw. miazgą czerwoną, której kolor nadają różne składniki krwi: erytrocyty, leukocyty, płytki i komórki plazmatyczne. W dzieciństwie i młodości gra pierwsze skrzypce. Grasica – jak się przyjęło – działa do czasu osiągnięcia dojrzałości płciowej. W tym czasie produkuje tymozynę – hormon stymulujący rozwój limfocytów T, specyficznego rodzaju białych krwinek, które chronią organizm przed infekcjami spowodowanymi przez drobnoustroje.

Gdy komórki T w pełni dojrzeją w grasicy, migrują do węzłów chłonnych w całym organizmie. Jak więc widać, jej prawidłowe funkcjonowanie w dzieciństwie przekłada się na właściwy rozwój układu immunologicznego, a co za tym idzie na wykształcenie mechanizmów niezbędnych do zwalczania infekcji. Warto przy tym wspomnieć, że aktywna grasica pomaga również zapobiegać autoagresji.

Jej pracę można stymulować poprzez opukiwanie na wysokości mostka. Działanie grasicy w układzie immunologicznym wspiera śledziona. Może ona namierzyć wszelkie niepożądane mikroorganizmy (takie jak bakterie lub wirusy) we krwi, tak, jak wykrywa wadliwe czerwone krwinki.

Kiedy jeden z najeźdźców zostanie odkryty, Twoja śledziona wraz z węzłami chłonnymi wkracza do akcji i tworzy armię komórek obronnych, wytwarzających przeciwciała – specjalne białka, które osłabiają lub zabijają bakterie, wirusy i inne mikroorganizmy wywołujące zakażenie. Dzięki temu zapobiegają one rozprzestrzenianiu się infekcji w organizmie.

Śledziona w medycynie chińskiej

Medycyna chińska pojmuje ludzkie ciało jako zestaw wzajemnie powiązanych systemów, które współpracują ze sobą w harmonii. Problemy w jednej części organizmu mogą być wynikiem urazu innej jego części lub zaburzeń przepływu energii przez całe ciało. W ujęciu tradycyjnej medycyny chińskiej (TCM) śledziona jest niezwykle ważnym narządem, odpowiadającym za niebiańskie qi.

Co ważne pod nazwą "śledziona" mieszczą się nie tylko sam organ, ale również cały układ pokarmowy i niektóre aspekty układu krążenia! Zwykle, gdy qi śledziony przepływa poprawnie, prawidłowo funkcjonuje też układ pokarmowy. Krew i wszystkie płyny układu pokarmowego poruszają się płynnie i nie dochodzi do zwiotczenia narządów.

Jednak gdy jest zablokowana, mogą pojawić się takie objawy jak zaburzenia apetytu i wagi lub uczucie zmęczenia i bladość skóry. Według tradycyjnej medycyny chińskiej śledziona preferuje suche środowisko. Dlatego wilgoć – w szerokim tego słowa znaczeniu – może powodować problemy z jej qi. Oznacza to, że np. mieszkanie w wilgotnym klimacie lub jedzenie zimnej bądź surowej żywności może powodować niedobór qi śledziony.

Jak wzmocnić śledzionę?

Aby wzmocnić śledzionę, należy regularnie spożywać posiłki, bardzo dokładne je przeżuwając. Między nimi dobrze jest popijać ciepłą, przegotowaną wodę. Pokarmy, które będą wzmacniały i wspierały pracę śledziony, to:

• wołowina
• warzywa korzeniowe
• ciepłe potrawy (np. zupy)
• rozgrzewające przyprawy, takie jak czarny pieprz, imbir i kminek

Można też sięgnąć po zioła. Przyjazne dla śledziony są m.in.:

• korzeń arcydzięgla
• żeń-szeń syberyjski
• korzeń lukrecji
• glistnik jaskółcze ziele
• owoc kopru włoskiego
• kwiat rumianku
• ziele przetacznika
• ziele babki lancetowatej

Czy można żyć bez śledziony?

Choć to bardzo użyteczny narząd, jednak nie jest niezbędny. Czasami trzeba go chirurgicznie usunąć. Najczęściej jest to spowodowane np. uszkodzeniem organu lub małopłytkowością. Osoby cierpiące na tę przypadłość są narażone na zagrażające życiu krwotoki.

Jeżeli nie pomaga im leczenie farmakologiczne, konieczne jest usunięcie śledziony. W ten sposób hamuje się wytwarzanie przeciwciał przeciwpłytkowych. Inne części ciała, takie jak węzły chłonne i wątroba, są w stanie wkroczyć i przejąć wiele funkcji śledziony, mimo to osoby jej pozbawione stają się bardziej podatne na infekcje.