Nasze magazyny
Zastanawiasz się, czy to w ogóle możliwe, aby dopadło cię POChP, skoro nigdy nie paliłeś papierosów, a to w końcu choroba palaczy, prawda? Zgadza się... ale nie zawsze.
Jak często niepalący chorują na POChP?
Około 25% pacjentów z objawami choroby płuc i trudnościami z oddychaniem nigdy nie sięgnęło po papierosa, podobnie jak około 10% osób ze zdiagnozowanym POChP. Jako że osoby niepalące nie mają zwykle świadomości, że znajdują się w grupie ryzyka, wykazują one tendencję do przypisywania wczesnych objawów POChP alergii, astmie lub przeziębieniu. Nawet lekarze mogą zignorować POChP u osób niepalących.
W rezultacie wielu pacjentów z wczesnymi lub łagodnymi objawami POChP nie podejmuje kroków koniecznych do ochrony płuc. I to jest duży problem, ponieważ niezdiagnozowana przewlekła obturacyjna choroba płuc wpływa nie tylko na jakość życia, lecz również może prowadzić do epizodów zaostrzenia objawów, hospitalizacji, a nawet przedwczesnej śmierci. Co musisz w związku z tym wiedzieć?
Jak groźne jest POChP?
POChP zajmuje trzecie miejsce wśród przyczyn zgonów w USA i dotyczy 15 mln dorosłych mieszkańców tego kraju - a nawet większej liczby osób, jeśli uwzględnimy niewykryte przypadki upośledzonej pracy płuc (szacuje się, że w Polsce co piąta osoba po 40. roku życia może cierpieć na POChP, co daje około dwóch milionów osób, spośród których zaledwie 600 tys. zostało prawidłowo zdiagnozowanych i jest leczonych - przyp. tłum.).
POChP to poważna choroba, która może prowadzić do rozedmy (schorzenia powodującego zniszczenie miąższu płuc) i przewlekłego zapalenia oskrzeli (stan zapalny większych pni oskrzeli). Dodajmy, że przewlekła obturacyjna choroba płuc jest schorzeniem postępującym, rozwija się powoli (często przez kilkadziesiąt lat), a jej objawy zawsze z upływem czasu ulegają pogorszeniu.
Czynniki ryzyka POChP u osób niepalących
Zrezygnowanie z palenia papierosów to dla palaczy najlepszy sposób ochrony przed POChP. W przypadku osób niepalących istnieje wiele czynników ryzyka, których trudno (lub nie da się) uniknąć. Oto kilka przykładów.
Astma
Ponad 40% pacjentów z POChP cierpi na astmę; wielu z nich nigdy nie paliło.
Zapalenie płuc lub inne ostre zakażenie dróg oddechowych
Osoby, które przechodziły te schorzenia w dzieciństwie, mogą mieć uszkodzone płuca, co zwiększa ryzyko rozwoju POChP. (Przeczytaj: 'Choroby płuc - leczenie domowe')
Genetyka
Wśród niepalących pacjentów ze stwierdzoną przewlekłą obturacyjną chorobą płuc aż 1-3% stanowią osoby z niedoborem alfa1-antytrypsyny (AAT), defektem genetycznym, który może prowadzić do uszkodzenia pęcherzyków płucnych i rozedmy. Każdą osobę, która jest spokrewniona w pierwszej linii z chorym na POChP, dotyczy podwyższone ryzyko wystąpienia tej genetycznej zmiany.
Czynniki środowiskowe
Zalicza się do nich dym (dotyczy to głównie strażaków), pył (rolnicy i górnicy), opary chemiczne (na przykład manikiurzystki) i zanieczyszczenie powietrza (każdy z nas jest w grupie ryzyka). Produkty zapachowe, takie jak świece czy odświeżacze powietrza, również mogą podrażniać płuca. Wszystko, co długoterminowo zakłóca pracę płuc, w tym bierne palenie papierosów, może zwiększać prawdopodobieństwo rozwoju POChP.
Kiedy się przebadać na POChP?
Jeżeli dotyczą cię przedstawione czynniki ryzyka lub dostrzegasz u siebie niepokojące objawy, poproś swojego lekarza o przeprowadzenie badania pod kątem POChP. Byli palacze powinni poddać się badaniu, nawet jeśli nie doświadczają żadnych objawów. Dotyczy to również osób zatrudnionych w niektórych sektorach przemysłu, np. górników. Wskazane jest, aby każdy, kto cierpi na astmę, badał się pod kątem POChP przynajmniej raz na pięć lat.
Możliwe objawy POChP
Potrzebujesz więcej czasu niż dotychczas, by powrócić do pełnego zdrowia po przeziębieniu, grypie lub innej chorobie układu oddechowego? Większość osób zaczyna czuć się lepiej, czyli zmniejsza się u nich kaszel i wydłuża oddech, po mniej więcej dwóch tygodniach.
Zaobserwowałem, że w przypadku moich pacjentów będących w początkowym stadium POChP potrzeba na to kilku tygodni, a nawet miesięcy. W tym czasie zwykle dokucza im uporczywy kaszel, często występuje także świszczący oddech i ucisk w klatce piersiowej.
Spirometria - badanie na POChP
Najpopularniejszym spośród przydatnych badań jest tzw. spirometria. W jej trakcie musisz dmuchać w rurkę połączoną z urządzeniem mierzącym pojemność płuc i sprawdzającym, jak szybko jesteś w stanie pozbyć się z nich powietrza. Badanie trwa zaledwie kilka minut i może wykryć POChP w początkowym stadium, nawet jeśli nie doświadczasz jeszcze żadnych objawów.
Jeżeli wyniki spirometrii okażą się prawidłowe, nie będą już potrzebne inne badania, chyba że twój lekarz na podstawie zaobserwowanych objawów podejrzewa u ciebie przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. W takim przypadku może zlecić inne badania funkcji płuc lub wykonanie zdjęcia rentgenowskiego klatki piersiowej bądź tomografię komputerową.
POChP czy niewydolność płuc?
Jeśli praca twoich płuc jest upośledzona, ale nie zachodzą żadne oczywiste okoliczności zwiększające ryzyko rozwoju POChP, lekarz będzie chciał wiedzieć, czy nie jesteś obciążony genetycznie. Badanie krwi pod kątem niedoboru AAT wykonuje się rutynowo u osób z potwierdzoną niewydolnością płuc, młodych pacjentów z POChP oraz osób z historią tej choroby w rodzinie.
Jak leczy się POChP i jak dbać o płuca?
Większość pacjentów z POChP musi stosować leki rozszerzające oskrzela i sterydy wziewne. Gdy choroba się rozwinie, korzystają oni także z leczenia tlenem. Pacjenci z niedoborem AAT mogą przyjmować jego syntetyczną formę w postaci cotygodniowych kroplówek. Co robić, aby płuca były zdrowsze?
Staraj się oddychać czystym powietrzem. Jeśli masz w domu kominek opalany drewnem, nie używaj go lub przynajmniej udrożnij komin. Zakrywaj twarz lub noś maskę z filtrem, jeżeli pracujesz w tartaku lub jako cieśla. Rób wszystko, by nigdy nie być biernym palaczem.
Jeśli planujesz wakacyjny wyjazd, sprawdź, gdzie powietrze jest najczystsze, a gdzie szczególnie zanieczyszczone (można np. skorzystać z linku: powietrze.gios.gov.pl/pjp/current, pod którym na bieżąco jest zamieszczana informacja o jakości powietrza w różnych rejonach Polski - przyp. red.).
Unikaj szkodliwych oparów. Chodzi między innymi o opary wydzielające się z produktów stosowanych do mycia piekarnika, odpływu z wanny, sedesu czy umywalki, a także o opary farb. Jeśli musisz tych produktów używać, korzystaj ze specjalnej maseczki z filtrem (nie należy jej mylić z maseczką chirurgiczną). Przydatna jest również maseczka z oznaczeniem N95, zatrzymująca cząsteczki pyłu, opiłków drewna itp.
Jeżeli cierpisz na POChP, pamiętaj o zdrowej diecie z dużą zawartością owoców i warzyw, a także podejmuj w miarę możliwości aktywność fizyczną.
