Nasze magazyny
Co dzieje się w trakcie snu?
Sen jest potrzebą fizjologiczną, od której nikt nie może się uwolnić: sen to konieczność. Nasze ciało jest zaprogramowane do odpoczynku w regularnych odstępach czasu, regulowanych naprzemiennością dnia i nocy, jest to nasz zegar okołodobowy. Każdej nocy następuje po sobie od 4 do 6 cykli snu. Każdy cykl trwa około 90 minut i składa się z kilku faz.
Pierwsza faza, zwana snem wolnofalowym, sama składa się z kilku okresów: po fazie przejściowej, oddzielającej czuwanie od snu, pojawia się faza snu płytkiego. Następuje po niej faza snu stopniowo coraz głębszego, w której przemiany mózgowe ulegają spowolnieniu. Cykl ten kończy się fazą snu paradoksalnego, sprzyjającą marzeniom sennym, podczas której aktywność mózgu jest zbliżona do aktywności z fazy czuwania.
Czy rytm snu jest stały?
Rytm snu zmienia się w ciągu nocy, ale także w ciągu całego naszego życia. W istocie każdej nocy następujące po sobie cykle są różnie skomponowane: w miarę upływu czasu zmniejsza się udział głębokiego snu wolnofalowego, a wydłuża się faza snu paradoksalnego. Nasze potrzeby związane ze snem mogą zaś różnić się w zależności od wieku, środowiska, rytmu i stylu życia. Z kolei genetyka wyróżnia śpiących długo i krótko, "sowy" i "skowronki".
Zalety snu
Sen spełnia wiele zadań związanych z fizyczną i umysłową regeneracją, koncentracją, uczeniem się, zapamiętywaniem i orientacją, jest też zaangażowany w utrzymanie homeostazy, czyli równowagi organizmu w zmiennym środowisku. To właśnie wtedy, kiedy wydaje się nam, że nic nie robimy, nasze ciało działa: następuje dojrzewanie mózgu, rozwój i zachowanie zdolności poznawczych, regulacja wydzielania hormonów, stymulacja ochrony immunologicznej, eliminacja toksyn, regulacja nastroju i usuwanie stresu... lista jest długa!
Kłopoty ze snem zwiększają ryzyko wystąpienia nadpobudliwości, depresji, nadwagi, nadciśnienia tętniczego czy infekcji. Dobry sen odgrywa kluczową rolę w prawidłowym działaniu układu odpornościowego, co potwierdza mądrość ludowa, przypominająca, że sen jest najlepszym lekarstwem!
Jakie są konsekwencje zaburzeń snu?
Z bezsennością powiązane są bezpośrednio trudności z zasypianiem, nocne wybudzenia i... nieodparte wrażenie, że nasz sen nie był krzepiący. Z kolei hipersomnia charakteryzuje się dużym zapotrzebowaniem na sen i stanami senności w ciągu dnia, którym czasem towarzyszą halucynacje i katapleksja. Wywołujące niekiedy uśmiech parasomnie, czyli zaburzenia snu, objawiają się mówieniem (somnilokwia) czy zgrzytaniem zębami podczas snu (bruksizm), a także epizodami lunatykowania, enurezji (moczenie nocne) i RBD (gwałtowne ruchy podczas snu paradoksalnego) czy seksomni (wykazywanie aktywności seksualnej podczas snu).
Kłopoty ze snem zwiększają ryzyko wystąpienia nadpobudliwości, depresji, nadwagi, nadciśnienia tętniczego i wszelkich infekcji
Inne zaburzenia, takie jak rozregulowanie zegara biologicznego (na przykład rytm okołodobowy ustawiony bliżej 25 niż 24 godzin), bezdech senny lub zespół niespokojnych nóg mogą sprawić, że noce stracą swoją krzepiącą moc. Ale nie należy się martwić jednorazowym epizodem. Czasami mamy – z różnych powodów – po prostu gorszą noc. Jeśli jednak problem się powtarza, celowe staje się zastosowanie rozwiązań, które pozwolą odzyskać dobrodziejstwa płynące z dobrze przespanej nocy.
Jak znaleźć przyczynę bezsenności?
Zanim wybierzemy się po receptę na środki nasenne, warto przyjrzeć się swoim nawykom i odpowiedzieć sobie na kilka pytań.
- Co jem (szczególnie wieczorem) i jak to wpływa na moje trawienie?
- Czy mam wystarczająco dużo aktywności fizycznej w ciągu dnia?
- Czy sport, który uprawiam wieczorem, nie jest zbyt "adrenalizujący"?
- Czy stresuje mnie jakaś kwestia zawodowa bądź sytuacja osobista lub rodzinna?
- Czy jestem zbyt mocno narażony na fale i ekrany (i niebieskie światło)?
- Czy obracam się w hałaśliwym środowisku?
I tak dalej. Jak widać, jest wiele tropów do zbadania. Czasami prosta obserwacja pozwala znaleźć ziarenko piasku, które zacina tryby maszyny. Pozostaje tylko skorygować nasze codzienne praktyki i przyzwyczajenia, aby odzyskać niezmącone niczym noce. Problemy ze snem mogą być objawem, a nie przyczyną dysfunkcji. W takim przypadku konieczne jest znalezienie źródła dysfunkcji.
Parasomnie, czyli zaburzenia snu, objawiają się między innymi epizodami lunatykowania
Jak pozbyć się problemów ze snem?
Wykonywanie zawodu kinezjologa pozwala na prowadzenie szerokich badań i poszukiwanie przyczyn leżących u podstaw wystąpienia określonych objawów. Jeśli wskutek obserwacji swojego życia codziennego ktoś uświadomi sobie na przykład, że jest uzależniony od korzystania z urządzeń z ekranami, może zgłosić się na seans kinezjologiczny, by ewentualnie potwierdzić swoje podejrzenia i uzyskać fachową pomoc. Zdarza się też, że element wywołujący schorzenie jest "zakopany" głęboko. Czasami są to ukryte lęki, które objawiają się bezsennością, nie mogąc znaleźć innych środków wyrazu: strach przed śmiercią, lęk separacyjny, potrzeba nadmiernego kontrolowania (szczególnie u osób, które przeżyły traumę i starają się wszystko przewidywać, by uniknąć jakichkolwiek zaskoczeń) itp.
Jeszcze głębiej zakorzenione obawy mogą mieć swoje źródło w pierwszych miesiącach życia, w życiu wewnątrzmacicznym, a nawet bywają międzypokoleniowe. Praca z pacjentem na tych poziomach nie jest niczym rzadkim i nawet jeśli jest to zaskakujące, jej rezultaty bywają niekiedy porażające. Na przykład nastolatek, który miał problemy ze snem (nie udawało mu się zasnąć ani w domu, ani u przyjaciół), i któremu dokuczały takie objawy, jak bruksizm, lęki nocne, RBD i somnilokwia, już po dwóch sesjach odnalazł nocny spokój. Pierwsza sesja usunęła lęk przed separacją, druga zaś uwolniła go od zachowań związanych z międzypokoleniowością. Dodajmy, że seanse kinezjologiczne mogą być również pomocne w przypadku zaburzeń fizjologicznych odczuwanych po długim locie samolotem czy wskutek zespołu nagłej zmiany strefy czasowej, czyli np. jet lagu.
Dzięki całościowemu podejściu praktyka ta uwzględnia wszelkie problemy związane ze snem. Marzysz o pięknych nocach? Nie wahaj się dłużej!
