Stulejka u dzieci i dorosłych mężczyzn – przyczyny, objawy i leczenie

Stulejka - jak wygląda?

Napletek zdrowego mężczyzny bez problemów pozwala się zsunąć aż do rowka zażołędnego, znajdującego się u podstawy żołędzi prącia i nie powoduje w tym miejscu ucisku oraz z łatwością daje się naciągnąć z powrotem. Jeśli natomiast napletek nie daje się w ogóle odprowadzić z żołędzi, mówimy o stulejce całkowitej, a jeśli tylko do pewnego momentu, mamy do czynienia ze stulejką częściową, która umożliwia co prawda odsłonięcie żołędzi w sposób wystarczający do oddania moczu, ale w stanie erekcji sprawia ból, uniemożliwiający odbycie stosunku płciowego. O stulejce częściowej mówimy również w przypadku, gdy mężczyzna może w czasie erekcji odsłonić żołądź prącia, ale zsunięty napletek uciska jej podstawę, co jest przyczyną bólu i zaburza przepływ krwi w naczyniach penisa.

Przyczyny stulejki

Stulejka może mieć charakter wrodzony lub nabyty. O stulejce wrodzonej mówimy, jeśli problemy z odprowadzeniem napletka pojawiły się już w dzieciństwie, a o nabytej wtedy, gdy zwężenie napletka pojawia się u zdrowego wcześniej mężczyzny. Przyczyn stulejki nabytej jest kilka. Najczęściej jest ona wynikiem nieprawidłowego obchodzenia się z prąciem, czyli brak nawyku odciągania napletka z żołędzi podczas oddawania moczu i mycia.

Przyczynami pojawienia się stulejki są również nawracające stany zapalne napletka, żołędzi i cewki moczowej. Częstym powodem ich występowania jest nieprawidłowa higiena intymna. Toczący się w obrębie penisa proces zapalny może doprowadzić do trwałych zmian w tkankach, które skutkują pogrubieniem i utratą elastyczności skóry napletka, przez co niemożliwe staje się jego zsunięcie. Ponadto stulejka nabyta może być konsekwencją urazów prącia. W takich przypadkach za zwężenie napletka odpowiadają blizny. Stulejka jest także jednym z powikłań cukrzycy.

Leczenie stulejki

Leczenie stulejki powinno odbywać się pod kontrolą lekarza urologa.

Zsuwanie napletka z żołędzi prącia 

Jedną z pierwszych metod, jakie stosuje się w nieoperacyjnym leczeniu stulejki jest metoda Beaugé’a, polegająca na stopniowym zsuwaniu napletka z żołędzi podczas ciepłej kąpieli, dzięki której skóra staje się bardziej elastyczna. Jest to jednak żmudna metoda, wymaga czasu i cierpliwości. Nie zawsze okazuje się także skuteczna i konieczny jest wtedy zabieg chirurgiczny.

Chirurgiczne leczenie stulejki

Wskazaniami do operacji stulejki są nawracające stany zapalne napletka i żołędzi prącia, ból i trudności podczas oddawania moczu, niemożność odbycia stosunku płciowego i ból towarzyszący współżyciu. Warto zaznaczyć, że część zabiegów, nie wymagających daleko idącej interwencji chirurga, można wykonać w warunkach ambulatoryjnych w znieczuleniu miejscowym i pacjent wychodzi do domu tego samego dnia. Zazwyczaj jednak pozostaje on pod 24-godzinną obserwacją w szpitalu.

Jak przebiega zabieg usunięcia stulejki?

• Chirurgiczne leczenie stulejki (plastyka napletka) polega na usunięciu zwężonej części napletka i zszyciu go w taki sposób, by możliwe było bezproblemowe zsunięcie go z żołędzi prącia. Tą metodą można leczyć już 2 letnich chłopców, jeśli leczenie nieinwazyjne nie przyniosło rezultatu lub stan dziecka nie pozwala na ich zastosowanie.
• Pacjent przed zabiegiem musi, pod opieką urologa, wyleczyć stan zapalny napletka i żołędzi oraz wykonać zalecone badania krwi.
• W dniu zabiegu musi mieć ogolone krocze.
• Po operacji pacjentowi zakładany jest opatrunek, który należy regularnie zmieniać zgodnie z zaleceniami lekarza, nie rzadziej niż co 24 godziny.
• Ranę trzeba delikatnie przemywać zaleconym środkiem do higieny intymnej i preparatem odkażającym oraz unikać podrażniania jej – należy nosić luźną bieliznę i spodnie, ograniczyć aktywność fizyczną i dźwiganie (przez okres ok. 2-3 tygodni) oraz unikać współżycia i masturbacji (zazwyczaj przez 4 tygodnie).
• Przeciwbólowo w okresie rekonwalescencji zaleca się przyjmowanie dostępnych bez recepty środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.
• Rana goi się ok. 14 dni, w nielicznych przypadkach czas ten wydłuża się do miesiąca.
• Warto też zaznaczyć, że operacja usunięcia stulejki nie jest równoznaczna z całkowitym obrzezaniem. Często wystarcza bowiem usunięcie jedynie niewielkiego fragmentu napletka, który po zabiegu, pomimo skrócenia, nadal zakrywa żołądź prącia w stanie spoczynku i penis operowanego nie różni się od penisa zdrowego mężczyzny.

Niektórzy pacjenci, którzy przed operacją doświadczali trudności seksualnych, mogą w czasie rekonwalescencji wymagać pomocy psychologa. Strach przed powrotem do aktywności seksualnej po zabiegu lub jej rozpoczęciem, jeśli stulejka uniemożliwiała wcześniej współżycie, może bowiem wpłynąć negatywnie na kondycję psychiczną pacjenta. Dlatego często zaleca się im rutynowo konsultację psychologiczną po zabiegu. Niezwykle ważną rolę w powrocie mężczyzny do zdrowia odgrywa w tym wypadku także wyrozumiała partnerka, której wsparcie jest nieocenione w czasie rekonwalescencji.

Obrzezanie

Obrzezanie stosuje się, jeśli inne metody leczenia zawiodą. Zabieg ten polega na całkowitym usunięciu napletka – po zabiegu część żołędzi lub cała żołądź prącia pozostaje stale odsłonięta. Zalecenia po wykonaniu zabiegu są podobne do tych, jakie otrzymuje pacjent po plastyce napletka. Po zagojeniu penis mężczyzny, szczególnie jeśli cała żołądź prącia pozostaje odsłonięta, może ulegać podrażnieniom i wymagać delikatniejszej niż dotychczas pielęgnacji. Co ważne, według specjalistów obrzezanie nie wpływa na jakość życia seksualnego. Niektórzy mężczyźni zauważają nawet poprawę jakości życia seksualnego, szczególnie w kwestii wydłużenia stosunku płciowego. Jest to spowodowane tym, że napletek jest jedną ze sfer erogennych – jego usunięcie pozwala zatem mężczyznom dłużej wstrzymać orgazm.

Powikłania nieleczonej stulejki

Do najczęstszych powikłań nieleczonej stulejki należą nawracające stany zapalne napletka, żołędzi prącia i cewki moczowej. Zdarza się także, że zakażenie bakteryjne, drogą wstępującą, przenosi się na gruczoł krokowy, co może stać się przyczyną pogorszenia jakości nasienia lub nawet niepłodności. Z kolei częste stany zapalne cewki moczowej mogą doprowadzić do powikłań uniemożliwiających oddawanie moczu lub skutkować zapaleniem nerek, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia a nawet życia pacjenta.

Nawracający stan zapalny w obrębie prącia może również wywoływać problemy natury seksualnej, od bolesności towarzyszącej współżyciu, poprzez trudności w osiągnięciu erekcji, aż do całkowitej niemożności współżycia. Długotrwale utrzymujące się trudności w sferze intymnej mogą prowadzić do frustracji, zaburzeń seksualnych, nerwicy, lęków i depresji, a pacjent może wymagać wsparcia psychologa lub leczenia psychiatrycznego.

Fizjologiczna stulejka u dzieci

Fizjologiczną stulejkę obserwuje się u chłopców do 3. roku życia. Ich napletek jest długi, mało elastyczny i zwęża się ku końcowi, a jego wewnętrzna blaszka jest przyklejona do żołędzi prącia. Dopiero z czasem zaczyna się odklejać i możliwe jest jego zsunięcie. Już u 50% rocznych chłopców można z łatwością odprowadzić napletek, a w 3 roku życia, aż 80-90% chłopców nie ma kłopotów z tą czynnością. Jeśli po ukończeniu przez dziecko 3 roku życia napletek nadal mocno przywiera i nie pozwala się zsunąć, czas na wizytę u chirurga lub urologa dziecięcego.

Jeśli u chłopca nie stwierdza się problemów urologicznych wynikających ze stulejki, takich jak nawracające stany zapalne napletka lub żołędzi prącia, dziecko oddaje mocz normalnie i nie zgłasza objawów bólowych, zazwyczaj lekarz zaleca jedynie obserwowanie malucha. Z czasem, u większości chłopców, dochodzi do samoistnego odklejenia napletka. Jeśli się jednak tak nie stanie, najlepszym momentem na działanie jest czas, gdy chłopiec idzie do szkoły podstawowej.

Kilkuletniemu dziecku można już bowiem wytłumaczyć istotę problemu i pokazać, w jaki sposób powinien obchodzić się ze swoim penisem. Pomocna, także u młodszych dzieci, jest metoda Beauge’a. Dzięki systematycznemu rozciąganiu, poszerzeniu ulega ujście napletka i staje się on bardziej elastyczny, co z czasem ułatwia jego ściągnięcie z żołędzi. Należy jednak pamiętać o tym, by uczulać chłopca na to, żeby po kąpieli i po każdorazowym skorzystaniu z toalety zawsze naciągał napletek z powrotem na żołądź prącia. Niekiedy lekarze zalecają stosowanie maści sterydowej w celu odklejenia napletka od żołędzi. Sterydy mają bowiem tę właściwość, że przy długotrwałym stosowaniu uelastyczniają skórę napletka i czynią ją cieńszą, co umożliwia jego ściągnięcie. Metoda ta jest skuteczna w prawie 80% przypadków stulejki.

Czasami jednak konieczna jest operacja plastyczna napletka. Wskazaniami do zabiegu są nawracające zapalenia napletka, żołędzi prącia i układu moczowego, trudności z oddawaniem moczu i ból podczas mikcji. Zazwyczaj zabieg wykonywany u dzieci polega na nacięciu napletka i zszyciu go w taki sposób, by wytworzyło się szerokie ujście, poszerzeniu samego ujścia lub usunięciu części napletka. W skrajnych przypadkach konieczne może się okazać obrzezanie. Wielu rodziców zadaje sobie pytanie, czy zsuwać małym chłopcom napletek? Zdecydowanie nie należy tego robić. Można oczywiście i nawaleko idące konsekwencje zdrowotne dla dziecka i negatywnie wpłynąć na sprawność seksualną dorosłego mężczyzny, bowiem napletek należy do stref erogennych. Może to prowadzić także do stanu zapalnego napletka, który jest bardzo bolesny dla małego dziecka. W jego obrębie może dojść również do mikrourazów, które zabliźniając się mogą, u uprzednio zdrowego chłopca, doprowadzić do powstania wtórnej stulejki.

Jeśli zsuniemy napletek na siłę, możemy doprowadzić do powstania załupka. Polega on na niemożności ponownego nasunięcia napletka na żołądź prącia. Zsunięty napletek tworzy wtedy niejako pierścień u podstawy żołędzi, co może doprowadzić do jej niedokrwienia i nawet martwicy prącia. Często, jedynym sposobem na zlikwidowanie załupka jest operacja. Zsuwanie w dzieciństwie napletka na siłę wiąże się z silnym bólem, może mieć negatywny wpływ na psychikę chłopca, jego dojrzewanie płciowe i życie seksualne. Jeśli maluch będzie kojarzył dotyk w obrębie penisa z dyskomfortem i cierpieniem, może to zaburzyć jego funkcje seksualne i doprowadzić do ciężkich problemów psychicznych w sferze intymnej^1,2.