Nasze magazyny
OCL: O raku stercza mówi się, że to choroba dojrzałych mężczyzn. Jak jest z zapaleniem tego gruczołu?
Tomasz Gołąbek: Istnieją 2 jego rodzaje: ostre oraz przewlekłe zapalenie prostaty. To pierwsze pojawia się nagle i ma gwałtowny przebieg, zwykle z wysoką gorączką, bolesnym, częstym oddawaniem moczu i parciem na mocz, silnym bólem w okolicy pęcherza, jąder lub krocza i pośladka. Ta postać zapalenia wymaga natychmiastowej interwencji specjalisty urologa i podjęcia intensywnego leczenia.
Z kolei przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego, którego objawy utrzymują się dłużej niż 3 miesiące, jest chorobą nawracającą, która przebiega mniej gwałtownie i może utrzymywać się nawet do kilkudziesięciu lat.
O ile ostre zapalenie prostaty nie jest chorobą zbyt częstą, to przewlekła jego postać dotyczy znacznej liczby chorych. Ostrożne szacunki podają, że ok. 20% mężczyzn w jakimś okresie swojego życia będzie na nią cierpiało, a pesymistyczne badania wskazują, że może dotknąć nawet 50% panów.
Zapalenie prostaty najczęściej dotyczy mężczyzn w wieku 20-50 lat. Choć przyjęło się powszechnie uważać, że jest ono wywoływane głównie przez bakterie, to jednak tylko w ok. 10% przypadków udaje się je wykazać w posiewach nasienia czy w wydzielinie stercza. Wówczas zwykle są to Gram-ujemne bakterie, jak np. Escherichia coli (ok. 80% przypadków) czy Klebsiella, rzadziej Proteus czy Enterococci, które dostają się do prostaty z okolicy ujścia cewki moczowej.
Zapalenie prostaty może być również następstwem wcześniejszego zakażenia układu moczowego i bakterii obecnych w moczu. Dlatego wśród czynników ryzyka wymienia się odpływ moczu do przewodów prostaty, stulejkę, dopochwowy lub doodbytniczy stosunek płciowy bez prezerwatywy, ostre zapalenia najądrza, zaparcia, cewnikowanie oraz endoskopowe zabiegi urologiczne.
Jednak najczęstsza postać choroby nie jest wynikiem zakażenia i określa się ją terminem "zespołu przewlekłego zapalenia prostaty" lub "przewlekłego bólu w miednicy". Jej przyczyny nie są w pełni poznane, a spośród wielu możliwych wymienia się stres, zaburzenia psychiczno-emocjonalne, hormonalne oraz autoimmunologiczne.
OCL: Dlaczego zatem antybiotyki uznawane są za standard leczenia, nawet jeśli badania bakteriologiczne dają wynik negatywny?
Tomasz Gołąbek: Rzeczywiście to najczęściej przepisywana terapia - również wtedy, gdy stawiamy rozpoznanie przewlekłego niebakteryjnego zapalenia stercza po raz pierwszy. Wynika to z faktu, że choć bakterie są wykrywane jedynie w ok. 5%-10% przypadków, to uważa się, że i tak mogą one być przyczyną tego schorzenia. Szacuje się, że obecnie zostało zidentyfikowanych jedynie ok. 10% bakterii żyjących w środowisku, a zatem możliwe, że w prostacie obecne są mikroorganizmy, których na chwilę obecną po prostu nie jesteśmy w stanie wykrywać.
OCL: Co zatem powinno niepokoić mężczyzn? Jakie są najczęstsze objawy?
Tomasz Gołąbek: Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego przebiega zazwyczaj z okresami nasilenia oraz znacznego zmniejszenia, a nawet ustąpienia dolegliwości. W momentach zaostrzenia występuje ból lub dyskomfort w kroczu lub w okolicy odbytu, moszny, u nasady członka, w cewce moczowej, a niekiedy nad spojeniem łonowym czy w dolnej części kręgosłupa i pod pośladkiem. Oddawanie moczu i stolca może być bolesne. Ponadto nierzadko występują typowe objawy zakażenia układu moczowego, takie jak częste lub bolesne parcie na mocz, pieczenie lub ból w cewce moczowej podczas oddawania moczu i inne trudności w jego oddawaniu. Często też mężczyźni skarżą się na dyskomfort w trakcie lub po wytrysku, a nawet trudności w osiągnięciu wzwodu.
OCL: Skoro istnieją okresy ustępowania tych dolegliwości, to czy można traktować chorobę jak samoograniczającą się, niewymagającą konsultacji?
Tomasz Gołąbek: W przypadku ostrej postaci wizyta musi odbyć się niezwłocznie, aby nie dopuścić do poważnych konsekwencji, takich jak ropień prostaty czy urosepsa. Z kolei przy przewlekłym zapaleniu prostaty warto zasięgnąć porady urologa, szczególnie takiego, który specjalizuje się w tym niełatwym do leczenia schorzeniu, ponieważ zaniechanie terapii może w bardzo istotny sposób pogorszyć codzienne funkcjonowanie i jakość życia. W mojej praktyce leczyłem mężczyzn, którzy nie byli w stanie w pełni cieszyć się życiem i wymagali pomocy - choć mieli wydawałoby się dość łagodnie przebiegające zapalenie, bo występował u nich jedynie okresowy dyskomfort, np. podczas wytrysku. Znam też takich, u których objawy były tak nasilone, że nie mogli pracować.
OCL: Mało optymistyczne, zwłaszcza że u części mężczyzn dolegliwości utrzymują się nawet po wyeliminowaniu potencjalnych patogenów powodujących chorobę...
Tomasz Gołąbek: To niestety prawda. Trwałe wyleczenie uzyskuje się u ok. 50-60% mężczyzn z przewlekłym bakteryjnym zapaleniem prostaty. Jeszcze rzadziej uzyskuje się całkowite wyleczenie w niebakteryjnej postaci choroby, choć w tym przypadku zdarza się, że dolegliwości ustępują samoistnie i trwale. Przyczyny utrzymywania się objawów mimo wyeliminowania bakterii czy grzybów z nasienia lub wydzieliny stercza nie są dokładnie poznane. Przypuszcza się, że może to być spowodowane utrzymywaniem się infekcji, mimo że nie udało się jej wykazać w posiewach. Ponadto przyczyną może być występowanie zbyt dużego ciśnienia w układzie moczowym, podrażnienie zakończeń nerwowych w następstwie procesów chemicznych lub autoimmunologicznych bądź generowanie bólu w nerwach i mięśniach miednicy.
OCL: Co zatem robić, kiedy dolegliwości się nasilają?
Tomasz Gołąbek: Choć leczenie farmakologiczne jest istotne, należy zdawać sobie sprawę, że nie powinno być ono stosowane bez wspomagania innymi terapiami. Najnowocześniejsze podejście musi być wielokierunkowe. Dlatego wszystkim chorym mężczyznom z przewlekłym zapaleniem gruczołu krokowego zalecam, aby stosowali fitoterapię. Szczególnie pomocne są te suplementy, które w swoim składzie zawierają kwercetynę (naturalny bioflawonoid), wyciąg z palmy sabałowej (Serenoa repens), wyciąg z korzenia kurkumy oraz cynk. Niezmiernie ważne, by stosować tylko fitoterapeutyki, które zawierają odpowiednio wysokie stężenia tych substancji. Do pozostałych alternatywnych, naturalnych terapii, które mogą zmniejszać ból u pacjentów z przewlekłym zapaleniem stercza, należą: nasiadówki w ciepłej wodzie, akupunktura, ćwiczenia, masaż relaksacyjny, a także terapia behawioralna. Wysoce skutecznymi metodami wspomagającymi, które w najnowszych badaniach prowadziły nawet do 50% wyleczenia, są terapia falą uderzeniową (ESWT) oraz termoterapia (TEMPRO).
OCL: A w jaki sposób uniknąć zapalenia prostaty lub jego nawrotu?
Tomasz Gołąbek: Mężczyźni z przewlekłym zapaleniem stercza, szczególnie w okresie zaostrzenia objawów, powinni unikać sytuacji związanych z uciskiem krocza, w których prostata ulega mechanicznemu podrażnieniu (np. jazda na rowerze, jazda konna). Należy również wystrzegać się schładzania okolicy krocza (siadania na zimnym podłożu, kąpieli i pływania bez kąpielówek z pianki neoprenowej). Ponadto u mężczyzn z tym schorzeniem nie zaleca się ostrych pokarmów, kofeiny, alkoholu, napojów gazowanych (np. coca-cola) oraz palenia tytoniu.
