Oparzenia skóry - naturalne sposoby łagodzenia objawów

Drobne oparzenia skóry to jedna z najczęstszych dolegliwości, z jakimi stykamy się na co dzień. Wystarczy pospiesznie niesiona gorąca herbata, źle postawione żelazko, rozlany środek chemiczny czy zbyt długa kąpiel słoneczna, by na ciele pojawiły się piekące zaczerwienienia, lekki obrzęk lub pęcherze.

Rodzaje oparzeń

Termiczne - powstają w wyniku zbyt wysokiej temperatury. Może do nich dojść już przy temperaturze niewiele przekraczającej 40ºC. Najczęściej są wynikiem polania gorącą herbatą lub innym napojem.

Chemiczne - wywołują je środki o żrących właściwościach (kwasy, zasady, sole metali ciężkich). Mogą powodować trudne do oszacowania zmiany nie tylko na skórze, ale i w błonach śluzowych, dlatego wymagają interwencji medycznej.

Elektryczne - są efektem przepływu prądu elektrycznego przez ciało (porażenia prądem).

Radiacyjne - powstają pod wpływem działania promieni słonecznych albo promieniowania radioaktywnego (RTG).

W zależności od głębokości uszkodzeń wyróżnia się 4 stopnie oparzeń¹¹:

I stopień - obejmuje powierzchowną warstwę, czyli naskórek. Cechuje się zaczerwienieniem, lekkim obrzękiem i pieczeniem. Objawy te zazwyczaj ustępują samoistnie po kilku dniach i nie powodują powstania blizn.

II stopień - dzieli się na oparzenia powierzchowne (obejmujące naskórek i część skóry właściwej) oraz głębokie, atakujące całą powierzchnię skóry właściwej. Tym pierwszym towarzyszą pęcherze wypełnione żółtawą wydzieliną oraz silny stan zapalny i ból. Przy głębokich dochodzi do uszkodzenia zakończeń nerwowych, stąd ból jest mniejszy, ale gojenie może trwać nawet kilka tygodni (w przypadku ran powierzchownych 10-20 dni).

III stopień - perłowo białe zabarwienie skóry oznacza, że doszło do martwicy skóry właściwej (wraz z naczyniami i nerwami skórnymi) oraz podskórnej tkanki tłuszczowej. Rana zazwyczaj wymaga przeszczepu skóry i zostawia po sobie bliznę.

IV stopień - diagnozuje się go, kiedy martwica obejmuje mięśnie, ścięgna i kości. W najcięższych przypadkach może dojść do zwęglenia oparzonej części ciała. Aby jednak ocenić oparzenie jako lekkie, średnie lub ciężkie, należy wziąć pod uwagę również obszar ciała, który obejmuje (np. lekkie to oparzenie II stopnia obejmujące mniej niż 15% powierzchni ciała lub oparzenia III i IV stopnia, które nie przekraczają 2% powierzchni ciała).

Co na oparzenia?

Bez względu na rodzaj oparzenia pierwszy krok pozostaje taki sam: oparzone miejsce należy schłodzić pod strumieniem zimnej (ale nie lodowatej) wody: przy lekkich oparzeniach (I stopnia) przez kwadrans, a przy nieco silniejszych (II stopnia) - nawet pół godziny. Woda przyniesie szybką ulgę, ale również obniży temperaturę tkanek i uniemożliwi ich dalsze uszkodzenia.

Po wstępnym schłodzeniu skórę osusza się jałową gazą. Następnie należy ją opatrzyć, ale nie zaklejać plastrem - najlepsze są zmieniane codziennie jałowe opatrunki z gazy i bandaża albo hydrożelowe. Przy powierzchownych oparzeniach stosuje się je przez tydzień, a dopiero później intensywnie nawilża skórę¹.

Jeśli jednak pojawi się głębokie uszkodzenie skóry, rana jest większa niż dłoń lub powstała w wyniku kontaktu z prądem albo substancją żrącą, konieczna będzie wizyta u lekarza. Również osoby cierpiące na choroby układu krążenia lub cukrzycę oraz kobiety w ciąży nie powinny zdawać się na domowe sposoby. Niezwłoczna wizyta u lekarza jest konieczna także wówczas, gdy objawy niewielkiego oparzenia nie ustępują w ciągu kilku dni, nasilają się takie dolegliwości jak zaczerwienienie, obrzęk i ból albo pojawiają się wysoka gorączka, dreszcze lub ropna wydzielina.

W pozostałych przypadkach wystarczy odpowiednie zabezpieczenie oparzenia. Przydatne będą również domowe metody na bazie roślinnych składników, które skutecznie złagodzą ból i zaczerwienienie oraz przyspieszą regenerację. Można je stosować przy oparzeniach I stopnia, kiedy nie doszło do przerwania skóry, a głównymi objawami są rumień i pieczenie.

Domowe metody na złagodzenie bólu po oparzeniu i przyspieszenie gojenia

Cebula

To niepozorne warzywo może mieć leczniczy wpływ na drobne oparzenia, kiedy skóra nie jest przerwana ani uszkodzona. Po schłodzeniu oparzonego miejsca zimną wodą przyłóż do niego plasterek cebuli, a następnie owiń luźno sterylną folią spożywczą².

Rumianek

Niemiecka organizacja zdrowotna Commision E zaleca stosowanie świeżo zaparzonego wyciągu z rumianku pospolitego (Matricaria chamomilla) jako sposób na ukojenie przy drobnych oparzeniach i dolegliwościach skóry³. Duży kawałek jałowej gazy namocz w wyciągu z rumianku, a następnie przykryj nim całe oparzenie. Okład zmieniaj po wyschnięciu gazy. Nie stosuj go jednak, jeśli pojawią się pęcherze.

Nagietek

Kwiaty nagietka przyspieszają tworzenie się naskórka, działają przeciwbakteryjnie i antywirusowo oraz łagodzą stany zapalne. Przy oparzeniach termicznych oraz powodowanych przez naświetlania przyspieszają gojenie. W badaniach na szczurach okazało się, że podawany wewnętrznie wyciąg z kwiatów nagietka łagodzi skutki oparzeń - w dawkach 20, 100 lub 200 mg/kg masy ciała przyspiesza gojenie ran i zmniejsza szkodliwy wpływ wysokiej temperatury na cały organizm, zapobiegając uszkodzeniom tkanek i narządów⁴.

U zwierząt leczonych nagietkiem obserwowano m.in. znaczny wzrost kolagenu i obniżenie poziomu markerów uszkodzenia tkanek.

Również przy uszkodzeniach skóry pojawiających się u pacjentów po radioterapii preparaty z nagietka dają lepsze efekty niż inne środki gojące⁵.

Nagietek łagodzi także towarzyszące oparzeniom stany zapalne, zaczerwienienia, świąd, ból i nadwrażliwość.

Aloes

Znany i od wieków stosowany na problemy skórne aloes (Aloe Socotrina) przywraca równowagę fizjologiczną u pacjentów z oparzeniami słonecznymi i termicznymi, ale także przy opryszczce, odmrożeniach, trądziku, egzemie oraz ukąszeniach owadów.

W jednym z najnowszych badań okazało się, że aloes wzmacnia nabłonek i powoduje szybką granulację tkanki przy ranach oparzeniowych II stopnia, przewyższając swoją skutecznością nitrofurazon 2% - maść rutynowo stosowaną w leczeniu szpitalnym⁶. Efekt ten wynika prawdopodobnie z jego nawilżających i przeciwzapalnych właściwości.

Aloes jest składnikiem licznych maści, ale możesz również samodzielnie przygotować kojący żel. Po prostu zmiksuj miąższ wydrążony z jego zewnętrznych liści, a później przechowuj w lodówce nawet przez kilka miesięcy w szklanym słoiku. Nakładaj na oparzenia kilka razy dziennie.

Dziurawiec

Dziurawiec jest źródłem hiperforyny i hiperycyny o udowodnionych właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwzapalnych⁷. Dzięki temu można ją stosować na suchą, popękaną, łuszczącą się skórę - goi ją w razie oparzenia lub skaleczenia, a dodatkowo powstrzymuje rozwój bakterii, stany zapalne i świąd oraz zapobiega tworzeniu się blizn.

Szałwia

W jednym z badań preparat zawierający 2% wyciąg z liści szałwii nakładano w postaci opatrunku na plecy 40 ochotników poddawanych wcześniej działaniu promieniowania ultrafioletowego w dawce wywołującej rumień skóry. Przed nałożeniem opatrunku oraz 48 godz. po nim mierzono stopień oparzenia - po zastosowaniu maści z szałwią był on niższy o 35% niż u osób nieleczonych⁸.

Szczaw

Odwar ze szczawiu lancetowatego można stosować do okładów i przemywania skóry w przypadku owrzodzeń, oparzeń I i II stopnia oraz trudno gojących się ran⁹. W medycynie ludowej maść przygotowywana z gotowanych korzeni szczawiu kędzierzawego, rozcieńczonych kwasem octowym i roztartych na gładką masę ze świńskim smalcem, stosowano przy odparzeniach i innych skórnych dolegliwościach.

Wąkrota azjatycka

Dzięki dużej zawartości saponozydów wykazuje działanie regenerujące, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i stymulujące ziarninowanie, dzięki czemu łagodzi same oparzenia, przyspiesza gojenie się ran, a równocześnie zapobiega powstawaniu blizn¹⁰. Ekstrakty z wąkroty wpływają bowiem na poziom kolagenu, kwasu hialuronowego i składników peptydowych.

Czego nie robić przy oparzeniach, czyli najczęstsze błędy przy opatrywaniu ran:

1. Na świeżą ranę nie stosuj środków natłuszczających (maści, kremów, masła czy białka jajka), których użycie może prowadzić do komplikacji¹².
2. Nigdy nie przekłuwaj pęcherzy.
3. Nie zrywaj ubrania, które w miejscu oparzenia przywarło do skóry.
4. Do opatrywania ran nie używaj niejałowych materiałów (takich jak chusteczki higieniczne).
5. Nie zaklejaj rany plastrem.