Zespół suchego oka - objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Niedawno wykonywałam badanie wzroku u optyka, ponieważ muszę wymienić okulary. Optometrystka przeprowadzająca badanie zwróciła uwagę, że mam bardzo wysuszone oczy oraz rzadko mrugam i pytała, czy nie mam jakichś dolegliwości z tym związanych.

Artykuł na: 29-37 minut
Zdrowe zakupy

Faktycznie, od pewnego czasu, po całym dniu pracy przy komputerze oczy mnie pieką, a czasem, gdy kładę się spać, odczuwam jakby coś znajdowało się pod powiekami i mruganie sprawia mi wręcz ból. Zrezygnowałam też z noszenia soczewek kontaktowych, bo wywoływało to spory dyskomfort. Pani zasugerowała, żeby udać się do okulisty, bo przyczyny zespołu suchego oka są różne i warto to sprawdzić, a poza tym może on być przejściowy. Zanim wybiorę się do lekarza, chciałabym się dowiedzieć czegoś więcej o tym schorzeniu i czy mogę już jakoś zaradzić problemom z oczami?

Czym jest film łzowy?

Aby ochronić oko skutecznie, nie wystarczą nam same rzęsy i powieki – potrzebny jest jeszcze rodzaj smaru, który będzie umożliwiał im gładki ruch, oczyszczał powierzchnię oka i nawilżał ją. Tę funkcję pełni płyn łzowy. Obmywa on spojówkę i rogówkę, a następnie spływa przez kanaliki łzowe do woreczka łzowego, skąd dociera do przewodu nosowołzowego, łączącego oko z jamą nosową. Łzy – płyn składający się z wody, chlorku sodu i białka (w tym przeciwbakteryjnego lizozymu) są rozprowadzane po powierzchni oka podczas mrugania – tak powstaje film łzowy1.

Składa się on z 3 warstw. Pierwsza, śluzowa, która znajduje się najbliżej powierzchni oka, powstaje dzięki komórkom kubkowym. Konsystencja i skład tej części (żel śluzowo-wodny) powoduje, że film utrzymuje się na powierzchni gałki ocznej. Gruczoł łzowy produkuje 2. warstwę, wodnistą, bogatą w tlen, niezbędny rogówce, która nie jest unaczyniona, oraz substancje antybakteryjne. Najbardziej zewnętrzna warstwa to tłuszczowa, wytwarzające ją gruczoły tarczkowe, zwane inaczej gruczołami Meiboma, znajdują się w tarczkach powiek, przy linii rzęs. Dzięki funkcji smarującej warstwa ta niweluje tarcie powieki o rogówkę, lecz także ogranicza parowanie wody z łez2.

Na czym polega zespół suchego oka?

W zespole suchego oka (ZSO, xerophtalmia) dochodzi do zaburzeń nawilżania tego narządu przez film łzowy. Wyróżnia się 2 podtypy tej choroby: ZSO ze zmniejszeniem produkcji łez oraz spowodowany nadmiernym parowaniem wody, mogą jednak one występować u tego samego pacjenta. Drugi typ jest najczęściej związany z nieprawidłowym działaniem gruczołów Meiboma i zmianą ilości oraz jakości lipidów przez nie wytwarzanych2.

Choroba ta występuje we wszystkich rejonach świata, a jej częstość, wg różnych badań wynosi 5-35%, przede wszystkim u osób powyżej 50. r.ż. Częściej zapadają na nią kobiety po menopauzie, osoby starsze, cierpiące na choroby autoimmunologiczne (m.in. zapalenie stawów, kolagenoza, twardzina skórna, zespół Sjögrena), dermatologiczne (np. pemfigoid – dermatoza pęcherzowa, trądzik różowaty), neurologiczne (np. choroba Parkinsona), niektóre nowotwory oraz użytkownicy soczewek kontaktowych3,2.

Zespół suchego oka należy do schorzeń przewlekłych i uznaje się go za nieuleczalne, a wdrożone metody terapeutyczne mają zmniejszać dolegliwości i zapobiegać poważniejszym skutkom, w tym uszkodzeniom narządu wzroku. Wyjątek stanowią przypadki zachorowania wtórnego do stosowania leków lub pozabiegowe, wówczas objawy przemijają po odstawieniu farmaceutyków lub po zagojeniu się leczonych struktur.

Zespół suchego oka - przyczyny

Zmniejszone wydzielanie łez związane jest z wiekiem, ale również ze zmianami hormonalnymi – np. wywołanymi przez menopauzą u kobiet. Na wysuszenie oka mogą też wpływać przyjmowane farmaceutyki: pigułki antykoncepcyjne, leki moczopędne i obniżające ciśnienie krwi, izotretynoina (stosowana w leczeniu trądziku), przeciwdepresyjne, przeciwmigrenowe czy przeciwalergiczne. Problemy tego typu pojawiają się niekiedy (przejściowo) po zabiegach, np. laserowej korekcji wzroku, mogą też być skutkiem blizn spojówkowych wskutek oparzeń termicznych lub chemicznych oraz po stanach zapalnych. Bywają również objawem zespołu Sjögrena (choroba Mikulicza- Radeckiego) – autoimmunologicznej choroby objawiającej się uszkodzeniem komórek ślinianek i gruczołów łzowych. Kolagenoza ta występuje 9 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn i dotyka przeważnie osoby po 40. r.ż. Wysychanie oczu oraz suche zapalenie rogówki i spojówki są typowymi objawami tego schorzenia (oprócz suchości w jamie ustnej oraz nacieków zapalnych z limfocytów w badaniu histologicznym)4.

Ważną rolę odgrywają także czynniki środowiskowe – zanieczyszczenie powietrza (w tym smog), przebywanie w klimatyzowanych lub mocno wentylowanych pomieszczeniach, narażenie na trudne warunki (np. wiatr, pył), bardzo suche i gorące powietrze oraz częste pływanie w chlorowanej wodzie (lub praca na basenie).

Często przyczyną powstawania ZSO jest długotrwała praca przy komputerze oraz korzystanie z urządzeń typu smartfon, tablet, praca z chemikaliami czy w silnym zapyleniu.

Narażanie gałki ocznej na wysychanie z powodu ZSO i niewdrożenie leczenia może skutkować podatnością oczu na infekcje i uszkodzenia mechaniczne. Oprócz nawracającego zapalenia spojówek i brzegów powiek dochodzić może do niebezpiecznych owrzodzeń rogówki, grożących jej perforacją a nawet utratą wzroku!

Naukowcy wykazali silne powiązanie ZSO ze stresem oksydacyjnym, jest więc on uznawany za ważny czynnik patofizjologii tej choroby, jak donosi m.in. badanie opublikowane w 2007 r. w czasopiśmie Investigative Ophthalmology & Visual Science. U pacjentów wykryto spadek antyoksydantów i zwiększoną ekspresję produktów utleniania. W eksperymentalnym modelu keratopatii badacze oceniali stres oksydacyjny z wykorzystaniem poziomów uszkodzonego DNA i białek zmodyfikowanych za pomocą immunochemii. Wykryto w ten sposób poważny wzrost markerów stresu oksydacyjnego i reaktywnych form tlenu5.

Nie powinno więc dziwić, że do przyczyn rozwoju tego schorzenia zaliczane jest również palenie papierosów. Zarówno funkcjonowanie w przewlekłym stresie, jak i złe nawyki związane z długością snu, dietą (ubogą w składniki odżywcze i prozapalną), brakiem aktywności fizycznej – wiążą się z podwyższonym stresem oksydacyjnym i są winowajcami zespołu suchego oka.

Uciążliwe objawy ZSO

Do najpowszechniejszych objawów ZSO należą:

  • pieczenie oczu i kłucie,
  • swędzenie,
  • wrażenie piasku albo ciała obcego pod powiekami,
  • ból (również powiek),
  • zaczerwienienie i/lub przekrwienie oczu.

Paradoksalnie oczy mogą również nadmiernie łzawić, ale zmieniony skład łez mimo tego nie będzie ich nawilżał. W worku spojówkowym może pojawić się wydzielina surowicza.

Pojawiają się także skutki związane z zaburzeniami widzenia, np. zamglenie, podwójne widzenie czy nadwrażliwość na światło a wręcz światłowstręt. Objawy te mogą nasilać się w trudnych warunkach – zadymionym, zakurzonym lub klimatyzowanym pomieszczeniu, podczas jazdy samochodem (również z klimatyzacją).

Sen nie będzie niestety sprzymierzeńcem, ponieważ gdy śpimy wydzielanie łez jest zmniejszone. Chory może więc odczuwać dużą bolesność po przebudzeniu, a wręcz trudności z otworzeniem oczu. ZSO nasila się także zimą, w związku z niskimi temperaturami na zewnątrz i ogrzewaniem pomieszczeń. U kobiet pogorszenie ma również związek z cyklem miesięcznym (zespół napięcia przedmiesiączkowego) i perimenopauzą (kilkuletnim okresem przed menopauzą). Obuocznie, w obrębie szpary powiekowej pojawiają się punktowe ubytki nabłonka, obejmują też dość często dolną część rogówki. Jeśli nawet nie zauważasz u siebie zmniejszonej produkcji łez, a inne objawy ZSO występują, oznacza to, że skład filmu łzowego uległ zmianie i oko nie jest prawidłowo nawilżane.

Zespół suchego oka - diagnostyka

Jednymi z najprostszych i najpowszechniej stosowanych sposobów badania tego schorzenia są test Schimera oraz test przerwania filmu łzowego (break- up time – BUT) – są one bezbolesne i nieinwazyjne. Pierwsze badanie trwa 5 min i polega na umieszczeniu pod dolnymi powiekami, w worku spojówkowym zagiętych paseczków bibuły, na których znajduje się miarka z podziałką co 5 mm. Jeśli po upływie tego czasu bibułka nawilży się na odcinku powyżej 15 mm, świadczy to o dobrym nawilżeniu oka, w zakresie 6-14 mm jest to nadal norma, zaś poniżej 5 mm – oznacza zbyt małą produkcję łez.

Do testu przerwania filmu stosuje się specjalny barwnik fluoresceinę i biomikroskop. Pacjent siada przed tym urządzeniem, a kroplę barwnika wprowadza się do worka spojówkowego. Następnie należy mrugnąć, a oko w tym czasie oświetlane jest wiązką kobaltowoniebieskiego światła. Specjalista mierzy czas pomiędzy mrugnięciem a ukazaniem się na powierzchni oka miejsc z których zniknął zakroplony barwnik. O zespole suchego oka może świadczyć czas poniżej 10 s – nawilżający oko film łzowy spływa wówczas tak szybko, że nie może spełniać swojej ochronnej funkcji i mogą występować zaburzenia warstwy lipidowej, jeśli zaś jest krótszy niż 5 s – zaburzenia te są pewne.

Metody leczenia i zapobiegania ZSO

Leczenie zespołu suchego oka jest objawowe. W przypadku leków stosowanych w innych chorobach a powodujących tego typu dolegliwości, o ile to możliwe, zaleca się ich odstawienie.

Ważna jest właściwa higiena brzegów powiek – masaż i stosowanie suchych, ciepłych okładów. W przypadku pomieszczeń ogrzewanych, trzeba zadbać o nawilżenie powietrza (np. za pomocą nawilżaczy) i niezbyt wysoką temperaturę wnętrz. Można również korzystać z osłon na okulary, które ograniczają parowanie łez albo gogli z komorami wilgotnymi.

Miejscowo stosuje się krople lub żele zawierające substancje zastępujące łzy. Wśród leków stosowanych w tej chorobie są działające przeciwzapalnie kortykosteroidy w kroplach i cyklosporyna A – lecz tego typu kuracje prowadzone są pod ścisłą kontrolą lekarza.

W ostatnich latach pojawia się coraz więcej doniesień o skuteczności różnych metod leczniczych, takich jak wykorzystywanie opatrunku z błony owodniowej (pozyskiwanej podczas cesarskich cięć)6, podawanie preparatów osocza bogatopłytkowego w formie kropel7 czy też zastosowanie światła IPL8, trzeba jednak wspomnieć, że są to metody kosztowne.

W najcięższych przypadkach zespołu suchego oka wykonuje się zabieg zamknięcia punktów łzowych: o charakterze czasowym (zatyczki do punktów łzowych) lub stałym (z użyciem koagulacji laserowej albo termicznej). Zabiegi te mają zwiększyć ilość filmu łzowego na powierzchni oka i zahamować odpływ łez.

Mruganie chroni przed wysuszeniem oka

Jedno mrugnięcie trwa zaledwie ok. 1/3 sekundy, a jest zbawienne dla oczu i jest to najłatwiejszy do zastosowania sposób zapobiegania ich przesuszeniu. Średnio mrugamy ok. 17 razy na minutę, ale np. podczas czytania książki ta częstotliwość spada do 8 razy. Podobnie dzieje się przy oglądaniu lub czytaniu treści w smartfonie czy na komputerze, a dodatkowo urządzenia te emitują niebieskie światło, powodujące nieustanne kurczenie i rozluźnianie nerwów wzrokowych, które ma nam umożliwić właściwe zogniskowanie obrazu. Po kilku czy kilkunastu godzinach takiej aktywności oko jest zwyczajnie zmęczone, ale też nadmiernie wysuszone. Sytuacje wymagające skupienia powodują, że rzadziej zamykamy oczy; również takie, podczas których patrzysz w dół. Zauważ, że znacznie rzadziej mrugasz przy wykonywaniu takich czynności jak przyszywanie guzika lub innych manualnych zajęć wymagających precyzji. Każde mrugnięcie pokrywa gałkę oczną zbawiennym filmem łzowym.

Żeby zadbać o właściwe nawilżenie oka, stosuj proste ćwiczenia – np. podczas przerwy w pracy często mrugaj, a w trakcie aktywności przed komputerem zamykaj oczy na kilka sekund. Postaraj się też wyrobić sobie nawyk częstego mrugania.

Sztuczne łzy w kroplach pomagają przy ZSO

Preparaty zastępujące łzy wprawdzie nie usuwają przyczyn schorzenia, ale przynoszą ulgę i niwelują nieprzyjemne objawy suchości oka. Dodawane do nich polimery sprzyjają przedłużaniu kontaktu preparatu z powierzchnią oka. W składzie tych produktów znajdziesz również kwas poliakrylowy i hialuronowy oraz jego pochodną, hialuronian sodu, czy regenerujący dekspantenol. Warto zwracać uwagę na to, czy preparat nie zawiera konserwantów, zwłaszcza jeśli ma być stosowany często. Leki w postaci żelu będą szczególnie przydatne do aplikowania na noc, ponieważ ich konsystencja powoduje przejściowe problemy z ostrością widzenia, a jednocześnie długo utrzymują się na powierzchni, co jest ważne podczas odpoczynku, gdy film łzowy nie jest wydzielany.

Sztuczne łzy, krople zawierające hialuronian sodu mają udowodnione działanie ochronne w przypadku ZSO z niedoborem produkcji łez. W stężeniach 0,1 i 0,3% przyspieszały gojenie ran rogówki w modelu zwierzęcym w porównaniu z grupą kontrolną9. Znaczną poprawę subiektywnych objawów odnotowano również w badaniu na pacjentach z ZSO, którzy przyjmowali krople z 0,1% roztworem tej substancji w porównaniu do grupy, która zakraplała oczy preparatem zawierającym jedynie nośnik9. W Japonii stosowany jest również preparat sztucznych łez zawierający oprócz hialuronianu – dikwafosol sodowy, który, jak pokazują badania, zwiększa zatrzymywanie się wody na powierzchni oka10. Krople do oczu

Ciepło i masaż przyniosą ulgę przy zespole suchego oka

W przypadku, gdy nie ma pod ręką kropli, można wykonywać masaż gruczołów Meiboma oraz całych powiek – poprzez delikatne pocieranie opuszkami palców powiek do ich brzegów, okrężnymi ruchami, od wewnętrznego kącika oka w kierunku skroni, trwający maksymalnie kilka minut. Gruczoły jest również w stanie pobudzić ciepły okład np. z rozgrzanej w cieple ściereczki lub z użyciem gotowych kompresów do stosowania na ciepło. Rozgrzewanie i masowanie pobudza gruczoły tarczkowe do produkcji lipidów zewnętrznej warstwy filmu łzowego.

ZSO - zadbaj o higienę życia i pracy

W przypadku pracy przy komputerze postaraj się, by ekran był ok. 10-20° poniżej linii oczu – spowoduje to zwężenie szpary powiekowej. Staraj się robić przerwy w trakcie pracy przy monitorze i dawaj odpoczynek oczom patrząc co ok. 20 min w dal przez min. 20 s. Stosuj nawilżacze powietrza we wnętrzach lub pojemniki z wodą na kaloryferach, pamiętaj też o regularnym wietrzeniu pomieszczeń.

Podczas przebywania na słońcu noś okulary przeciwsłoneczne – wybieraj szerokie i duże oprawki, dzięki czemu zasłonisz jak największą powierzchnię twarzy. Nie rezygnuj z nich również w czasie uprawiania sportu, np. jazdy na rowerze czy biegania. Jeśli nosisz szkła kontaktowe, co jakiś czas zmieniaj je na okulary. W okresie jesienno-zimowym, jeśli na zewnątrz jest duży smog, unikaj przebywania na dworze, o ile nie jest to konieczne. W pomieszczeniach możesz też stosować oczyszczacze powietrza.

Ruszaj się – każda forma aktywności sprzyja niwelowaniu stresu oksydacyjnego i zmniejsza ryzyko powstawania stanów zapalnych w organizmie.

Woda i pokarm – najlepsze lekarstwa na zespół suchego oka

Do nawyków, które warto wprowadzić w codziennym życiu, należy dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu – optymalnie byłoby pić 30 ml wody oraz innych płynów (naparów ziołowych, zielonej i czarnej herbaty, soków owocowych i warzywnych) na 1 kg masy ciała.

Jeśli zaś chodzi o dietę – to w sposobie żywienia dobrze jest uwzględnić pokarmy o właściwościach antyoksydacyjnych – warzywa (np. brokuły, jarmuż, pomidory, brukselka, cebula, czosnek, czerwona papryka, buraki), owoce (np. jeżyny, truskawki, maliny, jagody, porzeczki czarne i czerwone, żurawina, aronia, czarny bez, dzika róża), oleje zawierające wielonienasycone kwasy tłuszczowe (takie jak oliwa z oliwek, olej z wiesiołka, lniany), ryby zimnowodne, orzechy i pestki oraz przyprawy o działaniu przeciwzapalnym, takie jak imbir, kurkuma czy czarny pieprz.

W badaniu, którego wyniki opublikowano w 2020 r. w czasopiśmie Nutrients wykazano, że przestrzeganie zasad diety śródziemnomorskiej ma wpływ na zmniejszenie dolegliwości wynikających z ZSO. Dodatkowo, w grupie uczestników, u których wdrożono również aktywność fizyczną, a dietę zmodyfikowano tak, by przynosiła efekty odchudzające – wyniki te były jeszcze lepsze niż w grupie z tradycyjną dietą śródziemnomorską bez pozostałych zaleceń11.

Suplementy a ZSO

Witamina A poprawia jakość łez

Jej najbardziej aktywna forma biologiczna – retinol – pozyskiwana jest ze źródeł odzwierzęcych (np. tran z wątroby dorsza), natomiast prekursory witaminy A, karotenoidy można znaleźć w pomarańczowych i ciemnozielonych warzywach i owocach (np. marchwi, dyni, boćwinie czy mango). Odgrywa ona kluczową rolę dla zdrowia oczu, ale również, jak się okazuje – jej krótkoterminowa suplementacja u chorych na ZSO poprawia jakość łez12.

Również podawana w formie kropel – ma skuteczność w łagodzeniu tego schorzenia podobną do kropli z roztworem 0,05% cyklosporyny13.

Witamina C poprawia film łzowy

Film łzowy jest bogaty w tę witaminę – oko potrzebuje bowiem silnej ochrony antyoksydacyjnej, ale również, jak pokazują badania, ma ona duże znaczenie w procesach gojenia ran rogówki.

Zbadano także jej wpływ na ZSO w randomizowanym kontrolowanym badaniu, w którym uczestnicy przyjmowali suplementy zawierające witaminy A, C i E, wyciągi z Cassiae i Ophiopogonis japonica oraz antocyjanozydy i astaksantynę. Zarówno stężenie reaktywnych form tlenu we łzach, jak i wyniki testów Schirmera i testu przerwania filmu łzowego uległy znacznej poprawie. Suplementacja antyoksydantami poprawia funkcje gruczołów łzowych, zmniejsza uszkodzenia nabłonka i prowadzi do stabilizacji filmu łzowego14.

Lecznicze wyciągi z jagód a ZSO

Flawonoidy zawarte w fioletowych, czerwonych i niebieskich owocach i warzywach, czyli antocyjany – wykazują właściwości lecznicze w ZSO. Ekstrakt z borówki czarnej (Vaccinium myrtillus) podawano uczestnikom randomizowanego, kontrolowanego badania z zespołem suchego oka.

Wyniki, opublikowane w 2017 r. potwierdziły jednoznacznie – w testach Schirmera osoby przyjmujące te ekstrakty uzyskały znaczną poprawę parametrów nawilżenia oka15. Podobne właściwości wykazują również inne owoce o ciemnoniebiskim zabarwieniu – jagody maqui (Aristotelia chilensis)16.

Przeciwzapalne kwasy omega-3 i -6

Badanie oparte na sondażu, dotyczące diety, przeprowadzono na grupie 32 470 kobiet w ramach Women’s Health Study wykazało, że ankietowane, które spożywały większe ilości kwasów omega-3 obarczone były mniejszym ryzykiem wystąpienia ZSO, zaś wysoki stosunek kwasów omega-6 do omega-3 wiązał się z podwyższonym ryzykiem tej choroby17.

Rezolwiny i protektyny pochodzące z kwasów tłuszczowych omega-3 hamują infiltrację leukocytów i wzmacniają funkcje oczyszczające makrofagów18. W badaniach nad rezolwinami na ludzkich komórkach nabłonka rogówki in vitro okazały się one działać przeciwzapalnie19, zaś w mysim modelu suchego oka wpływały na wytwarzanie łez i zmniejszyły stan zapalny20. Oprócz przyjmowania doustnego, wielonienasycone kwasy tłuszczowe mogą mieć również potencjał w stosowaniu miejscowym – trwają badania nad kroplami je zawierającymi. Badanie z 2020 r. wykazało, że sztuczne łzy zawierające olej lniany i trehalozę lepiej łagodziły objawy ZSO niż krople bez tych substancji21.

Witamina B12 na neuropatyczny ból oka

Uzyskano poprawę objawów ZSO u pacjentów z ciężką postacią tej choroby, którzy cierpieli równocześnie na neuropatyczny ból oka, po suplementacji witaminą B12 w postaci kropli do oczu i zastrzyków domięśniowych. Badacze uważają, że niedobór tej witaminy może mieć znaczenie w zaburzeniach neurosensorycznych w ZSO22.

Witamina D łagodzi objawy ZSO

Stężenie witaminy D we krwi wykazało istotne powiązanie z produkcją łez, stabilnością filmu łzowego i objawami ZSO23. Pacjenci oporni na konwencjonalne leczenie otrzymali suplementację tą witaminą i dzięki temu uzyskali znaczną poprawę zarówno subiektywnych odczuć dyskomfortu, w przekrwieniu brzegów powiek, jak i w testach Schirmera oraz przerwania filmu łzowego24. Podobne, pozytywne wyniki suplementacji inna grupa badaczy uzyskała rok później, w badaniu trwającym 2 miesiące25.

Probiotyki wpływa pozytywnie na pracę gruczołu łzowego

Doustnie podawany preparat probiotyczny zawierający 2 szczepySaccharomyces boulardii MUCL 53837 i Enterococcus faecium LMG S-28935 u pacjentów, którzy jednocześnie stosowali sztuczne łzy, wykazał wysoką skuteczność w zmniejszaniu objawy ZSO26.

Natomiast badanie na modelach mysich udowodniło, że probiotyki mają wpływ na poprawę wydzielania łez w ZSO. Myszom podawano probiotyki IRT5, które wpłynęły korzystnie na regulację mikrobiomu jelitowego. Jak dowiedli naukowcy, flora bakteryjna w jelicie może wpływać pozytywnie na gruczoł łzowy poprzez inny mechanizm, niż regulacja stanu zapalnego27.

Zespół suchego oka - wspomagaj się aloesem

Ten często goszczący na naszych parapetach sukulent wykazuje silne właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, które wykorzystywane są również w preparatach do zakraplania w ZSO. Bogaty w przeciwutleniacze (m.in. witaminy A, C, E, kwas foliowy), aloinę i emodynę (antrachinony przeciwbólowe i przeciwbakteryjne) oraz przeciwzapalne sterydy roślinne (cholesterol, kampesterol, β-sizosterol i lupeol – przy czym ten ostatni działa również antyseptycznie i przeciwbólowo) jest przedmiotem licznych badań nad potencjalnie korzystnym działaniem w chorobach oczu. Można go już znaleźć w kroplach nawilżających, zalecanych w ZSO.

Stosowanie kropel z aloesem przez 64-letnią pacjentkę z neoplazją płaskonabłonkową powierzchni oka w ciągu 3 miesięcy (zakraplanie 3 razy dziennie) spowodowało zmniejszenie się zmiany aż do ostatecznego jej ustąpienia28.

Aloina i polisacharydy z tej rośliny umieszczone w dwuskładnikowym preparacie do oczu wykazały nie tylko działanie przeciwdrobnoustrojowe, ale również pochłaniające promieniowanie UV, mają więc potencjał ochronny dla narządu wzroku29. Ekstrakty z aloesu wykorzystane w kroplach do oczu wykazały również działanie przeciwzapalne i ochronne na rogówkę w hodowlach in vitro ludzkich komórek rogówki30.

ZSO - wspomóż się przeciwutleniaczami

Narażanie delikatnej struktury oka na wysuszenie sprawia, że jest ono bardziej podatne na stany zapalne, uczucie zmęczenia i osłabienia funkcji wzroku. Dzięki przeciwutleniaczom zapewnisz mu skuteczną ochronę przed skutkami stresu oksydacyjnego.

Luteina na choroby oczu

Substancja ta jest ksantofilem, czyli utlenionym karotenoidem, który człowiek i inne ssaki przyjmują wraz z dietą. Badania potwierdzają, że spożywana zarówno wraz z pożywieniem, jak i w postaci suplementów, wpływa korzystnie na choroby oczu. Zapobiega m.in. schorzeniom plamki żółtej związanych z wiekiem, które powodują upośledzenie wzroku i ślepotę (np. AMD)31.

W badaniach pojawia się hipoteza, że lecznicze właściwości luteiny mogą być wzmacniane przez jej obecność w najbardziej wrażliwych obszarach siatkówki32. Wraz z zeaksantyną i astaksantyną tworzą karotenoidowy tercet chroniący oko przed skutkami stanu zapalnego i wolnymi rodnikami.

Zeaksantyna chroni oczy przed działaniem sztucznego światła

Pigment plamkowy należy do grupy karotenoidów, wraz z luteiną. Poprzez jego kumulację w plamce żółtej, środkowej części siatkówki, działa jak naturalna ochrona przed światłem, zwłaszcza sztucznym (niebieskim). Dzięki zdolności pochłaniania tych fal świetlnych i wygaszania reaktywnych form tlenu stanowią ochronę antyoksydacyjną, zapobiegającą uszkodzeniom oka i stanom zapalnym33.

Astaksantyna chroni wzrok

Ten karotenoid odpowiada m.in. za różowo-czerwony kolor łososia i krabów. Jako silny przeciwutlaniacz działa prozdrowotnie na cały organizm, ale na wzrok – w szczególności, chroni bowiem przed jego pogorszeniem.

Liczne badania naukowe przynoszą dowody, że wpływa korzystnie na narząd wzroku w chorobach siatkówki, zapaleniu błony naczyniowej oka, zaćmie, zaburzeniach na powierzchni oka i w astenopii, czyli zmęczeniu i osłabieniu wywołanym np. brakiem okularów korekcyjnych lub niewłaściwym oświetleniem34.

Cynk wspiera zdrowie oczu

Pierwiastek ten jest niezwykle cenny dla zdrowia oczu oraz na metabolizm tego narządu. Ma wpływ na przekazywanie impulsów nerwowych oraz na niezbędny enzym, dysmutazę ponadtlenkową, działającą jako przeciwutleniacz35. W przypadku suchości oka będzie działał ochronnie w procesach wywołanych przez stres oksydacyjny.

Kwas alfa-liponowy poprawia wzrok

Neutralizuje wolne rodniki i to zarówno w środowisku wodnym, jak i tłuszczowym, jest więc nieodzowną pomocą dla narażonego na stres oksydacyjny wysuszonego oka. Sprzyja też poprawie wzroku, m.in. w jaskrze u 45 osób, które stosowały suplementację tego składnika, zmniejszał objawy choroby i wpływał pozytywnie na poprawę wzroku36.

Bibliografia
  1. Twój Farmaceuta, 2016, 6 (lipiec/sierpień)
  2. Nutrients. 2020 Apr; 12(4): 952
  3. 2007 Report of the International Dry Eye WorkShop (DEWS). The Ocular Surface, 2007, 5(2)
  4. Szczeklik A. (red.) Choroby wewnętrzne, tom II., Medycyna Praktyczna, Kraków 2006: 1703-1706
  5. Investig. Opthalmol. Vis. Sci. 2007, 48: 1552-1558
  6. https://www.aao.org/eyenet/article/in-office-use-of-amniotic-membrane
  7. Ophthalmol Ther. 2017 Dec;6(2): 285-293
  8. Photomed Laser Surg. 2015 Jan;33(1): 41-6
  9. Br. J. Ophthalmol., 1995, 79: 1007-1011
  10. Eye, 26 (2012), pp. 1363-1368
  11. Nutrients. 2020 May 1;12(5): 1289
  12. Clin. Ophthalmol. 2019;13: 599-604
  13. Am J Ophthalmol. 2009 Feb;147(2): 206-213.e3.
  14. Clin. Ophthalmol. 2016, 10: 813-820
  15. Eur. Rev. Med. Pharmacol. Sci. 2017, 21: 2518-2525
  16. Panminerva Med. 2014;56:1-6; J. Tradit. Complement. Med. 2018;9:172-178
  17. http://www.cnpp.usda.gov/Publications/DietaryGuidelines/2010/Meeting2/CommentAttachments/AHA-220b.pdf
  18. Am. J. Pathol. 2010, 177: 1576-1591.
  19. J. Inflamm. 2014, 11: 6
  20. J. Ocul. Pharmacol. Ther. 2010, 26: 431-439
  21. Ocul. Surf. 2020, 18: 148-157
  22. Graefe’s Arch. Clin. Exp. Ophthalmol. 2017, 6: 192-1177
  23. Int. J. Rheum. Dis. 2015, 19: 49-54
  24. Sci. Rep. 2016, 6: 33083
  25. Contact Lens Anterior Eye. 2017;41: 69-76
  26. Curr Clin Pharmacol. 2017;12(2): 99-105
  27. PLoS One. 2020 Dec 1;15(12): e0243176
  28. Cornea. 2015 Jan;34(1): 87-9
  29. Nat Prod Commun. 2009 Sep;4(9): 1231-3
  30. Pharm Biol. 2012 Feb;50(2): 147-54
  31. Nutrients. 2018 Sep; 10(9): 1321
  32. Arch. Biochem. Biophys. 2010;504:61-66
  33. J Nutr. 2002; 132 :540S-542S
  34. Mar Drugs. 2020 May 1;18(5): 239
  35. J Nutr. 2000; 130 :1432S-1436S
  36. Vestn Oftalmol. Oct-Dec 1995;111(4): 6-8
Autor publikacji:
ARTYKUŁ UKAZAŁ SIĘ W
O Czym Lekarze Ci Nie Powiedzą 2/2022
O Czym Lekarze Ci Nie Powiedzą
Kup teraz
Wczytaj więcej
Nasze magazyny