Próchnica - zapobieganie, dieta

W Polsce próchnicę ma już co drugi trzylatek, aż 90% siedmiolatków i 95% osiemnastolatków. Wśród osób dorosłych odsetek ten sięga prawie 99%. Niemal 40% naszego społeczeństwa w wieku 65-74 lata nie posiada żadnych własnych zębów.

15 wrzesień 2019
Artykuł na: 6-9 minut
Zdrowe zakupy

Próchnica

Próchnica jest najpowszechniejszą chorobą zębów. Powodują ją bakterie (głównie paciorkowce Streptococcus mutans) bytujące w jamie ustnej, zwłaszcza w płytce nazębnej. Przetwarzają one węglowodany zawarte w pożywieniu i produkują kwasy, które rozpuszczają szkliwo i powodują ubytki. W procesie tym ważne są także takie czynniki jak upływ czasu (im dłużej resztki posiłku zostają na zębach, tym większe szkody powodują bakterie) i indywidualna wrażliwość szkliwa na odwapnianie.

Próchnicę trzeba leczyć - nieleczona może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak cukrzyca, kłębuszkowe zapalenie nerek, stany zapalne serca lub osierdzia, a nawet zawał lub udar. Być może przyczynia się ona także do powstawania alergii, nadciśnienia, wrzodów żołądka i chorób skóry.

Próchnica u dzieci

U dzieci, ze względu na bardziej porowatą budowę zębów, próchnica postępuje o wiele szybciej niż u dorosłych. Dlatego powinny one chodzić na przeglądy dentystyczne najrzadziej co 4 miesiące, podczas gdy dorośli - co 6 miesięcy.

Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej, by zapobiegać próchnicy i powstrzymywać jej rozwój, należy:

  • prawidłowo się odżywiać - wykluczyć lub bardzo ograniczyć spożycie cukrów oraz jadać z dłuższymi przerwami między posiłkami;
  • myć zęby pastą z fluorem przez 2-3 min co najmniej dwa razy dziennie, w tym raz przed snem (po wieczornym szczotkowaniu nie wolno nic jeść ani pić oprócz wody), po szczotkowaniu można po prostu wypluć pastę (nie ma konieczności płukania jamy ustnej wodą);
  • stosować preparaty z fluorem (w formie fluoryzacji zębów lub kropli doustnych dostępnych na receptę); 
  • regularnie sprawdzać stan zębów w gabinecie stomatologicznym; w razie wystąpienia próchnicy - leczyć ją, by nie przenosiła się na inne zęby;
  • między posiłkami nie podjadać słodyczy i nie pić słodkich napojów (to prowadzi do odwapnienia szkliwa), zdrowsze będą przekąski warzywne i czysta woda;
  • nie szczotkować zębów bezpośrednio po spożyciu produktów kwaśnych, takich jak owoce, sok owocowy czy jogurt; należy wtedy przepłukać usta czystą wodą; szczotkowanie przy obecności kwasów może powodować uszkodzenie szkliwa.

Pomocne w zapobieganiu próchnicy jest także lakowanie zębów, czyli uszczelnianie bruzd na powierzchni zębów trzonowych i przedtrzonowych. Najlepiej wykonać ten zabieg od razu po wyrośnięciu zęba stałego (w wieku 6-8 lat).

Osoby dorosłe, oprócz powyższych zaleceń, powinny przed szczotkowaniem zębów czyścić je nicią dentystyczną (przynajmniej raz dziennie) i stosować płukanki. Ważne jest także usuwanie płytki nazębnej dwa razy w roku.

Próchnica - leczenie:

  • w przypadku próchnicy początkowej, wykrywanej laserem diagnostycznym - nieinwazyjne leczenie ozonem;
  • usuwanie chorej tkanki zęba (borowanie) i wypełnianie ubytku (plombowanie); rodzaje materiałów do wypełnień to m.in.: kompozyty (przeciwwskazane przy bruksizmie i próchnicy głębokiej), amalgamaty (bardzo wytrzymałe i tanie, ale zawierają rtęć), ceramiki modyfikowane (mogą uwalniać do zęba jony fluorkowe), cementy szkło-jonomerowe (stopniowo uwalniają fluor), kompomery (łączą właściwości kompozytów i cementów szkło-jonomerowych);
  • w przypadku zapalenia miazgi - leczenie kanałowe (w głębokim znieczuleniu lub po zatruciu zęba);
  • jeśli powyższe zabiegi nie przynoszą efektu, może być konieczna ekstrakcja, czyli usunięcie zęba.

Natomiast medycyna alternatywna zna naturalne sposoby na wzmocnienie zębów, ich remineralizację na etapie przed powstaniem ubytków, a nawet na nieinwazyjne wyleczenie ubytków. Do tych ostatnich należą:

  • zdrowa dieta, bogata w składniki odżywcze, bez kwasu fitowego (sprzyja próchnicy; występuje przede wszystkim w zbożach i warzywach strączkowych), połączona z suplementacją witaminy D (wspiera remineralizaję szkliwa); w pewnym badaniu stwierdzono, że taki jadłospis wyleczył większość ubytków u dzieci biorących udział w eksperymencie;
  • oczywiście dieta taka nie może zawierać cukru; alternatywą dla niego mogą być stewia, miód (w małych ilościach) i ksylitol (cukier z brzozy), który nie tylko zapobiega próchnicy, ale może ją nawet leczyć (uwaga: zbyt duża dawka ksylitolu może dać efekt przeczyszczający);
  • należy w jadłospisie uwzględnić dobrej jakości nabiał, bogaty w wapń, witaminy D, K2, magnez i fosfor;
  • nie wolno zapomnieć o stosowaniu remineralizującej pasty;
  • remineralizację wspomaga płukanie jamy ustnej olejem sezamowym lub kokosowym przez 5-20 minut (sposób tradycyjnej medycyny indyjskiej na płytkę nazębną).

Inne sposoby medycyny naturalnej na ochronę przed próchnicą:

  • żel do zębów z aloesem - ma właściwości antybakteryjne i być może sprzyja remineralizacji szkliwa;
  • korzeń lukrecji - ma działanie przeciwbakteryjne;
  • kakao - zawarta w nim teobromina zapobiega próchnicy i sprzyja remineralizacji szkliwa;
  • goździki i olejek z goździków - mają właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, hamują wzrost Streptococcus mutans;
  • cynamon - hamuje namnażanie różnych bakterii w jamie ustnej;
  • imbir - zmniejsza liczbę bakterii na zębach;
  • gałka muszkatołowa - redukuje namnażanie się bakterii;
  • czosnek - działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo;
  • rosół - zawiera wapń i magnez, które przeciwdziałają próchnicy;
  • woda z solą - przywraca naturalne pH jamy ustnej i sprzyja remineralizacji;
  • olejek z drzewa herbacianego - ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne;
  • miodla indyjska - roślina stosowana w ajurwedzie, ma działanie antybakteryjne, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze; niektórzy mieszkańcy Indii żują jej gałązki, co zastępuje im szczotkowanie zębów;
  • kurkuma - także stosowana w ajurwedzie, działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie; można smarować nią chory ząb i po kilku minutach wypłukać;
  • zielone pędy pszenicy - bogate w witaminy A i E, żelazo, wapń i magnez, mają właściwości antybakteryjne; można je żuć lub płukać jamę ustną sokiem z pędów;
  • akupresura (naciskanie punktów refleksyjnych odpowiadających za zdrowie zębów);
  • płukanka z naparu z gorzknika kanadyjskiego - pomaga zapobiegać i leczyć próchnicę;
  • mirra - może zapobiegać infekcjom jamy ustnej, powstrzymywać próchnicę i problemy takie jak zapalenie dziąseł;
  • propolis - zmniejsza liczebność bakterii próchnicotwórczych;
  • napar z szałwii, użyty jako płukanka - ma działanie antybakteryjne i może powstrzymywać próchnicę;
  • tymianek - dzięki właściwościom antyseptycznym i przeciwgrzybiczym, wspiera zdrowie zębów i dziąseł;
  • żurawina - obniża produkcję kwasów, redukuje sprzyjającą próchnicy mikroflorę jamy ustnej i blokuje jej przyleganie do zębów;
  • zielona herbata - naturalne źródło fluoru.

Ślina chroni przed próchnicą. Jej wytwarzanie jest mniejsze w nocy (m.in. dlatego nie wolno nic jeść ani pić po wieczornym myciu zębów), ale może być niższe także za dnia z powodu niektórych chorób, jak cukrzyca, nadciśnienie, choroby tarczycy, lub leków przeciwdepresyjnych, przeciwpsychotycznych, uspokajających, hipotensyjnych, moczopędnych, antyhistaminowych, przeciwwymiotnych, wyksztuśnych, nasennych i stosowanych w chorobie Parkinsona.

Należy unikać wstawiania plomb amalgamatowych, ponieważ zawierają one szkodliwą dla zdrowia rtęć. Jeśli chcemy się pozbyć takiej plomby, poszukajmy stomatologa z doświadczeniem w ich usuwaniu, aby mieć pewność, że zabieg zostanie wykonany w bezpieczny sposób.

 

Wczytaj więcej
Nasze magazyny