Perz właściwy - właściwości lecznicze i zastosowanie

Choć zwykle widzimy w nim trudny do wyplenienia chwast, kłącze perzu może być zbawienne dla układu moczowego i przy zaburzeniach metabolicznych

Artykuł na: 6-9 minut
Zdrowe zakupy

Już w średniowieczu perz stosowano szczególnie chętnie jako środek odtruwający i przeciwpasożytniczy u dzieci. Później w medycynie ludowej zalecano picie nawet kilku szklanek odwaru dziennie, aby zwalczyć podagrę, kamicę, czyraki i ropnie. Kłącze stosowano także przy kaszlu, gruźlicy oraz zapaleniu stawów i dróg moczowych, a okłady na brzuch miały łagodzić wrzody trawienne. Jeszcze w XX w. w okresach głodu doceniano łatwą dostępność oraz wartości odżywcze perzu – na bazie tej rośliny przyrządzano chleby, wzmacniające zupy i piwo.

Dlaczego warto sięgnąć po perz właściwy?

Perz to rzeczywiście skarbnica substancji odżywczych i rewitalizujących. Jego kłącze zawiera węglowodany (w tym fruktozę oraz cenne alkohole cukrowe: mannitol i inozytol), polisacharydy, składający się z monoterpenów olejek eteryczny, a także flawonoidy (rutynę, baikaleinę i hiperozyd), kwas krzemowy i krzemiany, saponiny, steroidy, kwasy organiczne (jabłkowy, glikolowy) i fenolowe (np. wanilinowy). Ponadto dostarcza spore ilości żelaza i cynku1.

Właściwości lecznicze perzu właściwego

Kłącze perzu właściwego pomaga oczyścić organizm

Obecne w kłączu perzu mannitol oraz kwas glikolowy wzmagają przesączanie kłębuszkowe w nerkach, co skutkuje zwiększoną ilością wydalanego moczu. Ułatwia to usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii.

Dodatkowo kwas glikolowy i glicerowy przyspieszają procesy utleniania w tkankach, co obniża stężenie szkodliwych metabolitów w organizmie2. Takie działanie wyciągów roślinnych na organizm w lecznictwie ludowym nosiło nazwę "czyszczącego krew".

Perz właściwy działa moczopędnie

Składniki perzu decydują o tym, że jego kłącze stosuje się jako środek diuretyczny w kamicy nerkowej, zapaleniach dróg moczowych oraz łagodnym przeroście prostaty3. Surowiec działa też korzystnie w obrzękach i kamicy moczanowej oraz obniża ciśnienie krwi poprzez zmniejszanie objętości płynów ustrojowych wskutek zwiększonej diurezy. Taką aktywność kłącza perzu wykazano w licznych badaniach.

W otwartej próbie klinicznej z udziałem 99 osób z zaburzeniami mikcji stosowanie 20% etanolowego płynnego ekstraktu (60 kropli 3 razy dziennie przez 28-31 dni) u większości pacjentów spowodowało zmniejszenie dolegliwości ze strony układu moczowego (takich jak nietrzymanie moczu, trudności w jego oddawaniu, parcie i nykturia z powodu gruczolaka prostaty, skłonność do stanów zapalnych gruczołu krokowego i pęcherza moczowego). Do normy wróciły również markery stanu zapalnego, a w rezultacie u 96% pacjentów wyniki określono jako dobre lub bardzo dobre4.

Perz właściwy a cukrzyca

W badaniu na szczurach wykazano, że już jednorazowe podanie wodnego ekstraktu z kłącza perzu wpływa na obniżenie poziomu glukozy we krwi. Jednakże trwałe efekty można było zaobserwować przy regularnym stosowaniu surowca przez co najmniej 2 tygodnie5. Obecna w kłączu perzu trytycyna (cukier złożony zbudowany z fruktozy) nie ulega wchłanianiu w jelicie cienkim i niestrawiona trafia do jelita grubego.

Tam jako prebiotyk umożliwia namnażanie się bakterii, które warunkują utrzymanie prawidłowej flory jelitowej. Ma to duże znaczenie w diecie osób chorych na cukrzycę, ponieważ nie powoduje wzrostu stężenia glukozy we krwi i poprawia trawienie2. Ważna jest również obecność inozytolu – jego niedobór w diecie ułatwia powstawanie powikłań cukrzycowych w różnych tkankach, m.in. w nerwach obwodowych.

Cukrzyca

Perz właściwy - obniża cholesterol i pomaga w zaparciach

Inozytol, działający jak błonnik pokarmowy, bierze również udział w gospodarce lipidowej organizmu, a jego deficyt powoduje podniesienie poziomu trójglicerydów i cholesterolu we krwi. Badania przeprowadzone na szczurach potwierdziły, że wodny ekstrakt perzu zmniejsza stężenie lipidów w osoczu zarówno zdrowych zwierząt, jak i tych z indukowaną cukrzycą, a dodatkowo powoduje spadek masy ciała6.

Oznacza to, że poprawiając metabolizm, surowiec może pomóc w zrzuceniu nadmiernych kilogramów, a także w zaparciach, stłuszczeniu wątroby, zmniejszonym wydzielaniu żółci, skłonności do kamicy żółciowej oraz różnych schorzeniach związanych z nieprawidłową przemianą materii (jak trądzik pospolity).

Nadziemne części perzu - dobre dla skóry

W zwierzęcym modelu alergicznego kontaktowego zapalenia skóry wyciąg z nadziemnych części perzu pod postacią kremu zmniejszał rumień, obrzęk i nacieki zapalne, a z czasem całkowicie likwidował opuchliznę i zaczerwienienie, przyspieszając odnowę naskórka o 4-5 dni7. Tym samym jego skuteczność była niewiele niższa od preparatu zawierającego dipropionian betametazonu oraz kwas acetylosalicylowy.

Perz właściwy działa ochronnie na skórę twarzy

Zawarta w perzu naturalna krzemionka działa ochronnie na skórę, zwiększając jednocześnie jej elastyczność i odporność, a także reguluje przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych. Kosmetyki przygotowane ze sproszkowanych korzeni lub okłady nasączone odwarem z kłączy perzu wpływają korzystnie na tłustą cerę, regenerując ją i zwiększając jej jędrność8.

Zastosowanie perzu właściwego

Napar z kłączy perzu właściwego

Wsyp do garnka 2 łyżki rozdrobnionych kłączy i zalej je szklanką wrzącej wody. Zaparzaj pod przykryciem przez 15 min. Pij 2-3 razy dziennie po szklance ciepłego naparu jako środek o działaniu lekko moczopędnym, np. w łagodnych stanach zapalnych dróg moczowych, nie przekraczając dawki 6-9 g surowca na dobę.

Odwar z suszu perzu właściwego

1 łyżkę stołową rozdrobnionego suszu zalej szklanką wody, doprowadź do wrzenia i od tego momentu gotuj pod przykryciem przez 5-7 min. W razie potrzeby przecedź. Pij 2-3 razy dziennie po 2/3 szklanki jako środek moczopędny lub pomocniczo w cukrzycy i przy złej przemianie materii.

Sok z pędów perzu właściwego

Świeże pędy perzu dokładnie umyj, sparz wrzątkiem i zmiel w maszynce do mięsa. Otrzymaną masę rozcieńcz wodą w stosunku 1:1, odciśnij i gotuj przez 3-5 min na małym ogniu. Jeżeli chcesz przechowywać sok przez dłuższy czas, dodaj do niego wódkę w stosunku 1:1 i postaw w chłodnym miejscu w szczelnie zamkniętym naczyniu.

Stosuj 3-4 razy dziennie po 0,5 szklanki przed jedzeniem przy krwawieniach i obfitych miesiączkach.

Syrop z kłącza perzu właściwego

Zagotuj w 5 szklankach wody ok. 100 g kłącza perzu i na bardzo małym ogniu ogrzewaj przez 10 min. Odstaw z ognia i zaparzaj pod przykrywką przez godzinę. Przelej wywar przez czystą szmatkę lub gęste sitko. Dodaj do niego 0,5 l miodu i zagotuj, następnie podgrzewaj przez 2 min.

Syrop przelej do butelek lub słoiczków. Postaw w chłodnym, zacienionym miejscu. Przyjmuj po 4 łyżki stołowe, wlewając je do przegotowanej ciepłej wody 3 razy dziennie godzinę po posiłku. Poprawi to pracę układu moczowego i trawiennego oraz kondycję skóry. Syropy

Kąpiel z wywarem z kłącza perzu właściwego

Rozdrobnione kłącze perzu zalej wrzątkiem i gotuj przez 15 min, a później przecedź. Dodawaj wywar do wieczornej kąpieli, zwłaszcza przy cukrzycy i kłopotach z pęcherzem. Najlepsze wyniki widać po ok. 2 tygodniach takiej terapii.

Ciekawostki o perzu właściwym

  • Występowanie: rośnie pospolicie na nizinach i w niskich górach (na polach, polanach, nieużytkach, skrajach lasów), uznawany jest za trudny do wyplenienia chwast.
  • Surowiec: kłącze (Graminis rhizoma).
  • Pora zbioru: jesień (wrzesień- -październik) lub wczesna wiosna (marzec-kwiecień).
  • Kto nie może spożywać perzu właściwego?: surowiec nie jest zalecany kobietom w ciąży i karmiącym piersią oraz dzieciom poniżej 12. r.ż., a także w przypadku niedrożności dróg moczowych.
  • Ważne: Podczas zażywania kłącza perzu należy przyjmować duże ilości płynów.
Bibliografia
  • Pharm Chem J 2009; 43:30-2; Planta Med 1976; 30:216-20; Bromat Chem Toksykol 2009; 42:808-14
  • Panacea 2012; 1(38):10-11
  • J Ethnopharmacol 1995; 45:211-214
  • Erfahrungsheilkunde 1981; 30:1011-1016
  • J Ethnopharmacol 2005; 102:228-232
  • J Ethnopharmacol 2004; 90:331-337
  • Pharm Chem J 2009; 43:30-32
  • Int J of Pharm Rev & Res 2015; 5(4):328-337
Autor publikacji:
ARTYKUŁ UKAZAŁ SIĘ W
O Czym Lekarze Ci Nie Powiedzą 3/2021
O Czym Lekarze Ci Nie Powiedzą
Kup teraz
Wczytaj więcej
Nasze magazyny