Rokitnik - właściwości zdrowotne i zastosowanie. Na co pomaga olej z rokitnika?

To jedna z niewielu roślin, które można wykorzystać niemal w całości: od korzeni, przez łodygę i liście, aż po owoce i nasiona. Poszczególne części rokitnika (Hippopae rhamnoides) charakteryzują się bowiem podobnym składem i właściwościami, dzięki którym wzmacniają cały organizm.

Sok z owoców jest bogaty w kwasy tłuszczowe i organiczne, flawonoidy, karotenoidy, witaminy (C, A, E i z grupy B). Olej z nasion rokitnika to doskonałe źródło karotenoidów, tokoferoli, fitosteroli, a przede wszystkim kwasów omega: oleinowego, linolowego i palmitynowego. Z kolei w liściach kryją się wysokie dawki białka oraz związków antyoksydacyjnych i minerałów (m.in. sodu, wapnia, potasu, magnezu, żelaza i krzemu)¹.

Rokitnik zwyczajny wzmacnia odporność

Ponieważ surowce pozyskiwane z rokitnika zwyczajnego to prawdziwa skarbnica substancji odżywczych, już w starożytności wykorzystywane były do ogólnego wsparcia odporności i kondycji organizmu. Przykładowo znajdujące się w jego liściach składniki bioaktywne wpływają pozytywnie na przyswajanie witamin oraz innych odżywczych związków, oraz wzmacniają tkanki i zapobiegają niedokrwistości². Przeprowadzone badania wskazują, że ekstrakty z H. folium są skuteczne w profilaktyce grypy, chorób sercowo-naczyniowych oraz uszkodzeń błon śluzowych. Wykazują również właściwości przeciwnowotworowe i immunoregulujące³.

Rokitnik pomocny przy grypie i przeziębieniu

Wiele składników zidentyfikowanych w rokitniku, na czele z polifenolami, ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Olejowy wyciąg z owoców tej rośliny jest stosowany w ostrych i przewlekłych stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, ponieważ wpływa na nie antyseptycznie, przeciwzapalnie i immunostymulująco⁴. Łagodzi również owrzodzenia jamy ustnej oraz podrażnienia błony śluzowej układu pokarmowego.

Rokitnik zwyczajny zwalcza wolne rodniki

Jedną z najważniejszych właściwości rokitnika jest wyjątkowo silne działanie antyoksydacyjne. Wśród cennych substancji przeciwutleniających warto wymienić tu przede wszystkim witaminę C (jej zawartość waha się od 28 do 200 mg/100 g świeżych owoców)⁵, ale również tokoferole, karotenoidy i flawonoidy. W badaniach na myszach wykazano, że olej z nasion rokitnika ma silne działanie przeciwutleniające w przypadku zatrucia czterochlorkiem węgla - przede wszystkim zwiększa aktywność naturalnych antyoksydantów w organizmie, takich jak dysmutaza ponadtlenkowa oraz peroksydaza glutationowa, a dodatkowo hamuje uszkodzenia oksydacyjne⁶. Z kolei w testach in vitro potwierdzono podobną aktywność ekstraktów z liści rokitnika⁷.

Rokitnik zwyczajny obniża cholesterol i ciśnienie krwi

W licznych badaniach udowodniono także kardioprotekcyjny i przeciwmiażdżycowy wpływ preparatów z rokitnika. Obecne we wszystkich jego częściach flawonoidy oraz nienasycone kwasy tłuszczowe wpływają korzystnie na siłę skurczu, oraz rytm pracy mięśnia sercowego, zapobiegają jego niedokrwieniu oraz hamują apoptozę jego komórek. Co więcej, olej z nasion rokitnika znacznie obniża poziom cholesterolu całkowitego w osoczu (przy czym wpływa na zmniejszenie frakcji LDL oraz podwyższa stężenie "dobrego" HDL), a wyizolowane z nich flawonoidy obniżają ciśnienie tętnicze krwi oraz cofają hiperinsulinemię i dyslipidemię⁸.

Rokitnik zwyczajny wspomaga wątrobę

Rokitnik wykazuje również działanie hepatoprotekcyjne, ograniczając uszkodzenia wątroby związane z narażeniem na kontakt z lekami i zanieczyszczeniami środowiska. Zarówno ekstrakty z jego liści, jak i olej z nasion przeciwdziałają uszkodzeniom wątroby wystawionej na zatrucie m.in. czterochlorkiem węgla⁹.

Rokitnik zwyczajny pomaga na rany i blizny

Dzięki przeciwbakteryjnemu działaniu stosowany miejscowo olej przyspiesza również gojenie się ran i zwiększa syntezę kolagenu¹⁰. Jest on składnikiem kosmetyków stosowanych w pielęgnacji i regeneracji skóry (m.in. pomaga pozbyć się potrądzikowych blizn). Olej z nasion rokitnika można stosować przy cerze wysuszonej, zniszczonej, ze skłonnością do wyprysków czy nadmiernym wydzielaniu łoju. Będzie również pomocny przy odleżynach, odmrożeniach i schorzeniach skóry głowy. Ponadto olej z nasion rokitnika dodawany jest do kosmetyków jako substancja absorbująca promieniowanie ultrafioletowe¹¹.

Występowanie: w Europie i Azji, głównie wzdłuż wybrzeży morskich — w Polsce naturalne stanowiska znajdują się nad Bałtykiem na wydmach i klifach oraz nad ujściem Wisły. Rokitnik jest również uprawiany jako roślina ozdobna.

Surowiec: owoce (Hippophae fructus), nasiona (H. semen), liście (H. folium).

Pora zbioru: liście zrywa się i suszy latem; owoce — od sierpnia do października, ale ponieważ pozostają na gałęziach aż do wiosny, można pozyskiwać je nawet po przymrozkach (wówczas łatwiej odseparować je od dość ciernistego drzewa).

Od 2014 r. rokitnik znajduje się pod ochroną częściową — dopuszczalny jest zbiór owoców, bez uszkadzania krzewów, ale tylko poza siedliskami wydmowymi i klifowymi.

Przeciwwskazaniami do spożywania rokitnika są stany zapalne trzustki i wątroby, ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego oraz kamica żółciowa.