Bylica piołun: 6 mocnych stron

Bylica piołun należy do najbardziej kontrowersyjnych roślin wykorzystywanych w ziołolecznictwie. Z jednej strony udowodniono jej liczne właściwości, a z drugiej - głównie ze względu na obecność trującego tujonu - w nieodpowiednich dawkach może wywoływać poronienia i poważne zatrucia. Te ostatnie były zresztą dość powszechne na przełomie XIX i XX w. - zwłaszcza we Francji, gdzie spożywano spore ilości absyntu produkowanego na bazie piołunu. Właśnie ze względu na obecność tujonu ten wysokoprocentowy napój alkoholowy miał wykazywać działanie psychodeliczne, a wywoływane przez niego omamy opisywano jako zielonkawą postać kobiecą (stąd potoczna nazwa absyntu: Zielona Wróżka).

Naukowcy z czasem obalili tezę o halucynogennych właściwościach absyntu, wyjaśniając, że wywoływane przez niego wrażenia są efektem zatrucia alkoholowego¹. Nastąpiło to jednak wiele lat po tym, jak większość krajów po I wojnie światowej zabroniła jego sprzedaży i produkcji. Dziś w Unii Europejskiej jest zwykle legalny (m.in. w Polsce), pod warunkiem, że stężenie tujonu nie przekracza w nim 10 mg/l w napojach powyżej 25% zawartości alkoholu i 35 mg/kg w gorzkich wódkach².

Bylica piołun: lekarstwo czy trucizna?

Burzliwa historia piołunu to najlepszy dowód na to, że dawka czyni truciznę. Jeśli będzie odpowiednia, Artemisia absinthium może przynieść liczne korzyści dla zdrowia. Jest w końcu źródłem cennych składników odżywczych - przede wszystkim goryczy odpowiedzialnych za wyjątkowo gorzki smak piołunu, takich jak absyntyna, artabsyna i anabsyntyna. Oprócz nich ziele zawiera flawonoidy (np. artemetynę), garbniki, sole mineralne (zwłaszcza potas) i kwasy organiczne. Obok związków gorzkich głównym czynnym składnikiem jest olejek eteryczny, zawierający zwykle kilkadziesiąt składników, spośród których najbardziej typowe to tujon i tujol - związki wykazujące działanie neurotoksyczne i psychoaktywne³.

Bylica piołun na wzdęcia i niestrawność

Składniki bylicy piołun, zwłaszcza olejek, substancje gorzkie oraz flawonoidy i garbniki, działają żółciotwórczo, żółciopędnie, przeciwskurczowo, antyseptycznie i przeciwpasożytniczo. Najważniejszy wydaje się wpływ zioła na układ pokarmowy. W badaniach na zwierzętach wykazano, że działa ono protekcyjnie na żołądek, chroniąc jego śluzówki przed uszkodzeniami wywoływanymi zarówno przez niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), jak i alkohol oraz bakterie Helicobacter pylori⁴. Naukowcy wskazują, że to obecne w piołunie pektyny i antyoksydanty stabilizują poziom glutationu i obniżają poziom cytokin prozapalnych, wzdęciach, zgadze czy odbijaniu. Jednak w przypadku ostrych stanów zapalnych przewodu pokarmowego nie należy stosować piołunu wewnętrznie.

Bylica piołun przeciw nowotworom

Ekstrakty z bylicy piołun wykazują silne działanie antyoksydacyjne, co przekłada się na ich potencjalny efekt antynowotworowy. W badaniach wykazano, że, zwiększając wewnątrzkomórkową ilość wolnych rodników w komórkach nowotworowych, Artemisia absinthium powoduje uszkodzenia ich DNA, co w konsekwencji prowadzi do apoptozy, czyli zaprogramowanej śmierci⁵.

Bylica piołun: ulga dla stawów

Piołun jest często składnikiem gotowych preparatów stosowanych w przypadku dolegliwości stawowych. W podwójnie zaślepionym, randomizowanym badaniu z udziałem 90 pacjentów w wieku 30-70 lat wykazano, że zewnętrzne stosowanie maści z Artemisia absinthium może mieć korzystne działanie w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów⁶. Preparat na bazie zioła przede wszystkim skutecznie zmniejszał dolegliwości bólowe i stan zapalny.

Bylica piołun: broń na komary

W jednym z eksperymentów oceniono larwobójczy potencjał olejku eterycznego Artemisia absinthium - pozyskanego metodą destylacji wodnej liści - przeciwko 6 kluczowym gatunkom komarów. Okazało się, że olejek miał toksyczny wpływ na larwy każdego z nich⁷.

Bylica piołun: wróg pasożytów

Jednym z tradycyjnych zastosowań piołunu jest zwalczanie pasożytów - systematycznie pity napar ma likwidować m.in. glisty ludzkie, nicienie czy owsiki. Badania rzeczywiście potwierdzają, że ekstrakty z ziela zmniejszają namnażanie m.in. wiciowców z rodzaju Leishmania, wywołujących leiszmaniozę (grupa chorób pasożytniczych występujących głównie na Bliskim Wschodzie i nad Morzem Śródziemnym)⁸. Najnowsze badania na szczurach sugerują z kolei, że piołun skutecznie zwalcza tasiemce⁹.

Bylica piołun: szansa dla diabetyków

Piołun może również wykazywać działanie przeciwcukrzycowe, głównie poprzez stabilizację poziomu cukru we krwi. Systematyczny przegląd badań opublikowanych w latach 2000-2017 wykazał, że we wszystkich przeprowadzonych eksperymentach zarówno wodne, jak i alkoholowe ekstrakty wywoływały znaczące hipoglikemiczne działanie u zwierząt i ludzi z cukrzycą (w porównaniu ze standardowymi lekami)¹⁰.