Cebula zwyczajna - właściwości i zastosowanie

To jedno z najstarszych i najbardziej rozpowszechnionych warzyw na świecie, uprawiane było w Chinach już w 5 000 r. p.n.e. i już wówczas ceniono je za z powodu leczniczych właściwości. W dawnych czasach cebula pomagała zwalczyć szkorbut.

Jest źródłem witamin A, C, B1, B2, B3 (PP), E, i K oraz siarki, wapnia, fosforu, potasu, cynku, krzemu, magnezu, żelaza i selenu. Zawiera też kwercetynę, saponiny, flawonoidy, fruktany, pektyny oraz błonnik pokarmowy. Odmiana zwyczajna i czerwona są najbogatsze w składniki odżywcze.

Chroni jamę ustną przed zakażeniami¹, wspomaga gojenie ran, jest skuteczna w zwalczaniu chorób pasożytniczych, np. leiszmaniozy². Poprawia przemianę materii i reguluje wypróżnienia. Zmniejsza też poziom lipidów i cukru we krwi oraz korzystnie wpływa na układ krążenia³.

Mało kto wie, że dzięki związkom siarkowym cebula jest sprzymierzeńcem w walce o dobrą kondycję mózgu – poprawia zaburzenia pamięci i może spowolnić jej utratę związaną z wiekiem.

Właściwości zdrowotne cebuli zwyczajnej

Cebula działa bakteriobójczo

Cebula potrafi zniszczyć drobnoustroje oporne na działanie antybiotyków. Działa przede wszystkim w stosunku do bakterii Gram-dodatnich⁴ i bakterii Gram-ujemnych¹. Zawarta w niej allicyna zabija m.in. Salmonella i Escherichia coli.

Z kolei związki siarki – tiosulfiniany i tiosulfoniany – niszczą mikroby odpowiedzialne za infekcje i zakażenia jamy ustnej⁵ oraz pomagają redukować liczbę tych, które powodują próchnicę zębów. Dowiedziono, że kilka minut żucia surowej cebuli powoduje eliminację wszystkich drobnoustrojów znajdujących się w jamie ustnej i gardle.

Cebula na infekcje i kaszel

Witamina C, cynk i magnez obecne w tym warzywie pomagają w leczeniu objawów przeziębienia i grypy, zwiększają odporność, wzmacniają organizm i zwalczają stan zapalny. Saponiny zawarte w cebuli są pomocne w leczeniu suchego kaszlu, ponieważ zwiększają wydzielanie śluzu z górnych dróg oddechowych oraz rozrzedzają wydzielinę, dzięki czemu łatwiej oczyszczają się oskrzela. Znajdująca się w niej kwercetyna działa przeciwwirusowo. Podczas infekcji hamuje ona przenikanie mikroba do komórek i jego późniejsze namnażanie się⁶.

Po antybiotykoterapii warto sięgnąć po cebulę

Cebula wzmacnia organizm po chorobie. Ma działanie grzybobójcze, więc jej spożywanie jest szczególnie wskazane po kuracji antybiotykami, które w organizmie niszczą zarówno bakterie chorobotwórcze, jak i dobroczynną florę jelitową. Do tego jest bardzo bogatym źródłem fruktanów (błonnika prebiotycznego), które wpływają korzystnie na mikrobiotę jelitową.

Cebula na choroby krążenia

Obecna w tym warzywie allicyna powoduje obniżenie stężenia "złego" cholesterolu LDL, zmniejsza jego gromadzenie się w tkankach oraz podwyższa stężenie "dobrego" cholesterolu HDL. Zapobiega też nadmiernej agregacji płytek krwi, a zatem działa przeciwzakrzepowo.

Co więcej, cebula dzięki wysokiej zawartości potasu pomaga też zapobiegać nadciśnieniu tętniczemu, co obniża ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej, zawału i udaru.

Cebula ma działanie przeciwnowotworowe

Badania wykazały, że dzięki znaczącej ilości antyoksydantów, w tym kwercetyny, roślina ta zmniejsza ryzyko zachorowania na raka i ma udział w profilaktyce nowotworów piersi, żołądka jelit oraz przełyku⁷.

Z prac przeprowadzonych w kanadyjskim University of Guelph wynika, że obecna w cebuli czerwonej antocyjanina (odpowiedzialna za czerwoną barwę) podbija działanie kwercetyny. Naukowcy wskazują też, że przeciwbakteryjne działanie warzywa ma wpływ na zmniejszenia ryzyka wystąpienia raka żołądka⁸.

Cukrzyca a cebula

Wyciąg z cebuli może zapobiegać słodkiej chorobie, a to za sprawą znajdującego się w nim hormonu roślinnego – glukokininy. Zawiera też chrom, który wpływa korzystnie na regulację poziomu glukozy we krwi i zapewnia jej powolne uwalnianie do komórek, co może pomagać w profilaktyce cukrzycy.

Ponadto sok z cebuli spożywany z pokarmem, skutecznie pomaga kontrolować hiperglikemię, czyli zbyt wysoki poziom cukru we krwi. Dodatkowo warzywo to jest cennym źródłem błonnika, który pomaga w utrzymaniu prawidłowej wagi.

Cebula na zdrowe kości

W badaniach z udziałem kobiet w wieku 50+ stwierdzono, że regularne spożywanie cebuli ma związek ze zwiększoną gęstością kości, może zmniejszać utratę masy kostnej oraz ograniczyć ryzyko zachorowania na osteoporozę u kobiet w okresie menopauzy. Te właściwości roślina zawdzięcza sporej ilości krzemu i wapnia.

Cebula pomaga na choroby skóry

Antyseptyczne, antybiotyczne i przeciwzapalne działanie soku z cebuli wykorzystywane jest w leczeniu infekcji skóry. Pomaga w leczeniu ran, czyraków, oparzeń i trądziku. Zmniejsza zaczerwienienie oraz obrzęk. Dzięki obecnym w nim fitoncydom (m.in. allicynie i allinie) jest zabójczy dla gronkowca złocistego⁹.

Z kolei zawarte w warzywie antyoksydanty, chronią przed szkodliwym promieniem UV i pomagają utrzymać skórę bez zmarszczek. Natomiast siarka korzystnie działa na stan skóry, utrzymując ją miękką i elastyczną.

Zastosowanie cebuli zwyczajnej

Cebulowy syrop na przeziębienie

Obierz i pokrój w cienkie plastry 2 cebule, 3 główki czosnku i 1 średni kawałek świeżego imbiru. W litrowym słoiku układaj je naprzemiennie warstwami, przesypując cukrem, tak aby znalazł się on również na wierzchu (wyjdzie ok. 3 szklanek cukru). Szczelnie zamknij pokrywkę. Po kilku godzinach wytworzy się syrop. Całość pozostaw w słoiku, stosuj 2-3 razy dziennie po 2 łyżeczki.

Syrop wzmaga odporność, działa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, łagodzi ból gardła, mokry kaszel i skraca czas trwania infekcji.

Syrop z cebuli na kaszel

Obraną cebulę pokrój drobno i włóż do słoika, zalej 3 łyżkami płynnego, naturalnego miodu, odstaw na noc. Powstały płyn odcedź i przelej do czystego słoika. Pij 3-4 łyżeczki dziennie. To naturalny sposób na pozbycie się suchego kaszlu.

Wino cebulowe

250 g obranej i poszatkowanej cebuli zalej 0,75 l białego, wytrawnego wina, dodaj 100 g miodu i całość wymieszaj. Odstaw w chłodne, zacienione miejsce. Co 2 dni wstrząsaj butelką. Po tygodniu przecedź i przelej do szklanej butelki. Pij po pół kieliszka dziennie, by uchronić się przed infekcjami i wzmocnić ogólną odporność.

Okład z cebuli

Przyłóż plasterek cebuli na ok. 10 min w miejscu użądlenia pszczoły. Odczyn jej jadu jest kwaśny, w związku z tym okład ze świeżej cebuli złagodzi odczyn oraz zredukuje uczucie pieczenia, swędzenia i bólu. Cebula nie sprawdzi się jednak w przypadku silnie zasadowego jadu os.

Kompres cebulowy na trądzik i blizny

Obraną i pokrojoną cebulę włóż do małego garnuszka, zalej wodą i gotuj na wolnym ogniu przez ok. 15 min, często mieszając. Rozgotowaną masę zmiksuj, przestudź i nałóż na chore miejsce, zabezpiecz czystą gazą i owiń delikatnie bandażem. Stosuj przy odmrożeniach, oparzeniach, czyrakach, trądziku i wrzodach na skórze, nie dłużej niż kilka dni.

Cebula — ciekawostki

• Występowanie: pochodzi z terenów środkowej i zachodniej Azji, obecnie uprawiana jest w większości krajów na świecie.
• Surowiec: wykorzystuje się główkę cebuli, jej liście (potocznie nazywane szczypiorem) oraz sok. Ma ostry zapach oraz gorzko-korzenny smak ze słodkawą nutą.
• Pora zbioru: w polskich warunkach klimatycznych najlepszy moment to druga połowa sierpnia. Najczęściej cebulę zbiera się, gdy 70-80% roślin na grządkach ma załamany szczypior, ale na każdej są jeszcze 3-4 liście zielone.