Yerba mate – właściwości, jak pić

Yerba mate – co to?

To nazwa rośliny rosnącej w Ameryce Południowej – ostrokrzewu paragwajskiego, a popularnie również termin określający napar z suszonych liści tej rośliny. Yerba jest bogatym źródłem kofeiny, a odpowiednio parzona może konkurować z najpopularniejszym źródłem kofeiny: kawą.

Napój yerba mate ma zielony kolor i charakterystyczny, cierpki smak. Tradycyjnie parzy się go w wydrążonej tykwie zwanej mate (lub też w drewnianym bądź ceramicznym naczyniu) i pije przez specjalną metalową słomkę zwaną bombilla lub bomba. Ponieważ tykwa ma małą pojemność, często jej zawartość parzy się kilkakrotnie, nawet 10 razy. W lokalnych społecznościach picie naparu z yerba mate ma wymiar komunalny: tykwa z kolejnymi naparami może wędrować pomiędzy różnymi uczestnikami spotkania¹.

W dalszej części artykułu termin „yerba mate” będzie odnosił się wyłącznie do napoju.

Właściwości yerba mate

Zawarta w yerba mate kofeina ma działanie zdrowotne. Spożywana w ilości 100-400mg dziennie pobudza aktywność ośrodkowego układu nerwowego oraz pracę mięśni – w tym serca, przez co przyspiesza metabolizm. Ponadto kofeina zmniejsza napięcie mięśni gładkich naczyń krwionośnych.

Kofeina poprawia również funkcje nerek, działa pobudzająco na żołądek. Dodatkowo zwiększa ciśnienie krwi i temperaturę ciała, wykazuje więc działanie rozgrzewające.

Również umysł zyskuje na spożywaniu kofeiny: substancja ta zmniejsza zmęczenie psychiczne i fizyczne, a także zwiększa sprawność myślenia².

Inne właściwości zdrowotne yerba mate:

• hamuje działanie wolnych rodników,
• obniża ryzyko cukrzycy typu 2,
• wyrównuje gospodarkę cholesterolową,
• redukuje ostre infekcje płuc,
• działa przeciwbakteryjnie i moczopędnie³,
• chroni wątrobę⁴,
• zmniejsza apetyt i daje poczucie sytości,
• wzmacnia układ odpornościowy,
• wzmacnia kości i zęby,
• poprawia stan skóry, włosów i paznokci,
• regeneruje uszkodzone ściany żołądka i jelit⁵.

Jak parzyć i pić yerba mate?

Tradycyjnie suszone liście (nawet ¾ objętości naczynia) należy po prostu zalać gorącą, ale nie wrzącą wodą i krótko parzyć, a następnie pić napar przez bombillę. Aby jednak rozkoszować się napojem w pełni, przestrzegaj kilku zasad:

- susz tworzy niejako stok w naczyniu, tzn. jest nasypywany pod kątem, tak by część dna naczynia była odsłonięta.

- bombilla powinna przyciskać susz do ścianki naczynia,

- wypij wszystko aż do ostatniej kropli, inaczej psuje się smak naparu,

- zalewaj wodą jedną porcję suszu kilkakrotnie⁶.

Jeżeli chcemy uzyskać yerbę o najwyższym stężeniu kofeiny, należy zalać susz wodą o temperaturze 70 st. C. i odstawić na ok. 45 minut do naciągnięcia².

Jednocześnie, jak w przypadku wielu naparów, można urozmaicić napój dodając mleko, zioła, ziarna kawy lub sok cytrynowy¹.

Yerba mate bywa też spożywana jako zimny napój⁷. Nazywa się on tereré i jest bardzo popularny w Paragwaju oraz północnej Argentynie. Aby go przygotować, wypełnij naczynie w 2/3 objętości suszem, dodaj świeżo wyciśnięty sok z 1-2 z limonek, lód, wodę i szczyptę słodzika; pij tradycyjnie przez bombillę^8,9.

Yerba mate - przeciwwskazania

Niektóre badania sugerują, że osoby spożywające yerba mate w dużych ilościach przez dłuższy czas są narażone na rozwój raka jamy ustnej, raka krtani i raka płuc. Picie bardzo gorącej mate (65 st. C i więcej) zwiększa dodatkowo to ryzyko⁷.

Kto nie powinien pić yerba mate:

• kobiety w ciąży,
• pacjenci z wrzodami żołądka.

Osoby palące papierosy i spożywające duże ilości alkoholu powinny mieć na uwadze, że taki styl życia w połączeniu z regularnym piciem yerby może prowadzić do rozwoju raka przełyku¹⁰.

Yerba mate – ciekawostki

• ostrokrzew paragwajski może osiągnąć rozmiary drzewa: dorasta do 15 m wysokości,
• liście ostrokrzewu są zielone przez cały rok,
• oprócz kofeiny w ostrokrzewie paragwajskim rozpoznano rutynę, kwercetynę, potas, magnez i mangan¹¹,
• w Ameryce Połduniowej yerba mate jest pita w ilości nawet 1 litra dziennie,
• zawartość kofeiny w porcji napoju może sięgać 2%,
• yerba mate parzona w temperaturze 70 st. C wydziela nawet 2 razy więcej kofeiny niż parzona w wodzie o temperaturze 100 st. C²,
• w odróżnieniu od kawy yerba mate nie wypłukuje magnezu z organizmu⁵,
• ekstrakt z ostrokrzewu paragwajskiego w połączeniu z mikrowłóknami celulozy to potencjalny naturalny bandaż przyspieszający gojenie ran¹².