Czym są sinice i jakie choroby mogą wywoływać?

Sinice mogą pojawić się w morzu lub jeziorze, czyli w miejscach, które często służą zabawie i przyjemnej kąpieli. Obecność sinic likwiduje jednak możliwość zabawy w wodzie, bo powoduje zamykanie kąpielisk. Dlaczego? Jakie choroby mogą wywoływać sinice?

Artykuł na: 6-9 minut
Zdrowe zakupy

Czym są sinice?

Organizmy samożywne, jakimi są cyjanofity (od Cyanophyta), czyli sinice – wbrew pozorom nie są roślinami. Pewne ich właściwości, takie jak obecność chlorofilu czy zdolność do fotosyntezy, upodobniają je do roślin. Dodatkowo końcówka –phyta w łacińskiej nazwie cyjanofitów oznacza właśnie roślinę. W praktyce oznacza to, że zakwit sinic w wodzie to masowy rozwój bakterii. Te samożywne organizmy produkują niebezpieczne dla ludzi i zwierząt toksyny.

W jakich okolicznościach występują sinice?

Sinice mogą pojawić się niemal w każdym zbiorniku wodnym, są bowiem odporne na wiele niesprzyjających warunków, jak np. wysoka temperatura czy kwaśne podłoże.

Najczęstsze czynniki, które powodują zakwit sinic, to:

  • duże nasłonecznienie, temperatura wody powyżej 18°C, brak silnego wiatru – to właśnie w związku z tymi czynnikami sinice najczęściej pojawiają się w wodzie latem i wczesną jesienią,
  • wzbogacanie zbiorników wodnych w pierwiastki biofilne,
  • intensyfikacja rolnictwa, przez które do zbiornika dostają się fosforany i azotany,
  • zrzut do morza przemysłowych i komunalnych ścieków (również detergenty, których używamy na co dzień w domu, a które przedostają się wraz ze ściekami do zbiorników wodnych, zawierają związki fosforu, odpowiadające za zakwit sinic).

Czy w Bałtyku występują sinice?

Sinice w Morzu Bałtyckim pojawiają się regularnie, najczęściej na przełomie czerwca i lipca. W dodatku wykwity mogą się powtarzać. Jeśli pierwszy zakwit sinic w morzu trwa krótko (np. około doby), jest duże prawdopodobieństwo, że wkrótce po nim nastąpi kolejny wykwit. Jeśli jednak te prokarionty spowodują długotrwały i obfity wykwit, kolejny raczej się nie pojawi.

Jak rozpoznać obecność sinic?

  • mętna, zielona woda,
  • biała piana przy brzegu,
  • nieprzyjemny zapach,

Te trzy oznaki wskazują na obecność sinic w morzu lub w jeziorze. Taka woda nie zachęca do kąpieli, ale warto podkreślić: nie wolno kąpać się w wodzie, co do której istnieje choćby podejrzenie, że mogą w niej być sinice. W przypadku, gdy cyjanofity pojawią się w morzu, Sanepid zarządza zamykanie kąpielisk nadmorskich, zamykane są też plaże i wywieszana jest czerwona flaga. W innych miejscach warto samemu wykazać czujność.

Sinice a glony – czym się różnią?

Zielony kożuch, unoszący się tuż pod powierzchnią wody: to obraz charakterystyczny tak dla glonów, jak i dla sinic. Glony nie są jednak niebezpieczne – w przeciwieństwie do prokariontów, które produkują groźne dla zdrowia hepatotoksyny.

Jakie choroby mogą wywoływać sinice?

W zależności od tego, jaką postać przybrał kontakt z sinicami: ‒ zewnętrzną czy wewnętrzną – sinice mogą wywołać szereg różnych chorób. Po kąpieli w wodzie, w której obecne były toksyny sinicowe, mogą pojawić się zmiany skórne takie jak: rumień, pokrzywka, wysypka, swędzenie skóry lub zapalenie spojówek.

Wypicie wody z sinicami może mieć poważniejsze skutki. Wytwarzane przez sinice hepatotoksyny mogą powodować uszkodzenia wątroby. Ponadto dostanie się do przewodu pokarmowego wody z cyjanofitami może wywołać: gorączkę, ból mięśni, ból brzucha, wymioty, biegunkę, zawroty głowy, a nawet zapalenie płuc.

Objawy zetknięcia się z sinicami

Jeśli po kilku godzinach od kąpieli w morzu lub w jeziorze zauważysz u siebie zmiany skórne, swędzenie lub pieczenie oczu, problemy ze strony przewodu pokarmowego, bóle brzucha albo zawroty głowy – jest możliwe, że przyczyniły się do tego toksyny sinicowe. W takim przypadku warto skontaktować się z lekarzem, który zaleci odpowiednie leczenie.

Jak leczyć zatrucie sinicami?

Jeśli objawy nie są zbyt silne, można spróbować domowych sposobów na oczyszczanie organizmu, tym bardziej że w przypadku zatrucia sinicami nie leczy się przyczyny schorzenia, ale łagodzi jego skutki. Takim skutkiem może być np. ostra biegunka, którą można zaleczyć w domu. Jednak w przypadku gdy objawy nie ustępują, a także w przypadku osób starszych, dzieci czy kobiet w ciąży – lepiej zwrócić się do lekarza.

Jak zabezpieczyć się latem przed sinicami?

Należy przede wszystkim unikać kontaktu z wodą, co do której mamy wątpliwości. Dziwny zapach, mętna konsystencja, zmieniony kolor: to powinno nas przestrzec. Jeśli jednak zażyliśmy kąpieli w zbiorniku, w którym mogły bytować podejrzane organizmy samożywne, jakimi są sinice, należy jak najszybciej wziąć prysznic i wyprać strój kąpielowy. Można też kontrolnie zadbać o organizm i postawić na efektywne oczyszczanie.

Bibliografia
  • Berkley University of California, UC Museum of Paleontology, Introduction to the Cyanobacteria. Architects of earth’s atmosphere, ucmp.berkley.edu [dostęp: 11 stycznia 2021], https://ucmp.berkeley.edu/bacteria/cyanointro.html.

  • Błaszczyk A., Toruńska A., Kobos J., Browarczyk-Matusiak G., Mazur-Marzec H., Ekologia toksycznych sinic. 2010, Kosmos 59 (1-2): 173-198.

  • Gumiński S., Fizjologia glonów i sinic, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1990.

  • Kobos J., Toruńska-Sitarz A., Toksyczne zakwity sinic w jeziorach, eco-szczecinek.pl [dostęp: 11 stycznia 2021], http://www.eco.szczecinek.pl/rl/toksyczne-zakwity-j.kobos-and-a.torunska-sitarz.pdf.

  • Mazur-Marzec H., Pliński M., Do toxic cyanobacteria blooms pose a threat to the Baltic ecosystem?, 2009, Oceanologia 51(3): 293-319.

  • Morscheid Harald., Fromme H., Krause D., Kurmayer R., Morscheid Heike, Teubner K., Toxinbildende Cyanobakterien (Blaualgen) in bayerischen Gewässern Massenentwicklungen, Gefährdungs-potential, wasserwirtschaftlicher Bezug, Bayerisches Landesamt für Umwelt, uibk.ac.at [dostęp: 11 stycznia 2021], https://www.uibk.ac.at/limno/files/pdf/bayr-landesamt-bericht.pdf.

  • ScienceDirect, Cyanobacteria, sciencedirect.com [dostęp: 11 stycznia 2021], https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/cyanobacteria.

  • Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg, Cyanophyta, spektrum.de [dostęp: 11 stycznia 2021], https://www.spektrum.de/lexikon/geowissenschaften/cyanophyta/2855.

  • The Editors of Encyclopaedia Britannica, Blue-green algae, britannica.com [dostęp: 11 stycznia 2021], https://www.britannica.com/science/blue-green-algae.

  • Uniwersytet Warszawski, Pogotowie sinicowe UW, uw.edu.pl [dostęp: 11 stycznia 2021], https://www.uw.edu.pl/pogotowie-sinicowe-uw/.

  • Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wielkopolskim, Opracowanie na temat przyczyn występowania i zagrożeń wynikających z obecności potencjalnie toksycznych cyjanobakterii (sinic) w wodzie, wsse.gorzow.pl [dostęp: 11 stycznia 2021], http://wsse.gorzow.pl/images/higiena_komunalna/opracowanie_wyst%C4%99powanie_potencjalnie_toksycznych_sinic_w_wodzie_2018_przez_gis_do_sse_1.pdf.

Autor publikacji:
Wczytaj więcej
Nasze magazyny