Suplementy w ciąży: po co i w jakich ilościach

Kiedy spojrzałam na pozytywny wynik testu ciążowego, moją pierwszą myślą nie było "Cudownie! Będę mamą!", ani "Ojej, a to ci niespodzianka!" Dwie kreski sprawiły, że w mojej głowie dźwięczała tylko jedna myśl: kwas foliowy!

Suplementacja w czasie ciąży nie jest wymogiem koniecznym, ale w związku z niedoborami, które występują powszechnie w społeczeństwie, lepiej przyjmować przez te kilka miesięcy tabletki niż próbować rozwiązać ewentualne problemy zdrowotne, które mogą się pojawić. Jednocześnie nie każda kobieta będzie miała takie same zalecenia (może poza kwasem foliowym). Przedstawiam listę częściej zalecanych leków i suplementów. Na co zatem należy zwrócić uwagę?

Kwas foliowy

Tak jak większość witamin z grupy B kwas foliowy (witamina B₉) pozyskujemy głównie z zielonych warzyw liściastych; jego źródłem są również zboża i nasiona. Niestety, nie przyswajamy go z łatwością, a ponieważ w ciąży mamy większe zapotrzebowanie na wszelkie składniki, suplementacja wydaje się czymś naturalnym.

Kwas foliowy wspomaga prawidłowe kształtowanie cewy nerwowej dziecka, a później jego układu nerwowego. Dzieci, które w życiu płodowym nie przyswoiły odpowiedniej ilości kwasu foliowego, często rodzą się z rozszczepem podniebienia lub tzw. zajęczą wargą. Jest to wada podlegająca korekcji, tak samo jak o wiele groźniejszy rozszczep kręgosłupa, jednak lepiej zdecydować się na suplementację niż leczyć powikłania. Kwas foliowy jest również składnikiem wielu reakcji enzymatycznych związanych z przyswajaniem witamin i aminokwasów. U ciężarnych jego niedobór może powodować anemię. Niewykluczone też, że witamina B₉ pomaga w donoszeniu dziecka¹.

Na czas ciąży powinnaś zrezygnować ze spożywania alkoholu właśnie ze względu na kwas foliowy. Etanol utrudnia jego absorpcję zaburzając tym samym prawidłowy rozwój układu nerwowego. Co więcej, częste picie alkoholu może wywołać u dziecka płodowy zespół alkoholowy (fetal alcohol syndrome, FAS), który obecnie można jedynie łagodzić. Dzieci z FAS mają charakterystyczne rysy twarzy i opóźniony rozwój intelektualny, zdarza się też, że doświadczają niekontrolowanych skurczów mięśni jak w przebiegu padaczki, a ich kończyny i/lub organy wewnętrzne są zdeformowane².

Rekomendowana dobowa dawka kwasu foliowego to 400 mcg. Powinny o nim pamiętać również panie dopiero myślące o ciąży¹.

Witamina D

O jej niedoborach nie trzeba już chyba nikomu przypominać. Ten związek co prawda wytwarzamy sami poprzez ekspozycję na słońce, ale prawdę mówiąc jest spora rozbieżność między teorią a praktyką: latem unikamy słońca ze względu na ryzyko nowotworów skóry, natomiast przez pozostałe pory roku nosimy ubrania niemal całkowicie zasłaniające ciało.

Płód z natury nie ma kontaktu ze słońcem, dlatego jest zależny od witaminy D, którą uzyskuje wraz z krwią. Jest mu ona niezbędna do prawidłowej gospodarki wapniowej³, a także rozwoju psychicznego - udowodniono, że niska podaż witaminy D w czasie ciąży sprzyja zaburzeniom psychicznym u potomstwa⁴ oraz autyzmowi⁵.

U ciężarnych witamina D zmniejsza ryzyko wystąpienia tzw. stanu przedrzucawkowego, czyli nadciśnienia, które może stanowić zagrożenie zarówno dla Ciebie jak i Twojego dziecka⁶.

Rekomendowana dobowa dawka witaminy D: 2000 j.m.³

Kwasy omega-3

To zbiorowa nazwa na kilka rodzajów wielonienasyconych tłuszczów należących do tzw. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, które pełnią wiele funkcji w organizmie. Nie potrafimy ich sami wytwarzać. Suplementacja kwasami omega-3 nie jest konieczna od dnia poczęcia, ale często zalecana już w II trymestrze ciąży. Najczęściej jest to DHA (kwas dokozaheksaenowy). Jego źródłem są tłuste ryby i niektóre oleje, jednak aby mieć pewność, że przekazujesz go dziecku, porozmawiaj ze swoim lekarzem o suplementacji.

Kwasy omega-3 sprzyjają prawidłowej pracy układu nerwowego i rozwijają inteligencję u dziecka⁷. Udowodniono też, że DHA poprawia samopoczucie i jakość snu ciężarnych oraz pozytywnie wpływa na donoszenie ciąży⁸.

Dawkę powinien ustalić lekarz prowadzący. Zwykle wynosi ona nie mniej niż 600 mg⁹.

Jod

Szacuje się, że prawie 2 mld osób na świecie ma niedobory jodu. W związku z tym w Polsce dodaje się ten pierwiastek do soli, dzięki czemu obniża się ryzyko powikłań związanych z niedostateczną podażą jodu. Jego źródłem pokarmowym są ryby, żółtka jaj i nabiał¹⁰.

Jeśli jesteś w ciąży, Twój lekarz może zalecić dodatkową suplementację ze względu na dziecko: niedobór jodu wiąże się z niską masą urodzeniową i ryzykiem obniżonej inteligencji, a Tobie grozi przedwczesnym porodem¹¹.

Preparaty zwierające jod często są na receptę, a ich dawka to 200 mcg / doba⁹.

Magnez

To przyjaciel Twój i Twojego dziecka. Łagodzi skurcze mięśni, zapobiega zatem tzw. zespołowi niespokojnych nóg i zmniejsza ryzyko przedwczesnych skurczów macicy. Mnie lekarz zalecił stosowanie magnezu już w 5. tygodniu ciąży, kiedy okazało się, że skurczowe bóle brzucha nie są zapowiedzią miesiączki, a reakcją organizmu na rozwijający się embrion. Wciąż go przyjmuję, a brak nocnych skurczów łydek przypisuję właśnie suplementacji.

Magnez wspomaga pracę serca. Jego niedobór powiązano z nadciśnieniem tętniczym i stanem przedrzucawkowym, a nawet cukrzycą ciężarnych. W przypadku płodów niedostateczna podaż magnezu wpływa na niską masę urodzeniową i oznacza mniej punktów w skali Apgar¹¹.

Ze względu na działanie rozkurczowe, magnez może być stosowany zamiast leków takich jak drotaweryna, wokół której pojawiają się kontrowersje: z jednej strony nie wykazano jej bezpośredniego wpływu na płód¹², z drugiej zaś udowodniono, że większa krwawienie poporodowe¹³. Jeżeli obawiasz się przyjmować drotawerynę porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem. Zdarza się, że jej stosowanie jest konieczne, a samowolne odstawienie może spowodować komplikacje.

Wiele pokarmów jest źródłem magnezu, najwięcej znajdziemy go w kakao i gorzkiej czekoladzie. Pamiętaj przy tym, że kofeina wypłukuje magnez, dlatego warto ograniczyć spożycie kawy w czasie ciąży, ale o ile lekarz nie zaleci jej całkowitego odstawienia, nie jest to konieczne. Poinformuj swojego ginekologa, ile filiżanek dziennie lub tygodniowo wypijasz.

Sugerowana dawka: 200-1000 mg, zależnie od wskazań lekarza⁹.

Żelazo

Co druga ciężarna ma niedobory żelaza, problem ten może zatem dotyczyć również Ciebie. Ten pierwiastek potrzebny jest dziecku do wytwarzania czerwonych krwinek i natleniania organizmu. Jeżeli Twoje wyniki są poniżej 11 g/dl, poproś swojego lekarza o suplementy z żelazem dla kobiet w ciąży¹⁴ (na rynku dostępne są produkty zawierające jednocześnie żelazo i kwas foliowy). Pamiętaj też o diecie bogatej w zielone warzywa liściaste i o soku z pokrzywy, który kupisz w każdej aptece.

Sugerowana dawka to 26 mg⁹.

Wystrzegaj się kompleksów witamin i minerałów, które nie są przeznaczone dla kobiet w ciąży. Często zawierają one dużo cukrów, co nie tylko podnosi u Ciebie ryzyko rozwoju cukrzycy, ale też zwiększa masę urodzeniową dziecka. Porozmawiaj ze swoim lekarzem o najlepszym suplemencie dla kobiet w ciąży.

Julia Ogorzałek