Operacje w znieczuleniu miejscowym czyli zabieg na przytomnym pacjencie

Ten rodzaj znieczulenia stosuje się coraz częściej – nawet w przypadku skomplikowanych operacji. W odróżnieniu od znieczulenia ogólnego pozwala bowiem zachować pełną świadomość, dzięki czemu wiemy, co się z nami dzieje podczas zabiegu.

Artykuł na: 6-9 minut
Zdrowe zakupy

Czy znieczulenia regionalne są lepsze od narkozy?

Znieczulenie regionalne (inaczej miejscowe, obwodowe), np. zablokowanie zakończeń nerwowych czy znieczulenie zewnątrzoponowe, jest obecnie postrzegane jako efektywniejsze i bezpieczniejsze niż narkoza.

Dlaczego uważa się, że narkoza jest groźniejsza od znieczulenia regionalnego?

Pacjent potrzebuje niewiele czasu, by dojść do siebie po operacji, i w mniejszym stopniu jest narażony na wystąpienie efektów ubocznych, więc szybciej niż po znieczuleniu ogólnym może wrócić do domu.

Ból pooperacyjny jest też łatwiejszy do zniesienia, co oznacza przyjmowanie mniejszych dawek opioidów. Chodzi o to, że znieczulenie regionalne całkowicie blokuje ośrodki bólu, więc zmniejsza się jego odczuwanie. Bonus: ten rodzaj znieczulenia jest również tańszy.

Skutki uboczne znieczulenia ogólnego

Uściślijmy – ogólne znieczulenie nie wiąże się z dużym zagrożeniem dla pacjenta, a wraz z rozwojem nauki staje się jeszcze bardziej bezpieczne. W USA z powodu znieczulenia ogólnego umiera mniej niż jeden na 100 tys. pacjentów (w Polsce notuje się jeden przypadek na 10 tys. – przyp. red.).

Jednak wielu chorych po wybudzeniu z narkozy doświadcza nieprzyjemnych skutków ubocznych, takich jak:

  • nudności
  • wymioty 
  • podrażnienie gardła spowodowane rurką intubacyjną

Pewien odsetek pacjentów cierpi też z powodu problemów oddechowych, które mogą prowadzić do zakażenia, a nawet zapalenia płuc. Ponadto badania wykazały, że wielu pacjentów odczuwa mniejszy niepokój, jeśli może w miarę przytomnie obserwować zabieg.

Podstawowe rodzaje znieczulenia regionalnego

  • blokada zakończeń nerwowych
    • anestetyk jest wstrzykiwany w pobliżu nerwów powiązanych z określonym obszarem ciała;
    • anestezjolog używa ultradźwięków, by poprowadzić igłę tam, gdzie dosięgnie ona właściwych nerwów;
  • znieczulenie podpajęczynówkowe
    • środek znieczulający jest podawany w formie iniekcji do płynu rdzeniowego w dolnym odcinku kręgosłupa, co powoduje szybkie odrętwienie ciała od pasa w dół;
  • znieczulenie zewnątrzoponowe
    • anestetyk wstrzykuje się do przestrzeni zewnątrzoponowej kanału kręgowego, pomiędzy okostną wyścielającą kanał kręgowy i oponę twardą otaczającą rdzeń kręgowy;
    • zaczyna on działać dopiero po pewnym czasie, za to można pozostawić wenflon do podania po operacji środków przeciwbólowych;
  • sedacja
    • to, innymi słowy, uspokojenie;
    • znieczulenie regionalne nie wpływa na pracę ośrodkowego układu nerwowego, czyli pacjent podczas operacji pozostaje świadomy – jeśli odczuwa niepokój, anestezjolog może dodatkowo podać mu środki, które go zmniejszą.
    • Sedacja jest stosowana w procedurach medycznych, które mogą być odbierane jako nieprzyjemne lub trwają długo bądź wymagają od pacjenta pozostania w unieruchomieniu.
    • Wyróżnia się kilka stopni sedacji – od najpłytszej (pacjent zachowuje przytomność, jest uspokojony i ma spowolnioną reakcję na bodźce) przez umiarkowaną (pacjent zostaje uśpiony, ale łatwo daje się wybudzić) po głęboką, zbliżoną do znieczulenia ogólnego, ale rzadko stosowaną.

Chirurgia bez narkozy

Czy możesz zatem powiedzieć: "Dziękuję, doktorze, nie skorzystam ze znieczulenia ogólnego"? Nie zawsze. Niemal wszystkie operacje na otwartym sercu i w klatce piersiowej (np. na płucach) wymagają uśpienia pacjenta. Dotyczy to również operacji związanych z przecięciem powłok brzucha i wykonywanych na mózgu.

Wzrasta jednak lista zabiegów, które można przeprowadzać bez znieczulenia ogólnego, jeśli wyrazi na to zgodę zarówno pacjent, jak i lekarz. Oto kilka przykładów.

Wszczepienie protezy stawu przy znieczuleniu regionalnym 

Zablokowanie nerwów, które świetnie sprawdza się w przypadku operacji poszczególnych części ciała, np. rąk czy nóg, może być stosowane podczas wszczepiania protezy stawu. Jeśli chodzi o operację biodra lub kolana, stosuje się znieczulenie zewnątrzoponowe lub podpajęczynówkowe.

Rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego bez narkozy

Przypomina ona implantację protezy w stawie. Jej przeprowadzenie ułatwia kilka technik znieczulenia regionalnego. Taką możliwość wybierają zazwyczaj osoby szczupłe i młodzi pacjenci, u których ten zabieg, nawiasem mówiąc, jest stosunkowo często i z powodzeniem wykonywany.

Operacja prostaty bez znieczulenia ogólnego

W tym przypadku najlepsze jest znieczulenie zewnątrzoponowe lub podpajęczynówkowe. Jeśli operacja ma związek z rakiem prostaty, konieczna jest równoczesna głęboka sedacja, ponieważ choroba nie zawsze ma charakter miejscowy i zabieg może dotyczyć nie tylko prostaty. W przypadku zwykłej resekcji, czyli wycięcia, rozrośniętej tkanki prostaty stosuje się niewielkie dawki leków uspokajających.

Poprawa owalu twarzy przy znieczuleniu miejscowym

Niektórzy chirurdzy plastyczni wolą operować pacjentów zachowujących świadomość i mimikę twarzy – podają wtedy tylko środki blokujące zakończenia nerwowe i sedacyjne. Inni natomiast chcą, by pacjent został uśpiony. Jeśli masz własne zdanie na temat tego, co w twoim przypadku będzie zdecydowanie najlepsze, kieruj się nim przy wyborze lekarza.

Znieczulenie regionalne – ocena ryzyka

Mimo że jest ono bezpieczniejsze niż narkoza, również niesie ze sobą pewne ryzyko. Leki sedacyjne – takie substancje jak propofol, fentanyl, midazolan czy ketamina są w chirurgii uważane za bezpieczne, jednak mogą powodować zawroty głowy i niezborność ruchów. Nie prowadź auta po zabiegu, poproś kogoś, by został na kilka godzin twoim kierowcą.

Środki blokujące zakończenia nerwowe – urazy neurologiczne są bardzo rzadkie, ale może do nich dojść. Zbyt duża dawka lub niewłaściwe miejsce wkłucia mogą spowodować przedostanie się anestetyka do układu krwionośnego, co niekiedy wywołuje uczucie zagubienia, a nawet drgawki.

Znieczulenie zewnątrzoponowe i podpajęczynówkowe – sporadycznie dochodzi do uszkodzenia nerwów, zakażenia, krwawienia i bólu głowy.

Jak zmniejszyć ryzyko przy znieczuleniu miejscowym?

Szczerze i wyczerpująco odpowiadaj na pytania anestezjologa dotyczące twojego zdrowia, a także zadawaj lekarzowi pytania. Nie wszyscy anestezjolodzy są przeszkoleni w zakresie wykorzystywania ultradźwięków w blokowaniu nerwów. Zapytaj chirurga, który będzie cię operował, czy ma doświadczenie w znieczulaniu regionalnym, jeśli chodzi o takie przypadki, jak twój.

Mimo wszystko wolisz narkozę? Nie ma w tym nic złego ani niezwyczajnego. Myśl o tym, że będzie się choćby częściowo przytomnym podczas zabiegu, wywołuje skrajny niepokój u wielu osób. Zdarza się również, że zastosowanie znieczulenia regionalnego jest wykluczone z powodu przyjmowanych przez pacjenta leków. Jeśli jednak zdecydujesz się na nie, szybciej dojdziesz do siebie po zabiegu i prędzej wrócisz do domu. Lekarz rozmawiający z pacjentką

Znieczulenie regionalne - co musisz wiedzieć?

Jeśli zdecydujesz się na znieczulenie miejscowe, możesz stanąć przed kolejnym wyborem: jak bardzo chcesz być wyciszony? Niektóre osoby pragną pozostać przytomne i w pełni świadome, inne wolą mieć lukę w pamięci.

Im słabsze jest znieczulenie, w tym większym stopniu pacjent jest świadomy rozmów zespołu medycznego, a także różnych doznań, w tym szarpnięć i ucisku (chociaż nie odczuwa bólu). Warto o tym porozmawiać z lekarzem przed zabiegiem.

Autor publikacji:
David Sherer
David Sherer

Lekarz medycyny, certyfikowany anestezjolog, przewodniczący i dyrektor generalny Consolidated Medicine – grupy konsultantów i lekarzy medycyny działających w Chevy Chase, stan Maryland. Jest współautorem książki "Dr. David Sherer’s Hospital Survival Guide: 100+ Ways to Make Your Hospital Stay Safe and Comfortable". 

Zobacz więcej artykułów tego eksperta
ARTYKUŁ UKAZAŁ SIĘ W
Holistic Health 2/2021
Holistic Health
Kup teraz
Wczytaj więcej
Nasze magazyny