Nasze magazyny
Można byłoby wymienić wiele innych przykładów tego rodzaju „nierówności” związanych z jedzeniem i piciem. Co za nie odpowiada? W dużej mierze to sprawa genów. Badania dowiodły, że pewne geny i ich warianty (lub mutacje) mogą wpływać na to, jak nasze ciało metabolizuje składniki odżywcze i inne substancje, takie jak na przykład kofeina czy alkohol.
W odniesieniu do niektórych chorób od dawna wiadomo, że istnieje powiązanie pomiędzy metabolizmem konkretnych składników odżywczych a genami. Dla przykładu, jeśli masz zachodnioeuropejskich przodków, którzy mieli odmienną wersję genu HFE, to prawdopodobnie wchłaniasz dwa, a nawet trzy razy więcej żelaza niż osoby z innym profilem genetycznym. Dziedziczna hemochromatoza, czyli nadmierne wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego, może stanowić zagrożenie dla życia. Diagnozuje się ją także za pomocą testów genetycznych. Jednak najnowsze badania z zakresu nutrigenetyki, rodzącej się dopiero dziedziny nauki, która zajmuje się analizą związku genów z żywieniem człowieka, wykazują, że geny mogą decydować o wchłanianiu znacznie większej liczby składników odżywczych i substancji pochodzących z pożywienia, niż wcześniej sądzono. Naukowcy zidentyfikowali do tej pory setki genów i ich wariantów, mogących wpływać na to, w jaki sposób nasze ciało te składniki metabolizuje.
Na jakie substancje warto się przetestować?
Rodzi się zatem pytanie, czy wiedza z zakresu genetyki może nam pomóc w dokonywaniu mądrych wyborów żywieniowych? Jest jeszcze za wcześnie, by to rozstrzygnąć, jednak wiele osób uważa, że wykonanie odpowiednich testów pomogło im wprowadzić drobne zmiany, które korzystnie wpłynęły na ich zdrowie.
Do kluczowych składników odżywczych i innych substancji występujących w pożywieniu, o których można mówić w kontekście genetycznych powiązań, należą:
- FOLIANY Specyficzna wersja genu MTHFR spowalnia tempo, w jakim organizm przekształca foliany w możliwe do wykorzystania przez niego witaminy. Osoby mające ten gen mogą być bardziej podatne na zawał serca lub udar.
Kto może odnieść korzyści z testu? Jeśli w twojej rodzinie występowały zawały, warto omówić z dietetykiem wykonanie odpowiedniego testu i badania krwi, aby sprawdzić, czy cierpisz na niedobór folianów. Gdyby okazało się, że wynik testu jest pozytywny w odniesieniu do genu, a badanie krwi wskazuje na niedobory folianów, skonsultuj się z lekarzem w kwestii suplementowania metylowanymi (aktywnymi) folianami. - KOFEINA Zdolność organizmu do metabolizowania kofeiny kontroluje w głównej mierze gen CYP1A2. Ludzi z określoną wariacją tego genu cechuje tzw. wolny metabolizm – nie mają takiej samej jak inni ludzie zdolności rozkładania kofeiny. Oznacza to, że nie mogą pozwolić sobie na spożywanie nawet takiej ilości kawy, jaka powszechnie uchodzi za bezpieczną, ponieważ może to u nich skutkować rozwojem nadciśnienia.
Kto może odnieść korzyści z testu? Jeśli cierpisz na nadciśnienie lub po wypiciu kawy czujesz się roztrzęsiona (roztrzęsiony), omów wykonanie testu z dietetykiem. W przypadku, gdy jego wynik okaże się pozytywny, ogranicz spożycie napojów i pokarmów zawierających kofeinę. - ALKOHOL Badania wykazują, że umiarkowane dzienne spożycie alkoholu (do dwóch napojów alkoholowych w przypadku mężczyzn i jednego w przypadku kobiet) korzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy. Jednak osoby, u których występuje gen ALDH2*2, powinny zignorować te badania. Nie mają one bowiem takiej zdolności detoksykacji produktów ubocznych rozkładu alkoholu (aldehydu octowego) jak inni ludzie, co zwiększa ryzyko rozwoju zabójczego raka przełyku.
Kto może odnieść korzyści z testu? Każdy, kto ma azjatyckich przodków, a także osoby, u których występuje czynnik ryzyka raka przełyku, taki jak refluks żołądkowo-przełykowy, i wszyscy, którzy zauważają, że ich skóra staje się czerwona lub zarumieniona po wypiciu alkoholu. Jeśli test da wynik pozytywny, unikaj alkoholu.
Na czym polegają testy genetyczne?
Dietetyk lub lekarz może zasugerować ci zamówienie online zestawu żywieniowych testów genetycznych. Umożliwią one pobranie próbki śliny i odesłanie jej do analizy. Całościowy koszt to mniej więcej kilkaset dolarów (w Polsce cena zestawu wraz z badaniem wynosi około dwóch tys. zł – przyp. tłum.). Specjalista, który zleca wykonie testów, pobiera zwykle dodatkową opłatę za konsultację powiązaną z interpretacją wyników. Niestety tych kosztów nie pokrywa ubezpieczenie (w Polsce refundacją objęte są jedynie badania ze wskazań medycznych, takich jak na przykład podejrzenie choroby genetycznej (metabolicznej) czy nieprawidłowy rozwój dziecka – po uzyskaniu skierowania od lekarza genetyka, do którego z kolei może skierować lekarz rodzinny lub specjalista).
Autor tekstu, Sharon Moalem, jest dr n. med., naukowcem i odkrywcą pracującym w Nowym Jorku (USA). Był zastępcą redaktora naczelnego w magazynie „Journal of Alzheimer’s Disease”, został nagrodzony za ponad 25 opatentowanych wynalazków w dziedzinie biotechnologii i zdrowia. Autor książki „The DNA Restart: Unlock Your Personal Genetic Code to Eat for Ypur Genes, Lose Weight ans Reverse Aging”.
