Wypadanie włosów - zawsze szukaj przyczyny

Zanim podniesiesz alarm, że strasznie wypadają ci włosy i rozpaczliwie będziesz szukać pomocy u lekarza rodzinnego lub dermatologa, zastanów się, jaki charakter ma u ciebie wypadanie włosów. Zazwyczaj każdą utratę włosów uważa się za patologię. Zapominamy o tym, że wypadanie włosów jest procesem fizjologicznym i dotyczy wszystkich ludzi. Ale po kolei. Na skórze głowy mamy średnio 100-150 tysięcy włosów, które są stale odnawiane. Podobnie jest z owłosieniem w innych partiach naszego ciała. Odbywa się to w stałym cyklu, który przebiega w trzech fazach:

• faza wzrostu (anagen): trwa od 3 do 6 lat. Na zdrowej skórze głowy w tej fazie znajduje się około 80-85% wszystkich włosów, które rosną 0,5-1 cm miesięcznie;
• faza przejściowa (katagen): trwa 1-2 tygodnie. Znajduje się w niej jedynie 1-2% włosów. W tej fazie wzrost włosa zatrzymuje się i dochodzi do zaniku jego macierzy.
• faza spoczynku (telogen): trwa od 2 do 3-4 miesięcy. Martwa cebulka wysuwa się nad pochewkę mieszka, a włos zostaje wypchnięty przez nowy włos anagenowy, czyli taki, który zaczyna wydostawać się na powierzchnię skóry. W tej fazie jest zwykle około 15% owłosienia skóry głowy.

Co oznaczają te wyliczanki? Otóż to, że wypadanie 60-100 włosów dziennie jest naturalnym zjawiskiem, które należy zaakceptować. Więcej włosów zaczynamy tracić wraz z wiekiem, dlatego po 50. roku życia warto poświęcić im więcej uwagi i szczególnie o nie zadbać. Gdy zaobserwujemy, że włosy wypadają nam "garściami", warto poznać odpowiedź, dlaczego tak się dzieje. Chorobowemu wypadaniu włosów często towarzyszy zmiana ich faktury i utrata połysku. Włosy stają się szorstkie, przesuszone, matowe i gorzej się układają pomimo starannej pielęgnacji.

Każda choroba, której towarzyszy wysoka gorączka, silne zmęczenie czy stres, może przyczynić się do zwiększonego wypadania włosów. Zjawisko to określane jest jako łysienie telogenowe, czyli takie, w którym dochodzi do skrócenia fazy wzrostu włosa przy jednoczesnym wydłużeniu fazy spoczynku, czyli telogenu. W takim przypadku łysienie pojawia się nagle i może objawiać się znaczną utratą włosów. Zazwyczaj jest to jednak sytuacja przejściowa. Po wyleczeniu podstawowej choroby włosy zaczynają odrastać, gdyż wchodzą w swój normalny trzyfazowy cykl.

Przyczyną wypadania włosów może być także przebyta infekcja COVID-19. Jej efektem może być nadmierna utrata włosów nawet dwa miesiące po ustąpieniu objawów.

Czasowa utrata włosów może mieć związek także z niedoborem żelaza, którego przyczyną bywa stosowanie restrykcyjnych diet, dostarczających ten pierwiastek w niewielkiej ilości, a także upośledzenie jego wchłaniania z przewodu pokarmowego (na przykład w celiakii czy zapalnych chorobach jelit). Ponadto zapotrzebowanie organizmu na żelazo może się zwiększać u kobiet będących w ciąży czy karmiących piersią, a także obficie miesiączkujących. Narażone na niedobór żelaza są też osoby mające wrzody żołądka i po rozległych operacjach oraz wielokrotni dawcy krwi, jeżeli między jednym a drugim jej oddaniem nie zachowują zalecanych odstępów czasu².

Dlaczego żelazo jest niezbędne do zachowania zdrowych włosów? Pierwiastek ten stanowi podstawowy element składowy hemoglobiny, zapewniający prawidłową budowę i działanie czerwonych krwinek. Jego niedobór wpływa na pogorszenie ogólnego stanu zdrowia i wystąpienie objawów niedokrwistości. Włosy stają się cieńsze i bardziej łamliwe, a czasami może dojść do ich rozproszonego wypadania. W takich przypadkach konieczna jest suplementacja żelazem oraz zmiana nawyków żywieniowych³.

Jakie zrobić badania, by ustalić przyczynę wypadania włosów

Bardzo przydatna będzie morfologia, oznaczenie stężenia hormonów tarczycowych oraz poziomu żelaza. Diagnostykę można uzupełnić o badania dodatkowe, czyli trichoskopię, trichogram czy badanie histopatologiczne wycinka ze skóry głowy.

Trichoskopia polega na bezbolesnej mikroskopowej ocenie włosów za pomocą wideodermatoskopu. Trichogram to badanie włosów głowy, w którym poddaje się ocenie ich korzenie w mikroskopie świetlnym. Badanie nie należy do przyjemnych, ponieważ konieczne jest wyrwanie pewnej liczby włosów. Podczas wizyty u dermatologa lub trychologa ważnym elementem, pomocnym w postawieniu diagnozy, jest wywiad oraz ocena owłosionej skóry głowy. Warto się też dobrze przygotować do takiej wizyty i np. spisać na kartce wszystkie leki (także wydawane bez recepty) oraz suplementy, które stosujemy¹.

Choroby, które powodują wypadanie włosów

Jest wiele chorób przewlekłych, które powodują nadmierną utratę włosów. Najczęściej za wypadanie włosów obwinia się nieprawidłowo funkcjonującą tarczycę. Tymczasem lista winowajców jest znacznie dłuższa, a znajdują się na niej m.in. choroby autoimmunologiczne, weneryczne i ogólnoustrojowe, a także choroby i zaburzenia psychiczne, zaburzenia pracy jelit, nerek i wątroby, choroby owłosionej skóry głowy oraz - o czym rzadko się mówi - borelioza⁴.

Zaburzenia hormonalne

Gruczoł tarczowy (tarczyca) odpowiedzialny jest za wytwarzanie hormonów tarczycy, które sterują przemianą materii w tkankach i narządach organizmu. Gdy tarczyca pracuje prawidłowo, możemy się cieszyć bujną czupryną i piękną skórą. Gorzej, gdy rozwinie się niedoczynność lub nadczynność tarczycy. Jeżeli choroby te nie są właściwie kontrolowane, będziemy zmagać się z patologicznym wypadaniem włosów. Nadmiar hormonów (nadczynność), jak również zbyt niski ich poziom (niedoczynność) osłabiają cebulki włosowe. Mieszki włosowe nie otrzymują odpowiedniej ilości składników odżywczych, bez których prawidłowy rozwój włosa jest niemożliwy. Przy podejrzeniu chorób tarczycy konieczne jest oznaczenie poziomu TSH, czyli hormonu tyreotropowego oraz hormonów T3 i T4, czyli trójjodotyroniny i tyroksyny. Aby rozwiązać problem nadmiernego wypadania włosów w przebiegu chorób tarczycy, trzeba przyjmować odpowiednie leki, które doprowadzają do równowagi hormonalnej w organizmie.

Niektóre nowotwory

Nie wszystkie choroby nowotworowe zaburzają naturalny wzrost włosa. Łysienie jest związane z uszkodzeniem cebulki przez komórki nowotworowe. Zmian takich mogą dokonać nowotwory pierwotnie zajmujące owłosioną skórę głowy lub przerzuty z nowotworów narządów wewnętrznych. Łysienie powodowane przez chorobę nowotworową ma charakter trwały i nieodwracalny. To tzw. łysienie bliznowaciejące. Do utraty włosów mogą doprowadzić:

• rak podstawnokomórkowy (najczęstszy nowotwór złośliwy skóry, o niskiej złośliwości i powolnym wzroście; ryzyko zachorowania jest większe w przypadku osób narażonych na nadmierne promieniowanie słoneczne i będących w starszym wieku)
• rak kolczystokomórkowy (złośliwy nowotwór wywodzący się z komórek naskórka, to drugi pod względem częstości występowania pierwotny nowotwór skóry, a ryzyko zachorowania zwiększa się z wiekiem)
• czerniak (to złośliwym nowotwór skóry, błon śluzowych i błony naczyniowej gałki ocznej, wywodzi się z melanocytów i charakteryzuje szybkim wzrostem, niewielką podatnością na leczenie i powodowaniem licznych przerzutów; gdy zmiana występuje na owłosionej skórze głowy, dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia cebulek)
• nowotwory jajnika (są tym rodzajem nowotworu, który może doprowadzić do wyłysienia bez przerzutów do skóry - zdarza się, że wypadanie włosów jest pierwszym zauważonym objawem choroby, ale bywa on lekceważony i rzadko jest kojarzony z chorobą nowotworową; jajniki są odpowiedzialne za wytwarzanie estrogenów, które decydują o stanie włosów, więc nagłe zmniejszenie wydzielania tych hormonów przyczynia się do przejścia włosów ze stadium anagenu w fazę telogenu, co powoduje nasilenie ich wypadania).

Nowotwory narządów wewnętrznych nie powodują łysienia. Dopiero przerzuty do owłosionej skóry głowy przyczyniają się do uszkodzenia cebulek włosowych i zastąpienia ich blizną łącznotkankową. Zmiany takie są nieodwracalne, odrost włosa jest niemożliwy. Najczęściej przerzuty do owłosionej skóry dają nowotwory sutka, żołądka, jelita grubego i nerki.

Zespół policystycznych jajników

PCOS, czyli zespół policystycznych jajników, to najczęstsza choroba hormonalna u kobiet w wieku rozrodczym. Dolegliwość ta bywa dziedziczna. Dokładna przyczyna rozwoju PCOS wciąż nie jest znana. Choroba powoduje przede wszystkim zaburzenia równowagi hormonalnej. Objawami są nieregularne miesiączki, problemy z zajściem w ciążę oraz nadmierne wydzielanie androgenów.

Charakterystycznym objawem PCOS, będącym konsekwencją hiperandrogenizmu, jest hirsutyzm, czyli występowanie owłosienia typu męskiego. Nadmierne owłosienie pojawia się na całym ciele. Może występować na twarzy, brzuchu, klatce piersiowej i na plecach. Ale nadmiernemu owłosieniu na ciele towarzyszy łysienie androgenowe. Przerzedzenie włosów na głowie jest konsekwencją oddziaływania DHT, czyli dihydrotestosteronu - aktywnej pochodnej testosteronu, na mieszki włosowe. Dochodzi wówczas do miniaturyzacji mieszków i ich osłabienia, co oczywiście skutkuje wypadaniem włosów. PCOS powoduje zwiększone wydzielanie insuliny, która z kolei przyczynia się do podwyższenia poziomu testosteronu. Nadmiar męskiego hormonu w kobiecym organizmie może doprowadzić do wypadania włosów na szczycie głowy.

Choroby autoimmunologiczne

Utrata włosów bardzo często jest jednym z objawów chorób układu immunologicznego. Może wynikać z samej choroby lub mieć związek ze stosowanym leczeniem. Bardzo często odpowiadają z nią choroby autoimmunologiczne, w których przebiegu układ odpornościowy atakuje własne tkanki.

• Toczeń rumieniowaty (SLE) - to wielonarządowa choroba autoimmunologiczna, która może dotyczyć tkanek całego organizmu. Do charakterystycznych objawów tocznia należą: rumień w kształcie motyla na twarzy, bóle stawów i mięśni oraz zmęczenie, a także nadmierne wypadanie włosów. Dotyczy to także brwi i rzęs. W przypadku tocznia mamy do czynienia z łysieniem bliznowaciejącym, które tym odróżnia się od niebliznowaciejącego, że mieszki włosowe są zastępowane przez tkankę łączną włóknistą. Wówczas dochodzi do zniszczenia mieszka i nieodwracalnej utraty włosów. Na skórze pojawiają się charakterystyczne blizny.
• Liszaj płaski - to przewlekła choroba skóry oraz błon śluzowych, najprawdopodobniej o podłożu autoimmunologicznym, która objawia się charakterystycznymi zmianami grudkowymi i świądem. Jedną z odmian choroby jest liszaj płaski mieszkowy (LPP), który wywołuje stan zapalny wokół mieszków włosowych i w efekcie łysienie. Początkowo ogniska są niewielkie, jednak mają tendencję do łączenia się i zajmowania większych obszarów głowy. Choroba częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn, stwierdza się ją nierzadko u osób z jaśniejszą skórą.
• Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) - to stan zapalny skóry, którego objawy obejmują miejsca z dużą ilością gruczołów łojowych, przede wszystkim głowę, klatkę piersiową czy plecy. Choroba objawia się zaczerwienieniem i swędzeniem skóry oraz nadmiernym złuszczaniem się naskórka - wtórnie może to prowadzić do uszkodzeń mieszków włosowych i tym samym do nadmiernego wypadania włosów.
• Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) - to przewlekła i nieuleczalna choroba zapalna atakująca przede wszystkim stawy. Objawem RZS są bóle, sztywność i obrzęk stawów - głównie rąk i stóp, ponieważ to tu toczy się proces zapalny. RZS może atakować także narządy wewnętrzne. Jednym z objawów choroby jest wypadanie włosów (przyczyniają się do tego również leki stosowane podczas leczenia, głównie metotreksat).
• Łuszczyca - w przebiegu łuszczycy skróceniu ulega cykl życia komórki skóry z 28 dni nawet do 3-4 dni. To charakterystyczna cecha tego schorzenia. Nowe komórki bardzo szybko dojrzewają, a stare nie nadążają się złuszczać, przez co na ciele tworzy się gruba warstwa martwych komórek w postaci łusek. Zmiany mogą pojawić się na całym ciele, także na skórze głowy. Łuszczące się zmiany swędzą. Wokół nich powstają ogniska zapalne, które mogą uszkadzać mieszki włosowe. Następstwem tego jest utrata włosów.
• Choroba Hashimoto - to przewlekłe zapalenie tarczycy, w którym układ immunologiczny może też atakować komórki mieszków włosowych. Utrata włosów jest ponadto związana z obniżonym poziomem tyroksyny - hormonu wytwarzanego przez tarczycę. W przypadku choroby Hashimoto może wystąpić łysienie plackowate.
• Łysienie plackowate - to schorzenie o podłożu autoimmunologicznym, którego nazwa pochodzi od charakterystycznych ognisk łysienia. Może ono przybrać formę łysienia plackowatego całkowitego - z utratą włosów na głowie, a także łysienia plackowatego uogólnionego - gdy dochodzi również do utraty brwi i rzęs oraz włosów w pozostałych częściach ciała. W tej chorobie włosy wypadają, ponieważ wokół mieszków włosowych dochodzi do powstania silnego stanu zapalnego. Przyczyny łysienia plackowatego nie do końca są poznane, ale wiadomo, że utrata włosów o takim podłożu często jest poprzedzona wystąpieniem ostrego bądź przewlekłego stresu związanego z poczuciem straty, jak np. śmierć kogoś bliskiego, rozwód rodziców, utrata pracy.
• Celiakia - to choroba związana z wrodzoną nietolerancją glutenu. Podstawą leczenia jest stosowanie diety bezglutenowej. Wypadanie włosów w przypadku celiakii ma związek z niedożywieniem i niedoborami żelaza. U wielu pacjentów po wdrożeniu leczenia i dzięki przestrzeganiu odpowiedniej diety włosy odrastają. W większości przypadków konieczne jest jednak zastosowanie terapii zaleconej przez dermatologa. Warto pamiętać, że nietolerancja glutenu może pojawić się w każdym wieku i mieć związek z zanikiem kosmków jelitowych⁵.

Grzybice

Przyczyną wypadania włosów mogą być także choroby grzybicze. Zdarza się, że powodują one nie tylko wypadanie włosów na głowie, ale także przerzedzenie brwi i rzęs. Wypadanie włosów może powodować:

• Grzybica skóry owłosionej - choć nazywana jest także grzybicą skóry głowy, może dotyczyć też innych owłosionych partii ciała, takich jak brwi, rzęsy i broda. Choroba charakteryzuje się wysoką zakaźnością (do zarażenia dochodzi przez bezpośredni kontakt z osobą chorą, a czasami nawet ze zwierzęciem) i często odpowiada za ogniskową utratę włosów o podłożu zapalnym u dzieci. Przyczyną schorzenia jest zakażenie dermatofitami. Sprzyja mu obniżona odporność organizmu, przyjmowanie leków immunosupresyjnych oraz częste stosowanie antybiotyków, a także... nadmiar higieny, który prowadzi do zniszczenia naturalnej warstwy ochronnej naskórka. W chorobie tej w okolicy ujść mieszków włosowych tworzą się nacieki zapalne, a nawet ropne guzy, które niszczą mieszki.
• Grzybica strzygąca - chorobę wywołują antropofilne i zoofilne grzyby, które mają zdolność do rozkładania keratyny obecnej w naskórku, włosach i paznokciach. Procesem chorobowym najczęściej objęta jest owłosiona skóra głowy, ale wykwity mogą się pojawić także na skórze nieowłosionej i na paznokciach. Grzybica strzygąca skóry jest schorzeniem, które typowo występuje u dzieci przed okresem pokwitania. Wyróżnia się dwie odmiany grzybicy strzygącej, powierzchowną i głęboką, które różnią się między sobą obrazem klinicznym, przebiegiem oraz sposobem leczenia i powikłaniami. Grzybica strzygąca powierzchowna skóry głowy charakteryzuje się występowaniem drobnych, licznych i okrągłych złuszczających się zmian, które są dobrze odgraniczone od skóry zdrowej.
  W obrębie ognisk chorobowych zauważyć można delikatne, przerzedzone, szarawe, ułamane na nierównej wysokości włosy, które wyglądają jak niedokładnie przystrzyżone, a także liczne czarne, drobne punkciki, które są włosami ułamanymi przy samej skórze. To właśnie stąd pochodzi nazwa choroby: grzybica strzygąca. Odmiana głęboka grzybicy strzygącej charakteryzuje się obecnością rumieniowych ognisk zapalnych ze złuszczającą się skórą. W ich obrębie zaobserwować można bolesne, zapalne zmiany guzowate różnej wielkości. Guzy mają skłonność do rozmiękania, może z nich nawet wypływać treść ropna. Mieszki włosowe znajdujące się w skórze objętej procesem chorobowym ulegają zniszczeniu. Wskutek stanu zapalnego, wywołanego przez dermatofity, dochodzi do osłabienia cebulek. bliznowacenia i nieodwracalnego wypadania włosów⁶.
• Grzybica drobnozarodnikowa - to choroba zakaźna owłosionej skóry głowy. W Polsce wywołuje ją najczęściej grzyb przenoszony przez koty i psy. Choroba atakuje zwykle dzieci między czwartym a dziesiątym rokiem życia, także w następstwie bezpośredniego kontaktu z osobą zakażoną lub poprzez używanie tego samego grzebienia czy ręcznika do włosów.
  Łatwo zauważalnym symptomem grzybicy drobnozarodnikowej są pojedyncze lub mnogie okrągłe albo owalne zmiany skórne, charakteryzujące się różną wielkością i z równo ułamanymi włosami, 2-3 mm od powierzchni skóry, które pokryte są szarym drobno łuszczącym się naskórkiem. W leczeniu grzybicy drobnozarodnikowej najważniejszą rolę odgrywa doustne przyjmowanie przez kilka tygodni leku, który hamuje rozrost grzyba. Dobre działanie mają maści oraz kremy o właściwościach przeciwgrzybiczych, ale zdarzają się niestety również takie przypadki, w których leczenie miejscowe jest niewystarczające⁷.

Choroby jelit

Utrata włosów spowodowana zaburzeniami jelitowymi to dość częsty problem. Na ryzyko znacznego przerzedzenia się włosów narażone są osoby cierpiące na chorobę Leśniowskiego-Crohna, będącą przewlekłym schorzenia zapalnym przewodu pokarmowego, i zespół jelita drażliwego. Stan zapalny jelit może być też spowodowany przez obecne w nich pasożyty. Dlaczego przy zapalnych chorobach jelit wypadają włosy? Jelita są miejscem, w którym składniki pokarmowe ulegają wchłonięciu do krwi. Jeśli nie pracują one prawidłowo, organizm nie otrzymuje odpowiedniej ilości składników budulcowych włosa. Ratunkiem jest skuteczne leczenie choroby podstawowej.

Zespół nerczycowy

Chorobą nerek, która prowadzi do wypadania włosów, jest zespół nerczycowy, wieloobjawowe schorzenie, które powoduje groźne powikłania. Jednym z negatywnych skutków zespołu nerczycowego jest występowanie łysienia, spowodowanego głównie utratą białka z organizmu. Wypadanie włosów w przypadku zespołu nerczycowego może mieć związek nie tylko z samą chorobą, ale także z przyjmowaniem leków. Łysienie może być przejściowe lub trwałe, może obejmować całą owłosioną skórę głowy lub tylko jej fragmenty. Opanowanie przyczyny choroby nerek daje szansę na zażegnanie problemu nadmiernego wypadania włosów. W leczeniu łysienia potrzebna jest jednak cierpliwość oraz stosowanie terapii skojarzonej, opracowanej przez specjalistę.

Zatrucie metalami ciężkimi

Toksyny, które przedostaną się do organizmu, mogą powodować zmiany w strukturze włosów, a także przyczynić się do ich wzmożonego wypadania. Winowajcą jest często zatrucie metalami ciężkimi, takimi jak rtęć, tal i arsen. Łysienie rozpoczyna się mniej więcej po upływie dwóch tygodni od kontaktu (spożycia) z toksyczną substancją. Zazwyczaj dochodzi do całkowitej utraty włosów. Jeżeli kontakt z trucizną nie spowodował istotnego uszczerbku na zdrowiu, po odtruciu można się spodziewać, że mniej więcej w ciągu 6-8 tygodni włosy zaczną odrastać.

Choroby wątroby

Łysienie mogą powodować także choroby wątroby. Chodzi nie tylko o wypadanie włosów, ale również o przerzedzenie się brwi i rzęs. Przyczyną łysienia w przebiegu chorób wątroby jest zaburzona przemiana aminokwasów. U obu płci utrata włosów obejmuje także pachy i klatkę piersiową, a u mężczyzn owłosienie łonowe przyjmuje typ kobiecy. Aby odzyskać włosy, należy się poddać leczeniu schorzenia podstawowego.

Upośledzone mikrokrążenie

Cukrzyca jest poważną chorobą metaboliczną, której podstawowym objawem jest przewlekła hiperglikemia, czyli wysoki poziom glukozy we krwi, negatywnie wpływający na wszystkie narządy wewnętrzne. Dochodzi do zaburzeń pracy nerek, serca, mózgu i naczyń krwionośnych. Cukrzyca upośledza mikrokrążenie, co powoduje niedostateczne odżywienie mieszków włosowych i macierzy włosa. Włosy stają się słabe i zaczynają wypadać. Im gorzej kontrolowana cukrzyca, tym bardziej nasilone wypadanie włosów. Wiele osób nie wie, że ma podwyższony poziom cukru we krwi, ale zaczyna szukać pomocy lekarza właśnie z powodu nadmiernego wypadania włosów. Proces łysienia w przebiegu cukrzycy można spowolnić. Warunkiem jest zapanowanie nad tą chorobą, w czym pomagają dobrze dobrane leki, odpowiednia dieta oraz wysiłek fizyczny. Jeżeli stężenie cukru we krwi jest prawidłowe, ryzyko uszkodzenia mikrokrążenia odpowiedzialnego za odżywianie mieszków włosowych jest niewielkie.

Sprzymierzeńcem diabetyków jest biotyna, czyli witamina B7, która bierze udział w przemianie glukozy w glikogen, a tym samym wpływa na utrzymanie jej odpowiedniego poziomu we krwi. W ten sposób przyczynia się ona również do zachowania w dobrym stanie skóry, włosów i paznokci. Poza łykaniem aptecznych preparatów z biotyną warto też spożywać bogaty w nią pokarm (mięso i podroby, żółtko jaj, łosoś, banany, pomidory, kalafior, arbuz, melon).

Kiła

Chorobą weneryczną, która objawia się między innymi wypadaniem włosów, jest coraz częściej obecnie rozpoznawana kiła. Symptomy choroby występują mniej więcej po miesiącu od zakażenia. Naciek lub owrzodzenie pojawia się w okolicy narządów płciowych i znika dość szybko, jednak w miejscu jego wystąpienia pozostaje blizna. Gdy choroba się rozwija, pojawiają się zmiany skórne usytuowane na ramionach i rękach, czasem też na bokach tułowia. Mają one postać plamek pojedynczych bądź zlewających się, mogą także przekształcać się w wyczuwalne na skórze grudki. Zmiany skórne można też zaobserwować na stopach i dłoniach. To właśnie na tym etapie rozwoju choroby może pojawić się łysienie kiłowe. Nasilone wypadanie włosów nie jest jednak objawem występującym zawsze - szacuje się, że problem ten dotyczy co dziesiątej osoby zakażonej krętkiem bladym. Łysienie kiłowe charakteryzuje się nagłym wypadaniem włosów w okolicach skroni i na potylicy. W przebiegu kiły można też utracić włosy na całym ciele. Objaw ten jest często lekceważony przez chorych, ponieważ dla łysienia kiłowego charakterystyczne jest to, że włosy samoistnie odrastają. Kiłę leczy się antybiotykami.

Borelioza

Ponieważ w ślinie kleszcza są substancje znieczulające, często - jeśli nie wystąpi rumień - nie zdajemy sobie sprawy z tego, że padliśmy ofiarą tego niewielkiego pajęczaka. Jeśli kleszcz był zakażony bakterią Borrelia burgdorferi, może się rozwinąć borelioza. Jej objawy często występują dopiero po wielu tygodniach, miesiącach, a nawet latach, kiedy już nie pamiętamy, że zostaliśmy ukłuci przez kleszcza. Choroba atakuje układ nerwowy oraz narządy wewnętrzne. Może się objawiać dotkliwym bólem stawów oraz... wypadaniem włosów. Chorzy, którzy doświadczają tego objawu, mówią, że włosy wypadają garściami. Na szczęście jest to proces odwracalny. Warunkiem jest skuteczne leczenie choroby podstawowej⁸.

Wypadanie włosów a leki

To problem, o którym rzadko się mówi. A szkoda, bo lista leków, które przyczyniają się do nasilonego wypadania włosów jest imponująca. W przypadku łysienia polekowego przerzedzanie włosów jest równomierne, co oznacza, że nie pojawiają się łyse "placki" czy zakola. Cechą łysienia polekowego jest też to, że pierwsze oznaki osłabienia włosów można zaobserwować po trzech miesiącach zażywania leku. Dzieje się tak, ponieważ tyle trwa faza telogenowa.

Problem wypadania włosów po lekach jest często bagatelizowany przez lekarzy, dla których ważniejsze jest leczenie choroby podstawowej. Zapomina się jednak o tym, że utrata włosów lub ich widoczne osłabienie może być, zwłaszcza dla kobiet, nie tylko defektem kosmetycznym, ale także poważnym problemem psychicznym. Oto grupy leków, które mogą przyczyniać się do wypadania włosów.

• Chemioterapeutyki - podczas chemioterapii dochodzi do zatrzymania podziałów mitotycznych w mieszku włosowym, a w efekcie do przedwczesnego zatrzymania fazy wzrostu włosa. U niektórych pacjentów wypada tylko część włosów, a u innych dochodzi do całkowitego wyłysienia. Włosy zaczynają odrastać po 2-6 miesiącach od zakończenia kuracji. Często też są wtedy mocniejsze niż przed leczeniem.
• Leki hormonalne - na pierwszym miejscu listy szkodników są leki przyjmowane w ramach antykoncepcji hormonalnej. Ale stosowanie androgenów także powoduje wypadanie włosów. Mówi się wówczas o łysieniu androgenowym. Podobnie będą działały leki zażywane przy nadczynności tarczycy. Tabletki antykoncepcyjne nie powodują wypadania włosów u kobiet bez predyspozycji genetycznej. Jeżeli takie przypadki były w rodzinie, należy powiedzieć o tym lekarzowi. U kobiet, które odziedziczyły skłonność do łysienia, do znacznej utraty włosów dochodzi 2-3 miesiące po odstawieniu tabletek. Proces ten trwa zwykle około pół roku. Po tym czasie cebulki regenerują się i włosy wracają do dawnego stanu. Zdarza się, że wskutek stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej cebulki włosów ulegają nieodwracalnemu zniszczeniu. Dlatego przed jej rozpoczęciem warto poznać genetyczne obciążenia, aby chroniąc się przed nieplanowaną ciążą, nie utracić włosów.
• Antybiotyki - leczenie zakażeń bakteryjnych wymaga czasem przyjmowania antybiotyków w dużych dawkach. Kuracja odbija się na całym organizmie, także na włosach, co objawia się ich wzmożonym wypadaniem. Ale jest to sytuacja odwracalna. Gdy organizm zregeneruje się, włosy także wrócą do stanu sprzed leczenia. Ważne, by w okresie rekonwalescencji przyjmować witaminy, makro- i mikroelementy, a także spożywać odpowiednio dużo świeżych warzyw i owoców.
• Leki kardiologiczne - zagrożone utratą włosów są zwłaszcza osoby przyjmujące leki na obniżenie ciśnienia krwi. Ale na stan owłosienia mogą wpływać także leki z grupy beta-blokerów, stosowane między innymi w przypadku niewydolności serca, czy leki poprawiające jego ukrwienie. Jeżeli tak się dzieje, należy poinformować o tym lekarza prowadzącego, aby mógł zmienić preparat na inny.
• Leki przeciwzakrzepowe - antykoagulanty, czyli leki przeciwzakrzepowe, stosuje się w przypadku zakrzepicy żył głębokich, w zatorowości płucnej i przy migotaniu przedsionków, a także w leczeniu niektórych nowotworów. Skutkiem ubocznym ich działania może być znaczne osłabienie mieszków włosowych i wydłużenie fazy telogenowej, a co za tym idzie - nasilenie wypadania włosów.
• Antydepresanty - depresja jest poważną chorobą, której nie wolno lekceważyć. Sama nie minie. Antydepresanty, podobnie jak inne leki, mają działania uboczne. Jeżeli zauważymy, że stan włosów się pogorszył, nie rezygnujmy z leczenia. Ratunku trzeba szukać w diecie bogatej w biotynę, która jest nazywana także witaminą H lub B7. Odpowiada ona za zdrowy wygląd skóry, paznokci i włosów. Można ją znaleźć w ziarnach słonecznika, wątrobie wołowej, jajkach, sardynkach, orzechach włoskich i migdałach. Włosy potrzebują też cynku, który powstrzymuje ich wypadanie. Źródłem cynku są między innymi: pestki dyni, ostrygi, wątróbka, olej lniany i niektóre grzyby (kurki, pieczarki, boczniaki, shiitake).
• Leki stosowane w reumatologii - łysienie polekowe najczęściej obserwuje się w następstwie stosowania sulfasalazyny, soli złota oraz metotreksatu. Ale nie tylko zastosowana terapia może być przyczyną utraty włosów. Choroby reumatyczne, zwłaszcza o podłożu autoimmunologicznym (np. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń) same w sobie przyczyniają się do wypadania włosów. Nie oznacza to jednak, że należy przerwać leczenie choroby podstawowej.
• Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne - mogłoby się wydawać, że stosowanie popularnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych niczym nam nie zagraża. Ale tak nie jest. Wszystkie leki mogą nam szkodzić. Co ciekawe, kwas acetylosalicylowy, ketoprofen, naproksen oraz ibuprofen przyczyniają się niekiedy także do osłabienia włosów. Dlatego nie należy ich nadużywać. Stosujmy się do zaleceń lekarza lub dawkowania opisanego na opakowaniu leku lub w ulotce.
• Statyny - są to leki obniżające poziom cholesterolu we krwi. Różne są opinie na temat ich działania i nie jest tajemnicą, że powodują również skutki uboczne, a jednym z nich jest przerzedzenie włosów.
• Retinoidy - przyjmowanie pochodnych witaminy A (np. izotretynoiny) powoduje nadmierną utratę włosów u 20-30% pacjentów. Przedawkowanie tej witaminy skutkuje nawet łysieniem. Oprócz utraty włosów może o nim świadczyć drażliwość, bóle głowy, świąd skóry i krwawienie dziąseł.

Wypadanie włosów wywołane lekami nie powinno być powodem do wielkiego niepokoju, ponieważ prawie zawsze jest odwracalne, a cykl życia włosów normuje się w ciągu kilku tygodni lub miesięcy po zakończeniu leczenia. Zdarza się, że w przypadku długotrwałego zażywania danego leku organizm się do niego przystosowuje i włosy zaczynają odrastać, mimo że pacjent jest nadal leczony⁹.

Skuteczne sposoby na wypadające włosy

Stan włosów zależy od bardzo wielu czynników. Na niektóre z nich mamy wpływ, na inne nie. Jeśli cierpimy na schorzenia, które przyczyniają się do wypadania włosów, musimy przyjmować leki i starać się odzyskać zdrowie. Niezwykle ważna jest też właściwa dieta, bogata w witaminy oraz makro- i mikroelementy. Znaczenie ma także aktywność fizyczna oraz umiejętność panowania nad emocjami, czyli nauka technik relaksacyjnych. Ale to nie wszystko. Osoby borykające się z wypadaniem włosów powinny do ich pielęgnacji używać odpowiednich kosmetyków pozbawionych siarczanów (SLES, SLS), ponieważ mogą one nadmiernie wysuszać skórę głowy i włosy. Warto też kupić jedwabne poszewki na poduszki, aby kręcąc się podczas snu, nie uszkadzać włosów. Kobiety, które mają długie włosy, powinny na noc zaplatać je w luźny warkocz, a w dzień unikać wiązania włosów w ciasny kucyk.

W przeciwdziałaniu wypadaniu włosów można wykorzystać także produkty, które znajdziemy w każdej kuchni.

• Odżywka z jajek – jej przygotowanie zabiera dosłownie kilka minut. Dwa żółtka łączymy z oliwą (można ją zastąpić olejem rycynowym) i miodem, aby powstała jednolita masa. Maskę nakładamy na włosy i skórę głowy przed planowanym myciem, następnie wkładamy foliowy czepek i turban z ręcznika. Po upływie 30 minut myjemy włosy delikatnym szamponem. Mieszanka ta, jeśli stosuje się ją regularnie (np. raz w tygodniu), zregeneruje skórę głowy, nawilży i odżywi włosy oraz doda im objętości. To doskonały domowy sposób na wypadające włosy.
• Sok z czarnej rzepy – świeży sok z czarnej rzepy uzyskuje się najłatwiej, korzystając z sokowirówki. Ale można też zetrzeć rzepę na tarce i odcisnąć z niej sok. Nakładamy go na wilgotne włosy i skórę głowy na 30 minut przed myciem. Rzepa ma właściwości regenerujące, a ponadto pobudza krążenie, co przywraca prawidłową pracę cebulek i przyspiesza wzrost włosów. Usuwa też łupież i łojotok. Wcierka z czosnku – czosnek ma właściwości bakteriobójcze i zawiera organiczne związki siarki, które stymulują wzrost włosów. Bardzo łatwo można przygotować z niego wcierkę. Wystarczy przecisnąć kilka ząbków czosnku przez praskę i wetrzeć je w skórę głowy na pół godziny przed myciem. Wcierkę stosuje się zwykle nie częściej niż raz w tygodniu.

Więcej o tym, jak leczyć wypadanie włosów, przeczytasz tutaj.