Nadpotliwość - przyczyny, naturalne sposoby leczenia

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Suplementy diety

Koenzym Q10

Suplementy diety

Kolagen UC-II®

Suplementy diety

Kurkuma BCM-95®

Suplementy diety

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Nadmierna potliwość – co to jest

Nadmierna potliwość (łac. hyperhidrosis) to dolegliwość, w której dochodzi do nasilonej aktywności gruczołów potowych i nadmiernego wytwarzania potu. Może ona stanowić problem zdrowotny sama w sobie lub być objawem innego schorzenia, jak na przykład cukrzyca, nadczynność tarczycy lub gruźlica.

Nadmierna potliwość – przyczyny

Wyróżnia się dwa typy nadmiernej potliwości: nadpotliwość pierwotną i wtórną.

Jeśli nadmierne pocenie nie jest związane z innym problemem zdrowotnym ani nie stanowi efektu ubocznego żadnego leku, mówimy o pierwotnej nadpotliwości. Występuje ona zwykle miejscowo, pod pachami, w obrębie dłoni i stóp, na twarzy lub innej części głowy. Nie wywołuje jej żaden czynnik zewnętrzny, a jej podłoże najprawdopodobniej ma charakter genetyczny (obserwuje się rodzinne występowanie pierwotnej nadpotliwości). Objawy tego rodzaju nadpotliwości pojawiają się już w dzieciństwie lub podczas okresu dojrzewania, zwłaszcza w obrębie dłoni i stóp. Osoby z pierwotną nadpotliwością doświadczają nadmiernych potów co najmniej raz w tygodniu, przy czym raczej nie zdarza się to w nocy¹.

Do postawienia diagnozy pierwotnej nadpotliwości wystarczy pozytywna odpowiedź na pytanie „czy przez przynajmniej pół roku doświadczałeś widocznego miejscowego nadmiernego pocenia się bez widocznej przyczyny” oraz spełnienie dwóch z poniższych kryteriów: – pocenie się jest obustronne i stosunkowo symetryczne, – pocenie się zakłóca codzienną aktywność, – do nadmiernego pocenia się dochodzi przynajmniej raz w tygodniu, – problem pojawił się przed 25. rokiem życia, – nadmierne pocenie występuje w wywiadzie rodzinnym, – miejscowe nadmierne pocenie nie występuje podczas snu².

Drugim typem nadmiernej potliwości jest nadpotliwość wtórna. Od pierwotnej różni się ona tym, że zwykle ma charakter uogólniony, czyli występuje na większych obszarach ciała niż w przypadku nadpotliwości pierwotnej, jej objawy pojawiają się po raz pierwszy dopiero w życiu dorosłym, a epizody nadmiernych potów często mogą się zdarzać podczas snu (nocne poty). Przyczyną nadpotliwości wtórnej jest jakiś problem zdrowotny lub stosowanie jakiegoś leku.

Jak podaje Międzynarodowe Stowarzyszenie Nadpotliwości³, do najpowszechniejszych problemów/stanów zdrowotnych mogących powodować nadmierną potliwość należą:
– chłoniak,
– choroba alkoholowa,
– choroba Parkinsona,
– choroby o ostrym przebiegu, z gorączką (np. infekcje),
– ciąża, – cukrzyca,
– dna moczanowa,
– menopauza,
– nadczynność tarczycy,
– niewydolność serca,
– otyłość,
– reumatoidalne zapalenie stawów.

Inne, o wiele mniej powszechne stany chorobowe powodujące nadmierną potliwość to m.in.:

a) problemy zdrowotne, w których udział bierze kora mózgowa, jak np.:
– erytrodermia ichtiotyczna wrodzona,
– nieprawidłowa reakcja organizmu na zmiany postawy ciała i nacisku na nie,
– onychoosteodysplazja (zespół paznokieć-rzepka),
– pęcherzowe oddzielanie się naskórka typu prostego,
– rodzinna dysautonomia,
– rogowiec dłoni i stóp,
– wrodzona dysfunkcja autonomiczna z uogólnioną utratą czucia bólu,
– zespół Griersona-Gopalana,
– zespół Jadassohna-Lewandowskiego (dysplazja ektodermalna);

b) problemy/stany zdrowotne, w których udział bierze podwzgórze, jak np.:
– aktywność fizyczna,
– bielactwo nabyte,
– fenyloketonuria,
– guz chromochłonny,
– hipoglikemia,
– kompleksowy zespół bólu regionalnego (zespół Sudecka),
– krzywica,
– nadczynność przysadki mózgowej,
– nieprawidłowa reakcja organizmu na zmiany postawy ciała i nacisku na nie,
– objaw lub choroba Raynauda,
– odmrożenie,
– osłabienie,
– porfiria,
– przewlekłe zatrucie arsenem,
– rodzinna dysautonomia,
– sinica kończyn,
– symetryczne zasinienie dłoni i podeszew stóp,
– szkorbut dziecięcy,
– uzależnienie od narkotyków,
– wstrząs kardiogenny,
– wylew/udar niedokrwienny mózgu/przemijający napad niedokrwienny,
– zakaźne choroby przewlekłe (np. gruźlica, malaria, bruceloza),
– zespół Chediaka-Higashiego,
– zespół Hinesa i Bannicka,
– zespół rakowiaka,
– zespół Takatsuki (bardzo rzadka odmiana szpiczaka plazmocytowego),
– zmiana zlokalizowana w podwzógrzu (np. guz lub ropień);

c) problemy zdrowotne, w których udział bierze rdzeń kręgowy lub rdzeń przedłużony, jak np.:
– jamistość rdzenia,
– uszkodzenie rdzenia kręgowego lub części piersiowej pnia współczulnego,
– wiąd rdzenia,
– zapalenie mózgu,
– zespół Łucji Frey,
– ziarnistość czerwona nosa;

d) inne schorzenia:
– kłębczak,
– oparzenia,
– przetoka tętniczo-żylna,
– rumień od zimna,
– zespół gumiastych pęcherzyków znamionowych,
– zespół Klippla i Trénaunaya,
– zespół Maffucciego,
– znamiona organoidalne lub wywodzące się z gruczołów potowych.

Nadmierna potliwość – jak leczyć

Co na nadmierną potliwość? Metody leczenia hiperhydrozy obejmują:
a) specjalistyczne antyperspiranty – stanowią terapię pierwszego wyboru, ze względu na nieinwazyjny charakter i dobry profil bezpieczeństwa; pomagają zwłaszcza przy nadmiernym poceniu w obrębie pach, dłoni, stóp, czasem także twarzy; najważniejszą substancją czynną specjalistycznych antyperspirantów są sole metali (głównie glinu), często takie same, jakie znajdują się w zwykłych antyperspirantach, ale w wyższym stężeniu; niektóre dostępne są bez recepty, inne na receptę; te ostatnie są najskuteczniejsze, ale mogą podrażniać skórę i oczy⁵;

b) kremy, roztwory i zasypki dostępne na receptę, zawierające np. bromek glikopironiowy, kwas borowy lub inne sole metali⁶,⁷;

c) zabiegi jonoforezy - jeśli antyperspiranty ani inne kosmetyki specjalistyczne nie pomagają, następną linią leczenia są zabiegi jonoforezy; polegają one za zanurzeniu nadmiernie pocących się części ciała (głównie dłoni lub stóp, choć istnieją urządzenia pozwalające na terapię innych partii ciała) w wodzie i poddaniu ich działaniu prądu stałego o niewielkim natężeniu; początkowo wykonuje się zabiegi trzy razy w tygodniu, a po ustąpieniu nadmiernego pocenia konieczne są sesje podtrzymujące (przeważnie raz w tygodniu); według badań jonoforeza ma 80-90% skuteczność; jeśli sama jonoforeza nie pomaga, można dodać do wody lek, np. antycholinergiczny, co zdecydowanie zwiększa efektywność zabiegu⁸; jonoforeza przeciwwskazana jest m.in. u kobiet w ciąży, pacjentów z nowotworem, z gorączką, z implantami metalowymi lub elektrycznymi (rozrusznik serca), z chorobą serca i z epilepsją;

d) Zastrzyki z toksyny botulinowej - przy dalszym braku zadowalających efektów, można sięgnąć po zastrzyki z toksyny botulinowej; toksyna ta, wstrzyknięta płytko pod skórę, blokuje substancję chemiczną odpowiedzialną za aktywację gruczołów potowych; badania sugerują, że taka terapia jest zarówno skuteczna, jak i bezpieczna; jej efekty pojawiają się 2-4 dni po zabiegu i utrzymują od 4 do 12 miesięcy; zastrzyki z toksyny bolulinowej stosuje się przy nadpotliwości pach, dłoni, stóp, głowy i twarzy, a także innych stosunkowo niewielkich obszarów ciała; zabiegi w obszarze głowy i twarzy wymagają większych umiejętności od osoby wykonującej zastrzyki (istnieje większe ryzyko efektów ubocznych), natomiast zabiegi na obszarze stóp są bardziej bolesne i mniej skuteczne niż na innych partiach ciała (według niektórych danych aż 50% pacjentów jest niezadowolonych z zabiegu)⁹;

e) laseroterapia – polega na niszczeniu gruczołów potowych przy pomocy światła laserowego; efekty są trwałe (gruczoły potowe się nie regenerują); efekty uboczne to głównie opuchliza, zasinienie i odrętwienie partii ciała poddanych zabiegowi, ustępujące po tygodniu lub dwóch¹⁰;

f) leki doustne – ze względu na efekty uboczne nie powinny być stosowane długoterminowo; zalicza się do nich:
– leki antycholinergiczne blokujące przepływ acetylocholiny tak, by nie stymulowała ona gruczołów potowych do produkcji potu; mogą powodować suchość w ustach, zaparcia, zaburzenia odczuwania smaku, niewyraźne widzenie, zatrzymanie moczu i palpitację serca; mogą także zwiększać ryzyko demencji; jako że działają na całe ciało, nie tylko na obszary dotknięte nadmiernym poceniem, mogą powodować przegrzanie organizmu; nie nadają się m.in. dla pacjentów z jaskrą;
– beta blokery i benzodiazepiny – leki blokujące fizyczne objawy lęku (w tym pocenie); działają na centralny układ nerwowy; najlepiej nadają się dla osób cierpiących na nadmierne pocenie epizodyczne, wywoływane stresującymi sytuacjami (np. wystąpienia publiczne, rozmowa w sprawie pracy, itp.); ze względu na efekty uboczne, jak np. działanie uspokajające i możliwość uzależnienia, nie są zalecane do stosowania długoterminowego;

g) procedury chirurgiczne:
– operacyjne usunięcie gruczołów potowych znajdujących się pod pachami przez wycięcie, łyżeczkowanie lub liposukcję (czasem podczas jednego zabiegu łączy się różne metody); obecnie odchodzi się od kompletnego wycinania tkanki zawierającej gruczoły potowe ze względu na duże rany, które po zbliznowaceniu mogą powodować poważne problemy z poruszaniem ramionami; zabieg można przeprowadzić w znieczuleniu miejscowym; nadaje się on wyłącznie do leczenia nadpotliwości w obrębie pach¹¹;
– sympatektomia – najbardziej inwazyjna procedura, polegająca na przecięciu nerwu przesyłającego sygnał z rdzenia kręgowego do gruczołów potowych; przeprowadza się ją w znieczuleniu ogólnym; sympatektomia wiąże się z poważnymi powikłaniami, takimi jak nieodwracalne nadmierne pocenie się kompensacyjne (pojawia się u większości pacjentów; występuje na innych obszarach ciała niż przed zabiegiem i jest równie lub bardziej nasilone), bardzo niskie ciśnienie tętnicze, arytmia i nietolerancja ciepła; z tego względu większość lekarzy odradza pacjentom tę metodę leczenia¹²;

h) mikrofale – istnieją medyczno-kosmetyczne urządzenia usuwające gruczoły potowe pod pachami przy pomocy mikrofal (służą także do usuwania pod pachami); badania wykazują, że działanie takiego urządzenia skutecznie pomaga większości pacjentów z nadmiernym poceniem się w obszarze pach oraz tym, których pot ma szczególnie nieprzyjemny zapach (bromhydroza) ¹³;

i) chusteczki nasączone substancją o działaniu antycholinergicznym (glikopironium), przeznaczone do przecierania skóry pod pachami; ze względu na miejscowe działanie, dają mniejsze efekty uboczne niż doustne leki antycholinergiczne; nadają się dla dorosłych i dzieci w wieku od 9 lat; medykament ten dopuszczono do obrotu w Stanach Zjednoczonych w czerwcu 2018 jako specyfik na receptę; w Polsce na razie nie jest dostępny¹⁴.

Bibliografia