Nasze magazyny
Prawidłowo funkcjonująca tarczyca wytwarza odpowiednie ilości trzech ważnych hormonów: tyroksyny, trójjodotyroniny i kalcytoniny. Pełnią one istotną funkcję w procesie regulacji metabolizmu, dlatego nieprawidłowe działanie któregokolwiek z nich odbija się na zdrowiu i jakości naszego życia.
U osób z niedoczynnością tarczycy obserwuje się na przykład występowanie tzw. zmęczenia mózgowego, polegające na szybkim męczeniu się podczas wykonywania czynności wymagających skupienia (obsługa urządzeń, czytanie czy prowadzenie samochodu). Niedoczynności tarczycy często towarzyszy również przybieranie na wadze.
Osoby zmagające się z tym zaburzeniem tyją, mimo że nie mają dużego apetytu i jedzą niewiele. Nieprawidłowa praca tarczycy może wiązać się również z tym, że układ immunologiczny, zamiast chronić tarczycę, sam ją atakuje. Dochodzi wtedy do rozwoju chorób autoimmunologicznych, np. hashimoto.
Do objawów niedoczynności tarczycy należą: uczucie zimna, senność, osłabienie, apatia, stany depresyjne, tendencja do tycia, chrypka, suchość skóry, łamliwość paznokci, wypadające i cienkie włosy, obrzęki na twarzy i szyi, wole (powiększona tarczyca), upośledzenie rozwoju fizycznego i umysłowego u dzieci. Przeciwdziałanie chorobie powinno łączyć przyjmowanie środków farmakologicznych, odpowiednią dietę i regularną aktywność fizyczną.
Wiele osób ogranicza się do przyjmowania leków, sądząc, że to rozwiąże problem. To błąd, ponieważ niewłaściwa dieta często zmniejsza ich przyswajanie.
5 podstawowych zaleceń żywieniowych w niedoczynności tarczycy
- Ogranicz występowanie w diecie goitrogenów
To substancje, które zaburzają wchłanianie składników odżywczych z pożywienia, obecne głównie w soi i warzywach kapustnych. Określa się je również jako "wolotwórcze", ponieważ wraz ze swoimi metabolitami blokują przyswajanie jodu, czego skutkiem jest powstanie wola.
Dobrą informacją jest to, że goitrogeny tracą swoje właściwości wolotwórcze (do 30%) podczas gotowania warzyw.
- Włącz do jadłospisu źródła żelaza (opcjonalnie)
Jeśli wystąpi niedokrwistość, należy włączyć do diety produkty zawierające żelazo. Łatwo przyswajalna postać hemowa tego mikroelementu występuje w chudym czerwonym mięsie, drobiu, rybach i jajka.
- Zadbaj o prawidłową podaż selenu
To pierwiastek ważny ze względu na funkcję, jaką pełni w przemianie hormonów tarczycy (tyroksyny i trójjodotyroniny). Do najlepszych źródeł selenu należą orzechy brazylijskie i włoskie, a także nasiona słonecznika i sezam.
- Jedz więcej pełnowartościowego białka
Wpływa ono na tzw. termogenezę posiłkową, czyli poprawia metabolizm. Najlepiej, by pochodziło z nabiału, jajek, ryb, drobiu, królika, cielęciny i chudych części wołowiny. Produkty te dostarczą nie tylko białka, ale również wapnia, żelaza, witaminy D i B12.
- Pij odpowiednie ilości wody
Aby przyspieszyć metabolizm, należy pić dużo płynów, jeść regularnie 4 posiłki dziennie i zwiększyć aktywność fizyczną do ok. 30 minut dziennie – mogą to być spacery, pływanie czy aerobik. Wspomagająco działają wyciągi z żeń-szenia, napary z yerba mate i ostre przyprawy, np. chili, imbir i curry, których stosowanie powinny jednak ograniczać osoby z chorobami przewodu pokarmowego.
W przypadku niedoczynności tarczycy przyczyną powstawania wola jest nadmierne pobudzenie tego gruczołu przez hormon TSH, wytwarzany przez przysadkę mózgową.
Należy ograniczyć spożycie: słodyczy, wyrobów cukierniczych, dań typu fast food, cukrów prostych, napojów gazowanych i słodzonych. W przypadku osób z nadwagą niewskazane są gwałtowne zmiany w diecie. Wprost przeciwnie, zdrowe zamienniki szkodliwych produktów należy wprowadzać stopniowo. Ubytek masy ciała powinien wynosić 0,5–1 kg tygodniowo, czyli 2–4 kg miesięcznie.
Jak sukcesywnie modyfikować dietę?
- Zamiast białego pieczywa jedz pełnoziarniste, razowe;
- Zamień w diecie tłuste mięso (np. wieprzowinę) na chude (np. drobiowe);
- Zrezygnuj z tłuszczów zwierzęcych, takich jak masło czy smalec, wybieraj tłuszcze roślinne (oleje, oliwę);
- Ogranicz wielkość spożywanych porcji – będzie to łatwiejsze, jeśli zaczniesz używać mniejszego niż dotąd talerza.
- Osoby z niedoczynnością tarczycy mogą z powodu spowolnionej perystaltyki jelit cierpieć na zaparcia. Dlatego dieta powinna być bogata w błonnik (ok. 25 g na dobę), który im przeciwdziała. Wartościowe źródła błonnika to owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, otręby pszenne i orzechy.
Terapia, która zadziałała
Zgłosiła się do mnie 22-letnia pacjentka, która od dawna borykała się z otyłością – przy wzroście 165 cm ważyła prawie 92 kg. Zdiagnozowano u niej niedoczynność tarczycy, której towarzyszyła nerwica lękowa. Miała też problemy ze snem. Lekarz przepisał jej euthyrox i zalecił zmianę nawyków żywieniowych. Co doradziłem pacjentce?
- Wykluczenie z diety słodyczy, wyrobów cukierniczych i białej mąki;
- Spożywanie w równych odstępach czasu 4 posiłków dziennie, niewielkich i o umiarkowanej temperaturze;
- Przyjmowanie leków regulujących wydzielanie hormonów tarczycy 30 min przed posiłkiem. Picie herbaty i innych napojów dopiero po zakończeniu jedzenia;
- Włączenie do diety chleba żytniego;
- Picie przynajmniej 1,5 l wody na dobę;
- Zastąpienie czarnej herbaty melisą i miętą;
- Przesypianie 8 godz. na dobę;
- Spożywanie kolacji 3 godz. przed snem;
- Ograniczenie spożycia soli do 1 łyżeczki na dobę;
- Unikanie wysokoprzetworzonej żywności (marynaty, dania gotowe);
- Włączenie do diety kakao, jeżyn, porzeczek, truskawek, borówek, czereśni, jaj, orzechów, pestek z dyni, siemienia lnianego i otrębów;
- Poświęcenie 30 min dziennie na aktywność fizyczną, np. spacer.
Efekty kuracji po 4 miesiącach:
- masa ciała pacjentki uległa zredukowaniu o 8 kg;
- zmniejszył się obwód pasa;
- doszło do zahamowania wypadania włosów i wzmocniły się paznokcie;
- zwiększyła się skuteczność terapii za pomocą leku Euthyrox.
Jakość życia pacjentki zdecydowanie uległa poprawie, a na jej twarz powrócił uśmiech.
