5 terapii bólu

Akupunktura

Ten wywodzący się z tradycyjnej medycyny chińskiej sposób leczenia zyskuje w ostatnich latach uznanie medycyny konwencjonalnej. Światowa Organizacja Zdrowia wymienia ponad 40 stanów chorobowych, na które akupunktura pomaga. Jest wśród nich wiele rodzajów bólu. Działanie przeciwbólowe akupunktury polega na tym, że wpływa ona na wytwarzanie przez organizm opioidów endogennych (endorfin, enkefalin i denorfin), a także kortykosteroidów.

W 2011 r. opublikowano wyniki analizy ośmiu przeglądów systematycznych Cochrane¹, oceniających wpływ akupunktury na leczenie bólu. Okazało się, że metoda ta jest skuteczna w przypadku migren, napięciowych bólów głowy i problemów z kręgosłupem szyjnym, podobnie jak w chorobie zwyrodnieniowej stawów obwodowych. Nie udało się potwierdzić korzystnego oddziaływania akupunktury w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Badania dotyczące bólu barków i kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego oraz dokuczającego pacjentom z łokciem tenisisty dały niejednoznaczne wyniki

Rodzaje bólu, na które na pewno pomoże akupunktura (wg WHO)

ból miednicy, migrena, neuralgia nerwu trójdzielnego i inne neuralgie, neuropatie obwodowe, rwa kulszowa, ból odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa, choroba zwyrodnieniowa stawów, fibromialgia, bóle zębów

Przeciwwskazania do stosowania akupunktury (wg Acupuncture Association of Chartered Physiotherapists)²

• sepsa
• choroby zakaźne i zakażenia, które podlegają obowiązkowemu zgłaszaniu - akupunktura nie powinna być stosowana jako leczenie pierwszego wyboru, może być wykorzystywana jako terapia wspomagająca
• niewyjaśnione ataki drgawek
• ostry udar krwotoczny
• uczucie zdezorientowania
• bardzo młody wiek (chodzi o pacjentów, którzy nie są w stanie zrozumieć terapii ani współpracować z terapeutą)
• fobia na punkcie igieł
• niepokojące objawy mogące wskazywać na chorobę - należy się udać do lekarza

UWAGA! Nie wolno poddawać akupunkturze miejsc ciała z opuchlizną, zajętych infekcją, z guzem i obarczonych niekontrolowanymi ruchami, a także po usunięciu węzła chłonnego (nie należy wkłuwać się w kończynę, której grozi obrzęk limfatyczny). Przeciwwskazaniem jest ponadto niestabilny kręgosłup (złamania lub poważne urazy kręgosłupa, choroba nowotworowa kręgosłupa)

Manipulacja kręgosłupa

W większości przypadków chroniczny ból ma charakter mięśniowo-szkieletowy, a powodują go choroby zwyrodnieniowe i reumatyczne oraz różnego rodzaju kontuzje i urazy. Jedną z metod leczenia jest w tym przypadku terapia manualna polegająca na nastawieniu kręgosłupa (tzw. manipulacja kręgosłupa). Zabiegom można się poddać w gabinecie fizjoterapeuty, osteopaty lub chiropraktyka. Ważne, aby osoba, która je przeprowadza, miała udokumentowane uprawnienia, potwierdzające jej wiedzę i umiejętności. Jak nauka ocenia tę metodę? Opublikowany w czasopiśmie "JAMA" przegląd systematyczny badań nad wpływem manipulacji kręgosłupa na ostry ból lędźwiowo-krzyżowy wykazał, że ten rodzaj terapii ma umiarkowaną skuteczność kliniczną, porównywalną do działania niesterydowych leków przeciwzapalnych, i powoduje tylko niewielką poprawę funkcjonowania³.

American College of Physicians wymienia manipulację kręgosłupa jako jedną z zalecanych metod, choć zaznacza przy tym, że dane naukowe na jej temat są niskiej jakości

Bodywork i aktywność fizyczna

Oczywiście najlepszym sposobem na ból jest usunięcie jego przyczyn. Bóle mięśniowo-szkieletowe mogą być na przykład spowodowane brakiem tzw. równowagi mięśniowej, dysfunkcjami stawów, zaburzonym chodem i nieprawidłową postawą ciała oraz zbliznowaceniami tkanek. Warto więc oddać się w ręce specjalisty od bodyworkingu, który popracuje nad naszym ciałem. Bodywork łączy m.in. różne techniki głębokiego masażu, które mogą usunąć zbliznowacenia tkanek i zredukować chroniczne napięcia mięśni, odpowiedzialne za niewłaściwą postawę ciała, która generuje ból. Także aktywność fizyczna pomaga w radzeniu sobie z bólem. Kiedy ćwiczymy, nasz organizm wytwarza przeciwbólowe endorfiny. Jednocześnie wzmacniamy mięśnie, nabieramy sił, zyskujemy stabilność, giętkość i równowagę, a także zwiększa się gęstość mineralna kości

Terapia polem magnetycznym

Przyczyną bólu bardzo często bywa stan zapalny komórek nerwowych. Terapia polem magnetycznym ma działanie przeciwzapalne, może więc go likwidować. Ponadto wpływa ona stymulująco na wytwarzanie hormonów, w tym endorfin i serotoniny, co zmniejsza dolegliwości. Istotne jest również to, że w jej następstwie dochodzi do czasowego przerwania przesyłania sygnału o bólu do mózgu.

Z dokonanego w 2009 r. przeglądu badań wynika jednoznacznie, że PEMF (ang. Pulsed Electromagnetic Field) nie tylko łagodzi ból w chorobie zwyrodnieniowej stawów, ale też zapewnia chondroprotekcję (ochronę stawów i ich chrząstek), działa przeciwzapalnie i pomaga w przebudowie kości⁴. Terapia polem magnetycznym stanowi bezpieczną, nieinwazyjną i łatwą do stosowania metodę leczenia bólu, zapalenia i dysfunkcji związanych z chorobą zwyrodnieniową stawów czy reumatoidalnym zapaleniem stawów

Komu pomoże?

Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków zatwierdziła następujące zastosowania terapii polem magnetycznym (PEMF): stymulacja wzrostu kości, pooperacyjny ból i obrzęk (leczenie wspomagające), zabiegi zespalające kręgi kręgosłupa (leczenie wspomagające), nietrzymanie moczu, depresja, nowotwory mózgu. NASA korzysta z PEMF w przypadku ubytków masy kostnej i mięśniowej występujących u astronautów. Z kolei w Izraelu urządzenia te są stosowane do leczenia migrenowych bólów głowy. W Unii Europejskiej zostało zatwierdzone stosowanie PEMF w leczeniu urazów, bólu i zwyrodnień.

Przeciwwskazania do korzystania z PEMF:

• wszczepione urządzenia (np. rozrusznik serca) - PEMF może zakłócić jego działanie lub je wyłączyć
• ciąża - brak dostatecznych badań odnośnie do bezpieczeństwa
• miastenia - terapia niekiedy pogłębia osłabienie mięśni, powodując czasowe pogorszenie działania układu odpornościowego
• krwawienie - PEMF często je nasila
• nadczynność tarczycy i innych gruczołów dokrewnych - terapia może nadmiernie je stymulować ostra infekcja - PEMF nie należy do terapii pierwszego wyboru
• nowotwory złośliwe - brak dostatecznych badań, należy zachować ostrożność; PEMF może być wyłącznie terapią uzupełniającą
• psychozy, nadciśnienie i zbyt niskie ciśnienie tętnicze⁵

Sauna na podczerwień

Promieniowanie podczerwone ma właściwości przeciwbólowe. Sposobem na ból jest więc również sauna na podczerwień (sauna infrared). Naukowe dane potwierdzają, że pomaga ona na różne rodzaje bólu, zwłaszcza przewlekłego. W badaniu z udziałem pacjentek cierpiących na fibromialgię po trzech miesiącach terapii sauną, prowadzonej trzy razy w tygodniu, oraz dzięki ćwiczeniom w wodzie wykonywanym dwa razy w tygodniu uzyskano zmniejszenie bólu od 33 do 77%. Co ważne, efekt utrzymywał się jeszcze pół roku po zakończeniu badania. Skuteczność tego typu sauny w leczeniu bólu potwierdza wiele badań. Jedno z nich, z 2005 r., objęto 46 pacjentów z różnymi rodzajami bólu przewlekłego⁶. Uczestników podzielono na dwie grupy. Pierwsza korzystała z terapii poznawczo-behawioralnej, rehabilitacji i ćwiczeń, a w drugiej do tego zestawu dodano jeszcze seanse sauny na podczerwień. Leczenie przyniosło lepsze efekty w grupie korzystającej z sauny. Dwa lata po badaniu okazało się, że 77% osób z tej grupy było w stanie wrócić do pracy, podczas gdy w grupie kontrolnej ten odsetek wyniósł 50%.

Jak widać, nie jesteśmy skazani na tabletki przeciwbólowe. Wiele terapii alternatywnych wykazuje dużą skuteczność. Jedni odczują ulgę dzięki jakieś formie pracy nad ciałem, innym pomogą preparaty roślinne. Pamiętajmy, by przed rozpoczęciem leczenia bólu poradzić się lekarza, zwłaszcza jeśli cierpimy na choroby przewlekłe i stosujemy leki

Nie przedawkuj

Japońscy naukowcy zalecają, by sesje w saunie na podczerwień były częste, ale krótkie: 4-5 razy w tygodniu po 15 min plus 30 min w ciepłym pomieszczeniu (pacjent powinien być wtedy owinięty kocem). Podczas i po sesji należy pić dużo wody, by uzupełnić jej utratę

Przeciwwskazania do korzystania z sauny na podczerwień:

• niewrażliwość na ciepło, brak zdolności organizmu do pocenia się lub do pozbywania się ciepła, ciąża lub menstruacja (brak informacji na temat bezpieczeństwa podczas laktacji), niewydolność kory nadnerczy, toczeń układowy, stwardnienie rozsiane, hemofilia, niestabilne nadciśnienie tętnicze, zapalna choroba serca, osoby po udarze, epilepsja, choroby płuc, nerek lub wątroby.

UWAGA!

• Nie należy nagrzewać ciała w miejscu świeżego urazu; niewskazane jest korzystanie z sauny przez pierwsze 48 godzin po skręceniu stawu, skaleczeniu lub wystąpieniu siniaków
• Sauna na podczerwień jest bezwzględnie niewskazana do 6 tygodni po operacji, a także w trakcie infekcji z gorączką
• Zaleca się ostrożność osobom z implantami chirurgicznymi, wszczepami silikonowymi, a także stosującym maści i kremy lecznicze