Przebarwienia na skórze - metody na usunięcie

Przyczyny przebarwień

Przebarwienia pojawiają się z powodu nadprodukcji melaniny, która jest barwnikiem skóry. Przyczyn ich powstawania może być wiele, począwszy od nadmiernego opalania się, przez zaburzenia hormonalne, po długotrwałe zażywanie farmaceutyków, a nawet ziół. Jeżeli od lat przyjmujesz leki przeciwbólowe, kardiologiczne, przeciwwirusowe, antydepresyjne, przeciwpadaczkowe albo stosujesz środki antykoncepcyjne, Twoje zmiany mogą być skutkiem zawartych w nich substancji fotouczulających. W takiej sytuacji ekspozycja na słońce wywołuje fototoksyczną reakcję, której efektem jest właśnie przebarwienie.

Jedną z jego form jest ostuda, zwana też melanodermią, która pojawia się niemal wyłącznie u kobiet w wieku rozrodczym. Przejawia się brązowymi i szarymi przebarwieniami skórnymi, zlokalizowanymi głównie na policzkach, górnej wardze, czole i podbródku. Na jej rozwój mają wpływ światło słoneczne oraz hormony żeńskie. Z tego powodu dotyka ona najczęściej kobiety. Powstawaniu ostudy sprzyjają: ciąża, zaburzenia miesiączkowania oraz stany zapalne przydatków, a także menopauza i czas po niej, gdy jajniki przestają produkować estrogeny i progesteron. Z tych samych powodów przebarwienia mogą też pojawić się w czasie stosowania pigułek antykoncepcyjnych lub hormonalnej terapii zastępczej (HTZ)¹.

Czasami ostuda może samoistnie zniknąć, np. po urodzeniu dziecka lub odstawieniu leczenia hormonalnego. Jednak warto wiedzieć, że ma charakter nawrotowy. Istnieje też ponad 50% prawdopodobieństwo, że jeśli u ciężarnej pojawiły się przebarwienia, to w przypadku, gdy będzie następnie stosowała pigułki antykoncepcyjne (zwłaszcza estrogenowo-progestagenne), ostuda pojawi się znowu. Zmiany te nie są groźne dla zdrowia, jednak przez to, że są widoczne, bywają krępujące. Na szczęście istnieją metody ich usunięcia. Zdarza się, iż plamy na twarzy są efektem zaburzeń pracy tarczycy, nadnerczy lub przewlekłej choroby wątroby. Wtedy, by się ich pozbyć, trzeba najpierw wyleczyć pierwotną chorobę.

Z kolei plamy starcze - inaczej wątrobowe, w żargonie medycznym zwane plamami soczewicowatymi - to nic innego, jak płaskie zmiany skórne o brązowym bądź czarnym zabarwieniu. Spowodowane są one nadmierną ilością komórek wytwarzających pigment w skórze. Uważa się, że ich powstawanie to wynik długotrwałego narażenia na działanie światła słonecznego i innych źródeł promieniowania ultrafioletowego (np. lamp brązujących w solarium), ale i sam proces starzenia organizmu może prowadzić do tego rodzaju hiperpigmentacji. Mimo że same w sobie nie są groźne, plamy starcze często przypominają z wyglądu zmiany nowotworowe, dlatego też wszelkie podejrzane wykwity na skórze należy pokazać lekarzowi. Plamy starcze nie wymagają leczenia, ale istnieje szereg sposobów na pozbycie się ich ze względów estetycznych².

Jak zapobiegać plamom na skórze?

Jeżeli zażywasz leki, sprawdź w ulotce, czy nie wchodzą w reakcję ze słońcem. Niekiedy bowiem wrażliwość na światło słoneczne może utrzymywać się nawet kilka tygodni po zaprzestaniu przyjmowania danego farmaceutyku (tak jest w przypadku tetracyklin). Gdy przyjmujesz sulfonamidy, cytostatyki, środki przeciwgrzybicze (np. gryzeofulwinę), przeciwbólowe i przeciwzapalne (np. naproxen, ibuprofen, ketonal), przeciwcukrzycowe albo leki moczopędne (np. furosemid) - unikaj słońca³.

Zawarte w pigułkach hormonalnych estrogeny mogą przyczynić się do powstania nierównomiernej opalenizny. Dlatego kobiety stosujące antykoncepcję lub HTZ powinny wystrzegać się kąpieli słonecznych. Latem powstrzymaj się też od kuracji ziołowych z użyciem ekstraktu z dziurawca lub nagietka. Nie wychodź na słońce, jeżeli do masażu lub kąpieli użyłaś olejków cytrusowych lub kosmetyków zawierających ekstrakt z bergamotki. Fotodermatozy mogą spowodować także arnika, oset, mniszek lekarski i chryzantema.

Nie dość na tym, przebarwienia na skórze mogą wywołać niektóre kosmetyki - w tym perfumy - których składniki (np. retinol, kwasy owocowe lub benzofenon) mają działanie fotouczulające⁴.

Jak usunąć przebarwienia - sprawdzone metody

Istnieje kilka naturalnych metod rozjaśniania przebarwień na skórze, które mogą być skuteczne w redukcji widoczności niektórych typów przebarwień. Należy jednak pamiętać, że wyniki mogą się różnić w zależności od typu skóry i rodzaju przebarwienia.  

Naturalne enzymy i kwasy 

Wiele warzyw i owoców zawiera substancje, które powodują łagodne złuszczanie naskórka. Wypróbuj babciny sposób, smarując plamki sokiem z cytryny lub nakładając na nie plasterki ogórka bądź papkę z papai - rób to 2 razy dziennie. Zawarte w nich enzymy, kwasy organiczne i witamina C rozjaśniają cerę i rozkładają białka, co skutkuje złuszczaniem naskórka. Podobnie działają ananasy, jabłka i natka pietruszki. Utrzyj lub posiekaj natkę, dodaj do niej łyżkę kwaśnej śmietany i nałóż na plamki. Zostaw na 10 min. Powtarzaj codziennie przez 3 miesiące.

Możesz też zerwać i rozgnieść liść aloesu. Roślina ta zawiera substancje przyspieszające złuszczanie się naskórka i wzrost nowych, zdrowych komórek. Miazgę nakładaj na plamy 2 razy dziennie. W czasie każdej z tych kuracji unikaj wystawiania się na słońce.

Maska z mąki ziemniaczanej

Zmieszaj szklankę mąki ziemniaczanej z 2 szklankami wody utlenionej, potem nałóż na twarz i poczekaj aż zacznie się kruszyć. Zmyj maseczkę letnią wodą i nałóż na twarz tłusty krem.

Możesz też zmieszać 2 łyżki mleka w proszku, 4 łyżki miodu pszczelego i 2 łyżki soku z cytryny - aż do utworzenia jednorodnej pasty. Rozprowadź maskę na twarzy i pozostaw na ok. 20 min. Umyj twarz i pokryj ją warstwą jogurtu naturalnego. Pozwól mu działać przez kolejne 10 min, a następnie umyj twarz.

Wybielający zastrzyk

W ostudy wstrzykuje się mieszankę zawierającą arbutynę. Substancja ta działa poprzez hamowanie tyrozynazy, zmniejszając tym samym tworzenie się melaniny. Co istotne, działanie arbutyny jest zależne od dawki i mniej toksyczne niż hydrochinonu. Mimo że brak jest dobrze kontrolowanych badań klinicznych, wstępne testy in vitro i in vivo wykazały, że może to być bezpieczne i skuteczne leczenie zaburzeń melasmy. Podobno zabieg umożliwia pozbycie się nawet rozległych i głębokich przebarwień⁵.

Maści i kremy rozjaśniające przebarwienia

Leczeniu najlepiej poddaje się ostuda naskórkowa, bowiem pigment jest zlokalizowany najbliżej wierzchniej warstwy skóry. Standardowe postępowanie polega na stosowaniu preparatów odbarwiających i złuszczających.

Natomiast w przypadku siostry zalecałbym specyfiki mające w składzie kwasy azaleinowy i/lub fitowy, witaminę C albo wyciągi z cytryny, porzeczki lub ogórka. Niektóre z kremów rozjaśniających zawierają również substancje, które hamują wytwarzanie melaniny w skórze (kwasy azaleinowy lub kojowy), dzięki czemu z czasem staje się ona jaśniejsza⁶. Nim jednak siostra sięgnie po taki preparat, powinna sprawdzić, czy ma on w składzie hydrochinon⁷ (najlepiej, żeby go nie było, a jeśli jest, by jego wartość była poniżej 2%). Coraz częściej mówi się bowiem, że prawdopodobnie substancja ta sprzyja rozwojowi nowotworów.

Aby uzyskać pożądany efekt, kremy rozjaśniające należy stosować przez długi czas, co powoduje niestety wiele efektów ubocznych, w tym łagodne stany zapalne i złuszczanie naskórka, a nieraz nawet trwałe odbarwienie skóry. Warto przy tym wspomnieć, że Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) jest przeciwna bezreceptowej sprzedaży kosmetyków wybielających skórę. Używanie takich preparatów wiąże się bowiem z ryzykiem wystąpienia nowotworów, a także ochronozy (kiedy w tkankach, m.in. w skórze, gałce ocznej, chrząstkach, odkłada się pigment, co powoduje ich brunatne zabarwienie). Dzieje się tak, gdy w składzie kremu jest wspomniany hydrochinon⁸.

Peelingi - skuteczny sposób na usuwanie przebarwień

Przebarwienia, które powstały w wierzchnich warstwach skóry w czasie opalania, najczęściej można rozjaśnić, a nawet usunąć peelingiem. Stosuj zarówno złuszczanie mechaniczne, jak i enzymatyczne. Weź garść zmielonej kawy lub soli, zmieszaj z łyżką oliwy i taką papką masuj lekko zwilżony naskórek. Następnie spłucz ciepłą wodą. Na wieczór nałóż na twarz peeling enzymatyczny. Zawarte w nim kwasy organiczne (np. owocowe, glikolowy, trójchlorooctowy, migdałowy) wnikają w skórę i zmieniają jej strukturę, wywołując obumieranie oraz złuszczanie. Takie działanie zmusza cerę do intensywnej odnowy. Jej nowe warstwy pozbawione są przebarwień lub - w przypadku głębszych plam - są one znacząco rozjaśnione. Pamiętaj, by peeling enzymatyczny rozprowadzić równomiernie po całej twarzy lub dłoniach. Nie używaj go też częściej niż 2 razy w tygodniu.

• Naturalne kwasy Peelingi chemiczne dzielimy na AHA, BHA i PHA. Alfa-hydroksykwasy, nazywane w skrócie AHA, występują w przyrodzie i można spotkać je m.in. w mleku, owocach i trzcinie cukrowej. Do złuszczania naskórka używa się kwasów migdałowego (pozyskiwanego np. z gorzkich migdałów i pestek wiśni), cytrynowego (występuje w cytrusach i ananasach), glikolowego (z trzciny cukrowej oraz winogron, jabłek i agrestu) lub jabłkowego (obecnego w winogronach i winie). Są one rozpuszczalne w wodzie, dzięki czemu lepiej wnikają w skórę. W bardzo niskich stężeniach działają wyłącznie na naskórek. W wyższych mogą oddziaływać na głębokie warstwy skóry - jednak taki preparat może nakładać jedynie wykwalifikowana osoba. Prócz rozjaśniania cery wpływają na syntezę kolagenu oraz nawilżenie skóry. Spośród beta-hydroksykwasów (BHA) używa się jedynie salicylowego. Pozyskuje się go z malin, brzozy i drzewa różanego. Kwas ten jest stosowany do bardzo głębokiego złuszczania skóry.

• Łagodne złuszczanie Natomiast kwasy poli-hydroksylowe (PHA) to nowa generacja kosmetyków, do której zaliczamy glukonolakton, glukoheptanolakton oraz kwas laktobionowy. Mają te same właściwości złuszczające co kwasy AHA, ale działają o wiele łagodniej. Zawdzięczają to innej budowie cząsteczek. Ich dodatkową zaletą są właściwości przeciwzmarszczkowe oraz zdolność niszczenia wolnych rodników, dzięki czemu hamują proces starzenia się skóry oraz zdolność do zatrzymywania wody w naskórku. Ponadto wpływają również na tworzenie się elastyny i kolagenu oraz zwiększają gęstość i grubość skóry. Dzięki temu w czasie ich stosowania zachowana jest równowaga między złuszczaniem a odbudową skóry. Wskazane są też do stosowania w miesiącach letnich, gdyż - w przeciwieństwie do kwasów AHA - nie zwiększają wrażliwości skóry na promieniowanie UV⁹.

Peelingów powierzchniowych i średnio głębokich - wykorzystujących kwas trójchlorooctowy (TCA), glikolowy bądź salicylowy - może również używać Twoja siostra do rozjaśnienia plam starczych poprzez złuszczanie naskórka i ewentualnie również górnej warstwy skóry, tzw. siateczkowatej, co pozwala nowej, młodziej wyglądającej tkance zająć jej miejsce. W przypadku plam soczewicowatych przy połączeniu złuszczania z kremami rozjaśniającymi rezultaty mogą być spektakularne. Jednak należy liczyć się z ryzykiem występowania infekcji, blizn, powiększenia porów oraz teleangiektazji (poszerzenie drobnych naczyń krwionośnych, tzw. "pajączków").

Jeżeli jesteście niecierpliwe i chcecie szybko zobaczyć efekty, wybierzcie się do kosmetyczki. Peelingi chemiczne dostępne w drogeriach są słabsze, niż te stosowane przez wykwalifikowanych profesjonalistów. Warto to też zrobić, jeżeli Twoje przebarwienia są głębokie. W gabinetach wykorzystuje się bowiem Cosmelan - środek, który usuwa nawet bardzo głębokie i ciemne ostudy.

Najlepsze zabiegi na przebarwienia

• Laseroterapia Do usuwania plam starczych używa się najczęściej laserów neodymowo-yagowych. Choć w tym przypadku wydają się być najskuteczniejsze, dają bowiem najlepsze rezultaty przy najmniejszej ilości działań niepożądanych¹⁰, to jednak, efekty uboczne tej formy leczenia bynajmniej nie są nikłe. Wśród nich wyliczyć można atrofię skóry (staje się coraz cieńsza, aż do zapadnięcia się jej powierzchni), blizny o czerwonym zabarwieniu, zgrubienia oraz, choć trudno w to uwierzyć, hiperpigmentację¹¹.
• Terapia światłem Choć nieco mniej skuteczne od terapii laserowej¹², leczenie urządzeniem emitującym wiązkę intensywnego pulsującego światła (ang. Intense Pulse Light - IPL) może być o wiele bezpieczniejszą metodą walki ze zmianami skórnymi. 23 pacjentów z plamami starczymi uzyskało podczas badań dobre lub doskonałe rezultaty po zaledwie 4 sesjach, i to bez żadnych poważniejszych efektów ubocznych¹³. Za pomocą wiązki światła urządzenie delikatnie uszkadza skórę, wywołując jej złuszczanie. Gdy ostuda jest na tyle głęboka, że nie poddaje się rozjaśnianiu, takim laserem można ją wyciąć, tak by pozostała po niej niemal niewidoczna blizenka.

• Krioterapia pomocna w usuwaniu przebarwień Jako że komórki wytwarzające pigment (melanocyty) są wrażliwe na zimno - rozpadają się w temperaturze -7°C - to leczenie z zastosowaniem ciekłego azotu do zamrażania i niszczenia zmian skórnych jest w stanie zredukować plamy. Trzeba zdawać sobie jednak sprawę, że przy tej metodzie można spodziewać się bólu, stanów zapalnych i trwałego rozjaśnienia skóry¹⁴.
• Mikrodermabrazja W przypadku ostudy naskórkowej i mieszanej warto spróbować mikrodermabrazji, czyli mechanicznego ścierania górnych warstw naskórka za pomocą precyzyjnie kontrolowanego strumienia mikrokryształków. Rozróżnia się 3 rodzaje mikrodermabrazji: korundową, diamentową oraz tlenową. Pierwsza polega na ścieraniu warstwy naskórka przy pomocy głowic diamentowych i jest dedykowana dla skór delikatnych, wrażliwych, alergicznych. Mikrodermabrazja korundowa złuszcza naskórek oraz stymuluje regenerację kolagenu i elastyny poprzez oddziaływanie na cerę mikronizowanymi kryształkami tlenku glinu, a tlenowa czyni to za pomocą mieszanki soli fizjologicznej i tlenu¹⁵.

Naturalne suplementy w walce z przebarwieniami skóry

• Glukozamina Znana głównie jako lek na zwyrodnienie stawów glukozamina może być nową nadzieją na pozbywanie się plam starczych i innych form hiperpigmentacji. Stosowany w badaniach krem zawierający N-acetyloglukozaminę (NAG) w stężeniu 2% zredukował hiperpigmentację w obrębie twarzy po 8 tygodniach. Efekty były nawet lepsze, gdy NAG użyte zostało wraz z niacyną o stężeniu 4%¹⁶.
• Wyciągi roślinne Kremy, w składzie których znajdują się: arbutyna, aloezyna, kwas gentyzynowy, flawonoidy (zwłaszcza hesperydyna), wyciągi z lukrecji, proantocyjanidyny (bogaty jest w nie ekstrakt z nasion winogron) i polifenole¹⁷ są pomocne w usuwaniu przebarwień.
• Witamina E Zawierające ją doustne preparaty mogą rozjaśniać plamy starcze na twarzy i dodatkowo zapobiegać powstawaniu nowych poprzez ochronę skóry przed szkodliwym działaniem promieniowania UV¹⁸. Najlepszym rozwiązaniem jest stosowanie witaminy E w połączeniu z innymi przeciwutleniaczami chroniącymi skórę, takimi jak witamina C, selen czy beta-karoten¹⁹.

Medycyna chińska w walce z przebarwieniami

W kontrolowanym eksperymencie klinicznym przeprowadzonym na 61 pacjentach z ostudami stosowanie ziół chińskich i akupunktury w połączeniu z witaminami C i E oraz aplikowanym miejscowo rozjaśniającym proszkiem quban dało o wiele lepsze efekty, niż stosowanie samych witamin i proszku - przyniosło bowiem poprawę u wszystkich pacjentów²⁰. Wykwalifikowany praktyk medycyny chińskiej z pewnością pomoże w dobraniu odpowiedniej terapii.

Usuwanie przebarwień - pomocny wybielacz?

Naukowcy z Uniwersytetu Stanforda opisali odmładzające skórę działanie rozcieńczonego wybielacza. Dotychczas przeprowadzono jedynie serię eksperymentów na myszach oraz laboratoryjnych kulturach ludzkich komórek skóry. Badacze skoncentrowali się na cząsteczkach NF-kB, które mają istotne znaczenie dla procesów zapalnych, związanych na przykład z reakcją na poparzenie słoneczne. Po aktywowaniu za pomocą odpowiednich cząsteczek wnikają one do jądra komórkowego i modyfikują ekspresję niektórych genów. Komórki ludzkiej skóry poddano przez godzinę działaniu 0,005% roztworu wybielacza. Okazało się, że wystarczy to, by na dobę zablokować działanie cząsteczek NF-kB. Geny normalnie aktywowane przez te cząsteczki - pozostały nieaktywne. Naukowcy planują teraz badania kliniczne²¹.

Żelazne zasady w walce z przebarwieniami

• Nie opalaj się ponownie, chcąc zlikwidować jaśniejsze plamy, jakie powstały po złuszczeniu skóry. Odsłonięty naskórek jest delikatny i łatwo może ulec poparzeniu. Łatwiej też o przebarwienia, jeśli opalasz się niedługo po zejściu skóry. W wyrównaniu kolorytu mogą pomóc samoopalacze.
• Jeżeli właśnie leczysz ostudę, zabezpieczaj twarz przed działaniem promieni słonecznych kremami z filtrem. Rób to nawet jesienią i zimą.
• Jeżeli to możliwe, przed rozpoczęciem leczenia odstaw leki hormonalne (środki antykoncepcyjne, HTZ) oraz inne światłouczulające preparaty, jeśli takie stosujesz.